Fálkinn - 12.12.1931, Qupperneq 6

6
F Á L K I N N
Þó að Mustafa Kemal sje enn i fullu fjöri, eru Tyrkir farnir að reisa
líkneski af honum ú torgunum. í Angora eru t. d. þrjú líkneski af hon-
um. Það þeirra, sem sýnt er hjerá myndinni, ú aö' vera til minning-
ar um manninn, sim sigraði Grikki og endurretsti týrknesku þjóðina.
stjórn og ráku soldáninn úr
landi. Fyrir 15 árum var An-
gora óásjálegt og niðurnítt
sveitaþorp — í dag blómleg og
snyrtileg borg með 75.000 íbú-
um. Og hvað sem segja má um
stjórnarferil Mustafa Kemals og
aðfarir hans, sem stundum liafa
verið ómjúkar, þá er bygging
hinnar nýju höfuðborgar út af
fyrir sig stórkostlegt þrekvirki.
Það eru ekki nema rúm átta
ár síðan Angora varð höfuð-
borg Tyklands — það skeði í
júní 1923. Tilgangurinn með þvi
að flytja stjórnarsetrið var fyrst
og fremst sá, að gera stjórnina
óháðari áhrifum stórveldanna,
skapa henni betri skilyrðí til
þess að geta gefið sig að innan-
landsmálum. Stórveldin voru á-
lirifameiri og alþjóðamálin
glöptu meira fyrir vestan sunds
en austan. Og nú er risið upp í
Angora veglegt þinghús, stjórn-
arráðsbyggingar og ráðherra-
lierrabústaðir og þar vinna hin-
ir kjörnu fulltrúar þjóðarinnar
augliti til auglitis við hana sjálfa
Stórveldin hafa fyrir löngu orð-
ið að viðurkenna Angora sem
höfuðborg Tvrklands og sendi-
herrar þeirra orðið að flytja sig
úr hinni fornu glaumborg Kon-
stntínópel austur i kvrðina í
Angora.
Af hernaðarástæðum er An-
gora einnig miklu hentugri höi'-
uðborg en Konstantínópel var.
Óvinaher gæti tekið hana her-
skildí á nokkrum dögum en
Angora er torsóttari. Kemur
þarna það sama til greina og
hjá Rússum er þeir gerðu
Moskva að höfuðborg á ný, i
stað Leningrad. Angora liggur
langt frá sjó, svo að ekki er
hlaupið að því að senda her
þangað. Frá Konstantínópel til
Angora er 600 km. vegur og
járnbrautin fer ekki harðar en
svo, að það tekur 28 tíma að
komast austur. Og Mustafa
Kemat, sem varð þjóðhetja
Tyrkja eftir að hann br’aut á
bak aftur sókn Grikkja í Litlu-
Asíu árið 1922, hefir einnig við-
urkent þá staðreynd, að Tyrkir
sjeu Asiuþjóð en ekki Evrópu-
þjóð og því eigi höfuðborgin
að vera í Asiu.
Breyting sú, sem orðið hefir í
Angora síðustu átta árin er engu
líkari en æfintýri. Á þessum
tíma liafa risið upp stórliýsi í
Evrópustíl, mall)ikaðar götur,
sorjjræsi, vatnsveitur, rafleiðsl-
ur og önnur nýtísku þægindi.
Borgin vex ár frá ári — en að
sama skapi hnignar Konstan-
tínópel, hinar fögru hallir
draumaborgarinnar við Bospor-
us hrörna og falla. Kalífinn er
landflótta en í höfuðborg hins
nýja Tyrklands er hvorki kalifi
nje soltiáii, lieldur jötnn 20. ald-
arinnar, sem ölt þjóðin trúir á,
þó að sá álrúnaður sje hvergi
fyrirskipaður í kóraninum.
Um áraskeið hefir maður nokk-
ur vakið ótta meðal stúlknanna í
Stokkhólmi. Þær hafa ekki vitað fyr,
en þær gengu á sokknum á öðrum
fæti. Maðurinn hefir stundað það
að elta kvenfólk og ræna af því
skóm. llann hefir farið svo liðlega
að því, að þær liafa ekki sjeð hann,
þangað til fyrir fáum dögum kom
stúlka, sem hann rændi skó auga á
hann. Var hann þegar tekinn hönd-
um. Fyrir rjetti sagði hann að það
væri ástríða á sjer að stela kvenn-
.skóni. Ilann sagðist teika sjer að
þeim nokkra stund og kasta þeim
svo, síðan gengi hann út aftur og
stæli öðrum.
í sumar var lik Ágústs prófessors
Forels brenl á báli með mikilli hlut-
tekningu bæjarbúa. Forel hafði
hannað alla viðhöfn og sjálfur hafði
hann samið þá líkræðu, sem flytja
skyldi að honum látnum. Sonur
ttans, sem éinnig er ágætur geð-
veikralæknir, las ræðuna upp að
ósk föður síns. í ræðunni var lýst
helstu viðfangsefnum Forels. Hvatti
hann menn mjög á að halda áfram
lieim rannsóknum er hann hefir
hafið.
-——x-----
Yfirvöldin á Bermudaeyjum haía
hannað íbúunum að aka í bílum þar
á eyjunum. Ekki mega læknarnir
einu sinni bregða sjer í bíl hversu
mikið sem við liggur. Það er rök-
stutl á þann hátt, að hætta geti ver-
ið á að læknar aki á fólk, slasi það
og jafnvel drepi. Ennfremur sje það
miklu hollara fyrir sjúklinga, að
læknar komi ríðandi í hægðum sin-
um á hestum, heldur en með skrölti,
undirgangi og öskri í bíl.
