Fálkinn - 17.10.1936, Blaðsíða 3

F Á L K i N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvœmdastj.: Svavar Hjaliested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavik. Simi 2210.
öpin virka daga kl. 10—12 og 1—(i.
Skrifstofa í Oslu:
A n l o n S c h j ö t h s g a d e 14.
BlaðiíS kemur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.50 á mánuði;
kr. 4.50 á ársfjórðungi og 18 kr. árg.
lirlendis 24 kr.
Allar áskriftanir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter.
Herbertsprent prentaði.
Skraddaraþankar.
Um þéssar mundir er fólkið að
streyma til höfuðstaðarins. Sumir
eru þar heimamenn, en hafa dvali'ö
utanbæjar yfir sumarið og s'tundað
atvinnu við landbúnað eða fiskveið-
ar. Aðrir eru gestir, sem koma i höf-
uðstaðinn til þess að dvelja hjer yf-
ir veturinn og menta sig. Ungt fólk,
sem ef til vill kemur hingað nú í
fyrsta skifti.
bað er mjög upp og ofan hverja
ánægju þetta unga fólk hefir af náms-
vistinni í höfuðstaðnum. Það nýtur
að visu þess fjelagslífs, sem skólarn-
ir liafa að bjóða, en mjög er það mis-
jafnt hver ánægjan verður. Sumir
njóta þessa skólalífs vel. En aðrir
eru í rauninni hálfgerðir einstæð-
ingar allan þann tima, sem þeir
dvelja hjer. Þeir eiga hvorki vini eða
ættingja, þeir leigja sjer herbergis-
kytru út í bæ og kaupa sjer fæði á
matsölústað, en kynnast fáum. Því
að skólarnir geta ekki géngið þeim
í heimilisstað.
Það er í rauninni merkilegt, að
ekki skuli hafa verið gerð gangskör
að þvi, við þá skóla, sem að miklu
leyti eru sóttir af utanbæjarfólki, að
koma upp sameiginlegu mötuneyS
eða heimili fyrir nemendur hinna
ýmsu skóla. Það er vitanlegt, að sam-
eiginlegt mötuneyti þarf ekki að
vera dýrara en hitt, sem keypt er
hjer og þar út í bæ. Og hið sama má
segja um húsnæðið. Stúdentagarður-
inn er framfaraspor, en hann nær að-
eins til takmarkaðs hluta nemenda
við einn einasta skóla. Til forna hafði
Latínuskólinn heimavistir fyrir á-
kveðinn hluta nemenda, en þegar að-
sókn fór að vaxa að skólanum þrengd-
ist svo um húsnæðið, að það varð
að leggja heimavistirnar niður, enda
voru l)ær víst þannig, að þær full-
nægja ekki þeim kröfum, sem gera
verður til liúsnæðis handa námsfólki.
Er það ekki kleyft að taka þetta
mál upp og leiða það til sigurs? Hið
opinbera rekur skólana, en svo naumt
befir liingað til verið um fje til
þeirra, að margir þeirra eiga ekki
þak yfir höfuðið. Hinir ýmsu sjer-
skólar verða að hýrast i mjög ljelegu
liúsnæði, sem alls ekki samsvara
kröfum tímans og sumir verða að
leigja það. — Einu sinni var hjer á
döfinni sú hugmynd að koma upp
veglegu skólahúsi hjer í Reykjavik
fyrir ýmsa skóla. Sú hugmynd hefir
nú legið í þagnargildi lengi. Væri
það úr vegi að taka hana upp á ný
og með þeirri viðbót að gera heima-
vistarskóla um ieið, eins og hina
stóru hjeraðsskóla, sem risið hafa upp
úti um land. Stjórnarvöldin virðast
hafa sett höfuðstaðinn algerlega lijá,
að þvi er skólahúsin snertir.
LEIKFJELAG REYKJAVÍKUR:
Reikningsskil,
eftir Carl Gandrup.
Leikfjelagið byrjaði starfsemi sína
á þessu leikári með því að taka til
sýningar danska leikinn „Reiknings-
skil“ eftir Carl Gandrup. Er hann
nýlega látinn en hafði skrifað fjö-lda
leikrita um æfina, sem að vísu ekki
náðu þvi, að skipa öndvegissess í
bókriientaheiminum, en hinsvegar
þóttu fara vel á leiksviði og náðu
mikilli hylli. Og „Reikningsskil" þykja
eitt af bestu leikritum höfundarins.
