Fálkinn - 11.11.1933, Blaðsíða 4

I
F Á L K I N N
Sunnudags hugleiðing.
Ábyrgðin.
I. Mós. 44:34.
Hvernig gæti jeg farið heim
til föður míns, sje sveinninn
ekki með mjer?
Það var Júda, sem ekki dirfð-
ist að fara heim til síns aldraða
föður, Jakobs, nema hann hefði
Benjamín,yngsta hróðurinn heim
með sjer. Hann hafði tekið á-
byrgð á sveininum og heitið því,
að koma með hann heiin aftur
heilan á húfi.
„Hvernig gæti jeg farið lieim
til föður míns, nema sveinninn
sje með mjer?“ Það er ein-
kennilega fagur viðkvæmni-
hreimur í þessum orðum, og
gott væri okkur að hugleiða
þau vel. Við erum sem sje einn-
ig á ferð í framandi landi. Vor
! imneski Faðir hefir sent okk-
ur í útlegð; en um það er að
gera, að við, með hverjum degi
sem líður, færumst einni dagleið
nær okkar rjetta lieimkynni. Og
þá er líka mikils um það vert,
að við komum ekki einir heim.
Eiiinig við höfum ábyrgð á
yngri hróður, — það þarf ekki
neint að vera bróðir okkar, get-
ur eins vel verið samverkamað-
ur, fjelagi eða fjelagsbróðir i
kristilegu fjelagi ungra manna,
einhver, sem við höfum áhrif
á, og þá ábyrgð að sama skapi.
Getur þú komið heim til Guðs,
nemg að hann sje í för með
þjer? Láttu texta dagsins vera
þjer alvarlega áminningu um
ábyrgðina á þeim, sem þú um-
cngst. Það ætti kristilega æsku-
lýðshreyfingin að liafa innrætt
okkur.
Og það er líka í bestu sam-
ræmi við Hann, sem sagði:
Faðir, jeg vil að þeir, sem þú
gafst mjcr, sjeu hjá mjer þar
sem jeg er, til þess að þeir sjái
dýrð mína, sem þú gafst mjer.
(Jóh. 17:24).
Olf. Rich. __ Á. Jóh.
Gjör þjer það ljóst, að þú berð
ábyrgð á þeim, sem þú um-
gengst. — Dýrmætasta eign
Krists á jörðu eru mannssálirn-
ar, sem hann hefir keypt með
blóði sínu. Og liann væntir þess
af þjer, í hvaða stöðu sem þú
ert, að þú notir sjerhvert tæki-
færi til að vinna með hans
ástúð og nákvæmni að frelsun
sálnanna, gefir þig að þeim í
kærleik og auðmýkt, leggir
þeim alúðleg ráð og leiðbeining-
ar í sáluhjálparefnum þeirra,
bendir þeim á góða bók, eða
hvað helst annað, sem í þínu
valdi stendur að liðsinna þeim.
Rosenius.
Heitmann's
kaldur litur til
heimalitunar.
Marteinn Luther 1483—1933.
Að ofanverðu ú myndinni sjest höllin og hallarkirkjan i Wittenberg,
þar sem Lútlxer setti upp 95 setningarnar sína 31. okt. 1517. í þeirri
kirkju liggur hanri grafinn. Að neðan stofa Lútliers á Wartburg. Það
var þar sem hann kastaði blekbyttunni eftir djöflinum og hitti vegg-
inn til vinstri við ofninn.
í gær voru liðin 450 ár síðan
höfundur siðskiftanna Marteinn
Lúther fæddist í þennan heim.
Hvað sem trúmálaskoðunum
manna líður munu allir vera á-
sáttir um, að áhrif hans hafi
markað róttæk tímamót í lieim-
inum, eða þeim hluta hans, sem
játar kristna trú.
Lútlier var af þýskum bænda-
ættum. Faðir hans, Hans Lúlhei1,
sem dó 1530 fjekk ekki jörð í
sinn hlut við erfðaskiftin eftir
föður sinn og gerðist því verka-
maður í námum í Saxlandi. En
móðir lians, Margarete (f. Zieg-
ler d. 1531) hafði vanið son
sinn við harðan aga og hefir
það orðið bernskuhlutskifti ým-
isra mikilmenna.
Fyrstu árin ólst Lútlier upp í
Mansfeld við Eisleben en var
sendur 14 ára á skóla í Magde-
burg og þaðan til Eisenach tveim
árum síðar. Á báðum þessum
stöðum varð hann að hafa ofan
af fyrir sjer með því að syngja
ásamt öðrum fátækum drengj-
um við dyr gjafmilda fólksins.