----x----
Systir Aimee McPherson, hinn al-
ræmi, ameríski trúboði, á nú i
málaferlum við skattstjórnina. Hún
er kærð fyrir að hafa ,,gleymt“ að
lelja fram 192,678 dollara, peninga,
sem hún hafi fengið frá safnaðar-
raeðlimum á jn'emur siðustu árum.
Systir Ainiee fullyrðir að hún sje al-
saklaus. Málið kemur bráðum fyrir
dómstólana.
í sænsku dagblaði stóð nýlega
þessi auglýsing: Hjermeð kunnger-
um við vinuin og óvinum, að við
höfum í dag gengið í frjálst hjóna-
band, þ. e. a. s. án vígslu klerka eða
yfirvalda. —^ 8. október 1931. —
Charles-Emile og Kata Almlöf, fædd
Hultberg. — Hamingjuóskir og mót-
mæli eftir atvikum má senda til
Brand, Ölandsgötu 48, Stokkhólmi 4.
-----------------x-----
í Drekkið Egils-ö! •
MINNI BÍLAFRAM- Samkvæmt
LEIÐSLA í AMERÍRU. hagskýrsl-
--------------------— um gefnum
út af, bifreiðaverslunarráði Banda-
ríkjanna hefir bílaframleiðslan i
ríkjunum orðið miklu minni en áð-
ur, á árinu 1930, enda var það mikið
kreppu ár. Árið 1929 höfðu Amer-
ikumenn smíðað 5.358.000 bíla en
1930 smíðuðu þeir „aðeins“ 3.356.000
eða 35% færri. Felst í þessum tölum
að eins hin hreina framleiðsla í
Bandarikjunum, e'n framleiðsla t. d.
Ford og General Motors i öðrum
löndum er ekki tatin með. — Ekki
hefir dregið nærri eins mikið úr
bílaframleiðslunni í Evrópu. Og i
sunium löndum, Danmörku, Tjekkó-
slóvakíu, Englandi, Póllandi, Rúss-
landi og Ungverjalandi var hún meiri
1930 en 1929. Árið 1929 framleiddu
Bandarjkjamennn 8914% af öllum
bílum heimsins, en 1930 ekki nema
85% og i ár verður það ennþá
minna.
----x----
SÍÐASTI ÆTTAR- Maður einn,
GRI1JUR FURSTANS. sem gengur
-------------------- undii' nafninu
„Cirkusmaðui'inn“ og hefst viðánótt-
unni á fátæklingaskýlunum í Varsjá
og heitir rjettu nafni Beloborodov
og var fyrrum höfuðsmaður i her-
stjórnaráði Rússa, sækir mjög vel
allar veðreiðar, sem haldnar eru í
höfuðborg Rússlands. En jafnframt
er hann fjárprettari og svikari. Ný-
lega fór hann til Lodz, en þar átti að
halda viðreiðar. Kapteinninn fór
irin á stórt veitingahús, pantaði
kal'fi og koniak og beið þangað til
einhver kæmi, sem gott væri áð fje-
l'letta. Smámsaman fjölgaði gestun-
um svo að hvergi var laust borð eft-
ir. Beloborodow var eini maðurinn
sem sat einn við borð og tæmdi
hvert koníaksstaupið eftir annað og
hafði engar áhyggjur, þó að ekki
ætti hann eyri í vasanum til að borga
með.
Svo kom rikur kaupmaður frá
Posen, Oskar Liffmann að nafni,
pg svipaðist um eftir sæti. Þegar
hvergi sást laust borð baðst hann
þess að mega setja hjá Beloborodow
og var það veitt. Höfuðsmaðurinn
kynti sig og kvaðst vera Miljukov
stórfuíSti og sagði langa sögu af
raunum sínum, dvöt sinni í Moskva,
flótta sínum frá Rússlandi og' þui hve
bág kjör þeir ættu, jjessii' landflótta
Rússar. Dró hann fram hvítagulls-
hring með stórum brilliantsteini,
brosti raunalega og sagði: „Þessi
hringur er síðasti ættargripur Milju-
kovs fursta Hann hefir gengið í arf
l'rá föður til sonar í marga manns-
aldra og er nú það eina, sem jeg
hefi til endurminningar um gamla
daga. En nú neyðist jeg til að selja
tiann.. Mig vantar peninga. Jeg verð
að selja hann fyrir 1000 zloty, þó að
jeg viti, að hann er margfalt meira
virði.
Kaupmaðurinn leit á hringinn en
var tregur til kaupanna. í sama bili
gekk ókunnugur maður l'ramhjá þeim
leit á hringinn og kvaðst gjarna
vilja kaupa hann. Kvaðst hann vera
skrautgripasali og sjá að hringur-
inn væri verðmætur. Þetta herti á
kaupmanninum. Hann keypti hring-
inn og borgaði „furstanum“ 1000
zloty.
Undir eins og hann var kominn
út úr veitingahúsinu fór hann til
skrautgripasála og hann virti hring-
inn á 30 zloty. Lögreglunni var til-
kynt málið, en þá var „furstinn“
horfinn. En síðan hitti kaupmaður-
inn þennan kumpána á járnbrautar-
stöð í Varsjá. Ilann var tekinn fasl-
ur og sömuleiðis náðist „skraut-
gripasalinn“ vinur hans. En pening-
unum liöfðu þeir eytt á veðreið-
unurii.
Alll meó islenskiitn skíptim1
/ dag íitur aðalgatan í Angora þannig úl Prýðileg stórhýsi ú aðra hönd
en trjálundar á hina.