Fálkinn - 14.03.1931, Síða 13

F A L K I N N
13
ASKA.
Skáldsaga eftir Grazia Deledda.
—Jæja, þá förum við. Bíddu! sagði ekkj-
an og gekk á undan honum upp trjestigann;
ólögulegann skugga liennar har á vegginn og
teygði sig alveg upp í mæni.
Fyrir utan dyrnar á litlu kompunni, þar
sem hin dauða kona hvíldi nam zia Grathia
staðar og greip aftur í handlegginn á Ana-
nia; hann fann að gamla konan tilraði, og
hann fann jafnvel til nokkurs skjálfta sjálf-
ur, hann vissi ekki almennilega hversvegna.
— Sonur minn, mælti zia Gratliia með
lágri röddu, næstum svo lágt að ekki heyrð-
ist, vertu ekki hræddur.
Hann fölnaði; hugsunin, sem fyrir nokkr-
um augnablikum liafði þjáð liann, ógurleg
og ógnandi eins og ólögulegur skugginn á
þilinu, tók nú l'asta mynd og fvlti sál hans
með skelfingu.
— Hvað er það? kallaði hann um leið og
sannleikurinn rann upp l'yrir lionum.
Verði guðs vilji!
— Hefir hún ráðið sjer sjálf bana?
Já.
Ó, guð! En hvað það er hræðilegt!
Ilann hrópaði sömu orðin upp yfir sig
nokkruni sinnuin; lionum fanst bárin rísa á
liöfði sínu þegar hann hlustaði á rödd sína
bergmála í liinni miklu þögn er ríkti í hús-
inu.
Anania gekk hratt að rúminu og afhjúpaði
varlega andlit liksins, eins og hann væri
hræddur um að hann kynni ef til vill að vekja
það.
Bindi með blóðblettum, sem þegar voru
orðnir svartir, var bundið um höku hennar
t
aftur fyrir eyrun og hnýtt saman upp á
hvirfilinn fyrir ofan svartar hárfljetturnar.
I þessum sorgarramma lá gráfölt andlitið
með munninn geiblaðan af sársauka; undir
stórum hálflokuðum augunum sáust gljáandi
stirðnuð augun.
Anania skildi alt í einu að Oli hafði skor-
ið sig á háls. Gagntekinn af skelfingu við
að sjá blóðflekkina, brciddi liann aftur yl'ir
andlit líksins, og skikli aðeins eftir hár henn-
ar, sem lá útbreitt um koddann. Augu hans
störðu óttaslegin, hann geihlaði munninn
eins og hann væri að herma eftir krampa-
teygjum Oli.
Guð minn,guð minn. Nei, zia Gratlihia, ekki
að loka, jeg kafna! Það er jeg sem liei'i feng-
ið hana til þess að drepa sig.... Ó, ó!
Hann grjet þurrum tárum, og skalt' af
samviskubiti og skelfingu.
Hún hefir dáið í örvæntingu, sagði
liann eftir dálitla stund, og jeg hefi ekki mæll
einu huggunarorði til hennar. Þegar all kem-
Ur til alls, er hún þó móðir mín, sem hefir
fætt mig með sársauka. Jeg. . . . jeg liefi
'nyrt hana. ... og jeg er lifandi!
Aldrei fyrri en á þessu augnabliki við lilið
ðins leyndardómsfulla dauða, hafði liann
fundið mikilleik lífsins og gildi. Að lifa! Að-
uins það að lifa að geta hreyft sig, að beyra
ungandi vindinn hvísla í þögli næturinnar,
var það ekki nóg hamingja? Líí'ið! Ilið feg-
ursla og æðsta, sem eilífur og almáttugur
vilji hefir skapað!
Hversvegna hafði honum aldrei dottið þetla
* hug áður? Ó, hann hafði aldrei fyr skilið
lil fullnustu gildi lífsins, af þvi að liann
liafði aldrei haft tómleika og heimsku dauð-
ans áður svo fyrir augunum.