Honum vildi það til, að góð
kona, Ursula Cotta skaut skjóls-
húsi yfir hann og dvaldi hann
á heimili liennar þangað til
liann byrjaði háskölanám i Er-
furt 1501.
Faðir hans var þá orðinn svo
efnaður að liami gat styrkt son
sinn til náms og ljet liann stunda
lögfræðismentun þegar undir-
búningsmentuninni á háskólan-
um var lokið. — 1 þá daga þótti
það mesta prýði uppvaxandi
mentamanna að vera finiir í að
dispútera á latínu og varð
Lúther brátt leikinn í þeirri list.
Einnig kynti liann sjer með á-
huga kenningar húmanismans,
sem þá var ráðandi stefna við
ýmsa háskóla og kyntist fröm-
uðum hennar i Erfurt. Auk þess
kyntist hann fornbókmentum
Grikkja og Rómverja, sem þá
voru að komast til virðinga á
ný og húmanistarnir höfðu í
hávegum. Á þessum árum hafði
heimsskoðun rnanna breyst
mjög við liinar landfræðilegu
uþþgötvanir Columbusar og eft-
irmanna lians.
Lúther sóttist námið vel og
tók meistarapróf 1505. Sagt er
að hann liafi sjeð biblíuna í
l'yrsta sinn á háskólabókasafn-
inu í Erfurt. En nú gerðist það
fyrsta er benti á, að liann ætti
annað eftir en að verða lærður
rólvndismaður. Iiann hafði mist
vin sinn sem hann tregaði rnjög
og þetta í sambandi við að hann
lenti út í ógurlegu fárviðri sum-
arið 1505, er sagt að hafi komið
því til leiðar að liann breytti um
áform og ákvað að leita sálu
sinni friðar í klaustri. Vinir
hans urðu mjög forviða, er
hann að afloknu stúdenta-
sumbli livarf inn í Ágústína-
klaustrið í Erfurt 17. júlí 1505
og vann klausturheitið og tók
prestvígslu tveimur árum síðar.
En það kom brátt fram, að sú
ró og sálarfriður, sem ungi
maðurinn hafði vænst hlotnað-
ist lionuni ekki í klaustrinu,'
þrátt fyrir allar klausturiðkanir
og sjálfspyntingar. Sálarangist
iians fór þvert á móti vaxandi,
svo að honum lá oft við ör-
væntingu. Þá var það að gamall
ldausturbróðir benti honum á,
að Guð hefði lofað þeim fyrir-
gefningar sem iðruðust synda
sinna, og það var þetta sem rjeð
stefnuhvörfum í lífi Lúthers.
Hann hafði sjálfur lifað skeið
volaðs manns, sem leið sálar-
kvalir og árangurslaust hafði
liann reynt þau náðarmeðul,
kirkjan bauð í þá daga og á-
rangurslaust fastað og pyntað
sig. Hann liafði reynt fánýti
liinna ytri siða og fundið mun-
inn á ytri og innri guðsdýrkun.
Og upp frá þessu verður það
lifsstarf Lúthers að benda mönn
um á kjarnann í trúarbrögðun-
um. Vitanlega gat ekki hjá því
farið, að liann lenti bráðlega í
ónáð hjá kaþólsku kirkjunni,
sem hjelt fast við hinar viður-
kendu trúarvenjur. f fyrstu mun
Lúther ekki hafa gert sjer þetta
ljóst. Hann sá ekki að þessi
stefnubreyting var hvorki meira
eða minna en bylting í trúar-
brögðunum. En undir eins og
hann sá fram á þelta liófst liann
lianda með meiri krafti en áður,
nú sjer hann að liann verður að
heyja stríð gegn hinu mikla of-
urefli sem kirkjuvaldið var þá
á dögum og hann leggur út í
þá baráttu, með þeim árangri,
að lianp síðar er talinn meðal
mestu mikilmenna kirkjusög-
unnar.
. Árið 1511 fer hann til Róma-
horgar og kynnist af eigin reynd
hnignun og misfellum páfakirkj-
unnar, en ris þó eigi þegar gegn
hénni. Hann verður doktor í
guðfræði árið eftir, eða „doktor
i heilagri ritning“ eins og liann
kallar. En þá kemur dominika-
anamunkurinn Jöhann Tezel og
aflátssala hans til sögunnar og