Þetta leikrit stendur og fellur á
leiksviðinu með einu einasta lilut-
verki. Það er frú Beate, sem á bana-
beðnum rennir augunum yfir iíf sitt,
sem hefir verið margbreytilegt. Hún
hefir verið þrigift og menn hennar
hafa verið mjög ólíkir að allri skap-
gerð. Einn þeirra var listamaður
(Bjarni Bjarnason), annar kaupsýslu-
maður (Brynjólfur Jóhannesson) og
sá þriðji lögfræðingur og stjórnmála-
maður ( Haraldur Björnsson). Leik-
urinn er i fimm þáttum og gerist sá
fyrsti og síðasti við banabeð frúar-
innar en í hinum þremur þáttunum
er sýnt lijúskaparlíf frú Beate í hin-
um þremur hjóriaböndum hennar.
Frú Soffía Kvaran leikur frú Beate
og tekst það snildarlega. Þó að hún
hafi margt gert vel áður á leiksViði
þá mun mega fullyrða, að henni hafi
aldrei tekisl eins vel og í þessum
leik. Hlutverkið krefst mikils, en hún
hefir reynst fær um að fuilnægja öll-
um þeim kröfum, svo að það er ó-
blandinn ánægja að horfa á leik
hennar. Og mótleikendur liennar fara
einnig mjög vel með siri hlutvers,
ekki síst húslæknirinn (Géstur Páls-
son), sem hefir vandasamt hlutverk
með höndum. Fólk sem á annað borð
fer í leikhús ætti ekki að setja sig
úr færi að ,sjá þennan leik, því að
hann er heillandi, bæði fyrir efnis
sakir og meðferðar.
Myndirnar sýna Soffiu Kvaran,
sem frú Beate, Bjarna Bjariiason sem
Wahl óperusöngvara, Brynjólf Jó-
hannesson sem Hoff hirðvinsala,
Harald Björnsson sem Rung dóms-
málaráðherra og Gunnþórunni Hall-
dórsdóttir.
Aldar afmæli.
A morgun eru liðin eitt hundrað
ár frá fæðingu siðasta landshöfð-
ingjans á íslandi, Magnúsar heitins
Stephénsen. F'æddist hann á Höfða-
brekku í Vestur-Skaftafellssýslu 18.
október 1836, en þar var faðir hans
þá sýslumaður og alt fram til 1850
en fluttist þá að Vatnsdal og var
sýslumaður í Rangárvallasýslu 7
næstu árin og þar dó hann 1866.
Magnús Stephensen yngri ólst upp i
föðurgarði á þessum tveimur stöðum
sunnanlands en varð stúdent 1855 eu
lögfræðisprófi lauk hann i Kaup-
mannahöfn vorið 1862. Dvaldist hann
i Kaupmannaliöfn árin eftir að hann
hafði lokið prófi og var starfsmaður
í dómsmálaráðuneytinu þar, en und-
ir það ráðuneyti heyrðu islensk mál
í þá daga. En sumarið 1870 fluttist
Magnús Stephensen til Reykjavíkur
og varð dómari í landsyfirrjettinum
og dómarastörfum gegndi hann til
þess að honum var veitt landshöfð-
ingjaembættið eftir fráfall Bergs
Thorbergs, vorið 1886. Þessu vegleg-
asta embætti landsins gegndi hann
alt til þess að það var lagt niður
með stofnun stjórnarráðsins og inn-
lends ráðherra i ársbyrjun 1904, eða
í átján ár. Fram að því að hann tók
við landshöfðingjaembætti sat hann
á Alþingi sem konungkjörinn þing-
maður frá árinu 1877 og um það
leyti sem embættið var lagt niður
gerðist hann þingmaður Rangæinga
og sat á þiíngi 1903—07, og var forj-
seti sameinaðs þings tvö síðustu þing-
in, sem hann sat.
Það mun vera sönnu næst, að
gætnari og varfærnari embættismann
hafi íslendingar ekki átt en Magnús
Stepliensen var. f eðli sinu var hann
fremur íhaldssamur ekki, síst í fjár-
málum, enda voru tímarnir aðrir þá
en nú. Hið opinbera hafði ekki úr
miklu að spila. Framfarirnar byrj-
uðu ekki fyr en eftir lians stjórnar-
líð en þó má þess geta, að á lians
dögum var fyrir alvöru farið að vinna
að vegalagningum og brúargerðum og
mun hann hafa átt bestan og mestan
hlut að þeim framkvæmdum. Á lians
stjórnarárum koma fyrstu stórbrýrn-
ar hjer á landi, yfir Ölfusá og Þjórsá
og akvegurinn kemst austur i miðja
Rangárvallasýslu. Sýndi Stephensei
jafnan mikla umhyggju fyrir hag
sveitanna og í eðli sinu var hann
maður sveitarinnar fremur en sjáv-
arins.
Magnús Stephensen var hæglátur
maðúr og barst lítið á. Eftir að
hann Ijet af embætti og hætti þing-
setu gaf hann sig mjög lítið að opin-
berum málum en naut ellihvíldar-
innar i kyrþey. Hann dó hjer í
Reykjavík hinn 3. april 1917 i húsi
því, sem hann hafði bygt sjer er
hann ljet af embætti.