Nú hafði hún, aðeins hún ein, með lún-
um jjjáningarfulla dauða sínum verið fær
um að opinbera honum þá miklu gleði sem
fólst i því að vera til; með því að leggja
lif sitl i sölurnar, gaf hún honum nú hans
líi' aftur að nýju, og þetta lif var óviðjafn-
anlega miklu dýrmætara en hið fyrra.
Það var eins og það fjelli hula frá augum
hans; hann sá live aumkvunarverðar ástríð-
ur lians voru, hatur hans og þjáningar. Hann
hafði þjáðst vegna þess að móðir hans lial'ði
syndgað, af því að hún hafði yfirgefið hann
og lifað í skömm. Ileimska! Hvaða jjýðingu
Iiafði jjað alt saman? Hvað þýddu nokkrir
ljettir skuggar á hinni stóru töflu lífsins?
Var það, að Oli hafði fætl hann til lifsins,
ekki nóg til ]>ess að hún í lians augum væri
sú mannvera sem ætti mest af honum að
vænta, móðirin, nóg til jjess, að það væri
skylda hans að elska hana og vera henni
þakklátur ?
Hann fór aftur að kjökra, en milt í angist
sinni fann liann til ennjjá sterkari gleði vfir
því að lifa. Já hann leið. ... þá hlaut liann
að lifa.
Ekkjan færði sig nær honum, greip hend-
ur lians og þrýsti jjær,huggaði hann og taldi
kjark i hann og bað liann svo loksins að
koma með sjer burt úr líkherbex’ginu.
— Við skulum fara niður sonur niinn.
Vertu ekki að kvelja sjálfan þig meira; hún
dó, af því, hún varð að deyja. Þú hefir gert
skyldu þína.... ef til vill hefir hún einnig
gert sína, þó að herrann, sem gefið hefir
okkur lífið til jjess að gjöra bót og betrun,
lxafi lagt okkur á herðar að lifa.... Við
skuliun fara niður!
Ilún var ung, sagði Anania dálítið ró-
legri og horfði á svart hárið á líkinu. Nei,
zia Grathia, jeg er elcki liræddur, bíddu svo-
lítið við. Ilvað var hún gönxul? Þrjátíu og
átta ára? Segðu mjer hjelt hann áfram, hve-
nær dó hún? Hvernig skeði jxað? Segðu mjer
alt eins og jjað var. Hefir dómarinn verið
hjerna?
Við skulum fara hjeðan; komdu bai'a,
jeg skal segja jjjer alt, endurtók zia Gratliia
og snjeri sjer fram að dyrunum.
En hann hreyfði sig ekki úr slað; hann
hoi-fði á hið svarla liár Qli og undraðist yfir
hve dökkt og jjykt jjað var; hann langaði til
að leggja lakið yfir J)að en fann lil undar-
legrar feimni við að nálgast liina dauðu
konu einusinni ennjjá.
Ekkjan gekk avT sænginni, lagði lakið yfir
hái’ið, greip í handlegg Ananiá og dró hann
með sjer út úr herbei'ginu. Ilann snjeri sjer
við til |jess að líta á litla borðið við vegginn,
upp yið fótagal'linn; jjcgar Jjau voru komin
frani fyrir settist hann í stigann.
Ekkjan setti kertið frá sjer á gólfið, tók
sjer einnig sæli í stiganum og fór nú að segja
honum langá sögu, Anania niundi altaf Jjessi
hrot úr henni:
llún sagði altaf: „O, jeg' fer leiðar
minnar, jeg fer Jjó liann ekki vilji Jjað. Aður
gerði jeg honmn skaða, hann verður að losna
við mig, zia Grathia mia, svo hann aldrei
Jjurfi að spyrja til mín framar. Jeg verð að
yfirgefa hann aftur núna Jjegar jeg ekki vil
Jjað .... Jeg vil yfirgefa hann á ný til Jiess
að bæta lyrir fyrra skiftið ....
Hún ljet brýna litla vasalmifinn, sem lnin
bar altaf á sjer....
Þegar við fenguni pokann með mislita
vasaklútnum, vai'ð hún náföl; síðan spi'etti
hún upp pokanum og grjel ....
Já, hún skar sig á liáls. Það var í morgun
um sex leytið, á meðan jeg var að sækja
vatn út i brunninn. Þegar jeg kom heim
aftur lá hún í hlóðpolli; hún var ennjjá á lífi,
og augu hennar voru hræðilega uppglent . .
Allir rjettarins Jjjónar, yfirlögregluþjónn-
inn, dómarinn, horgarstjóraskrifarinn, komu
hingað. Ó, Jjað var hreinasta helvíti! Fólkið
stóð i liópum á götunni, konurnar grjetu
eins og börn. Dómarinn tók lmífinn, horfði
á mig með hræðilegu augnaráði, og spurði
mig hvort |>ú hefðir nokkurntíma ógnað
móður Jjinni. Seinna sá jeg að hann tárfeldi.
Hún lifði alveg fram að hádegi; það var
eitl einasta dauðaslríð. Sonur minn, Jjú veist
að jeg hefi sjeð hræðilega hluti í líi'inu, en
ekkert liefi jeg sjeð annað eins og Jjetta. Nei,
menn deyja hvorki af sorg eða meðaumkv-
un, annars væri jeg nú liðið lík eftir daginn
í dag. Ó, hversvegna fæðumst við? mælti hún
að lokum grátandi.
Ilann steig á fætur og hað ekkjuna að lofa
sjer inn í líkherbergið aftur.
—- Jeg ætla að skoða Jjar dálítið, sagði hann
með barnslegri skjálfandi rödd.
Ekkjan tók kertið, opnaði dyrnar aftur,
hlevpti Anania inn, en beið sjálf fyrir fram-
an, klökk og sorgbitin, með gamaldags járn-
Ijósastjakann sinn í hendinni, liktist hún
dauðanum, sem bíður eftir bráð sinni.
Anania gekk að borðinu, þar hafði hann
áður sjeð litla pokann liggja á glerdiski.
Áður en hann snerti á hoimm, horfði hann
um stund á liann með nokkrum fjálgleik,
síðan tók hann hann og helti úr lionum í
lófa sinn.
í pokanum var ekki annað en lítill gulur
steinn og aska, sem orðin var kolsvört af elli.
— Aska!
Anania strauk lengi öskunni á milli fingra
sjer. El' til vill voru einhverjar minningar um
fyrstu ásl móður hans tengdar við’ Jjessa
ösku; ösku Jjessa, sem svo lengi haf'ði hvílt
á brjósti hans, og l'ylgt hinum minstu æðar-
slögum hans.
Og á Jjessari minningarríku stundu lífs
síns, sem liann vissi að hann J)á í svipinn
ekki var fær um að skvnja til fulls, fanst lion-
um Jjcssí litla öskuhrúga vera tákmnynd ör-
laganna.
Já„ alt var aska, lifið; dauðinn maðurinn
.... og örlögin sjáll' sem sköpuðu hana.
En á Jjessari stórfenglegu stundu, í ná-
vist gömlu konunnar sem Iiktist dauðanum,
sem er að híða eftir bráð sinni, lijá leifum
Jjeirrar veru, sem verið hafði óhamingjusöm-
usl með mönnum, sem eftir að hafa gjört
öðrum ilt og liðið fyrir annara illgerðir
hafði nú loksins gengið i dauðann til annara
heima, mintist hann Jjoss að askan geymir
jafnan gncistann upphaf hins' ljómandi,
hreinsandi elds; og vonin og kærleikurinn til
lífsins vaknaði í brjósti lians að nýju.
ENDIR.
í næsta blaði hefst:
Horfna miljónin.
Afarspennandi og dularfull saga eftir
EDGAR WALLACE.