Fálkinn


Fálkinn - 16.10.1937, Blaðsíða 5

Fálkinn - 16.10.1937, Blaðsíða 5
F Á L K I N N 5 Úr vjelannlnum. forði imriir úrkoimilitla kafla. Mest af stiflunni er lioll að innan, en veggirnir með mikl- um lialla, einkum sá sem veit móti uppistöðunni, eru þeir ckki þykkir en úr ákaflega slerkri og mjög járnbentri steypu, sem er algerlega vatns- belcl. Til stvrktar eru ennfrem- ur stöplar, sem efri veggurinn hvílir á eins og þak á sperrum og er aðeins (i metra bil á milli þeirra. Ycstarlega í stíflunni eru botnrásirnav. Þær eru þrjár og gegnum þær er bægt að bleypa vatninu og tpema uppistöðuna, el' á þarf að halria. En þegar slöðiu starfar eru þær lokaðar. Unclir eins og þær lokast fer vatnið að bækka i uppistöðunni, alt þangað til að það fer að renna yfir stifluna um skörð, sem á benni eru, eru þessar svonefnriu vfirrenslisgátlir þrjár alls og i einni þeirra er loka, sem má bleypa til og frá með einu hanritaki neðan úr stöð- inni. Hinar gáttirnar verða opn- ar' meðan eigi koina fleiri vjelasamstæður i stöðina, en verði þeim fjölgað verða setlar lokur í hinar gáttirnar lika og vex þá vatnsmagnið. Þetta vatn, sem fellur vfir gáttirnar er það, sem stöðin þarf ekki að nota til vjelanna. En nú er að segja frá því vatni, sem vjelarnar nota. Það fellur austast í stíflunni gegnum þjetta stálgrinri inn i inntaks- þrærnar. Þessi þjetta grinri á að fyrirbyggja að rusl og is geti konlist inn i þrærnar og þaðan í túrbínirrnar. Úr inn- taksþrónum liggja tvær pípur býsna gerðarlegar niður að slöðvarbúsinu. Eru þær 3f/> meter í þvermál, eða um tvær mannbæðir, en 35 metrar á lengd og eru soðnar saman úr stáli. Við opið á þeim úr inn- taksþrónum eí’u fálllokur, sem liapgl er að setja fyrir þær með einu handtaki innan úr stöð- inni, ef skynriilega þarf að taka vatnið af annari hvorri vjelinni. Hjer er nú iýst þvi helsta, sem veil að stíflun vatnsins og leiðslmmi inn að kjallara stöðv- 111 arlmssins. Til þess að gera sjer grein fvrir hvað næst gerist, er liest að fara inn í stöðvarhúsið og fara þá fyrst ofan i kjalíar- ann. STÖÐVARHÚSIÐ skiftist í Ivær rieilriir. í annari álmunni eru lúrbínurnar og rafalarnir (generatorarnir) en i hinni hin margvíslegu áhölri fyrir spennubreytingar straums- ins og öryggistæki, rireifiútbún- að og mælitæki. Við göngum nú ofan í kjallarann í vestur- álmu bússns og verða þar fyrir tiirbínurnar. Túrbínurnar laka við vatns- þunganum frá pípunum, sem maður sá liverfa inn gegnum kjallaravegginn. Vatnið fellur inn á fjölda spaða eins og valn á mylluhjóli, því að túrbínan er ekki annað en fullkomin gerð vatnsmyllu, og lrjólið snýst. Með Imgvitssamlegum útbúnaði breyta spaðarnir um atstöðu gagnvart vatnsrásinni ef hraðinn eykst, þannig að túrbínan temprar sinn eigin braða sjálf og belriur honum jöfnum. Eftir hringrásina í túr- bínunni sogast vatnið undan þunga sinum ofan í svokallaða sográs túrbínunnar, sem er steypt gegnum kjallaragólfið. og loks fellur vatnið úl um sog- rásina unrian neðri stöðvar- veggnum og úl i frárenslis- skurð, sem liðast út í Sogið — fvrir neðan Ljósafoss. Mis- munurinn á hæð vatnsborðsins í upþistöðunni og vatnsborðsins á frárenslisskurðinum er sú fallhæð, sem kemur vjelunum að notum. Áður en lokið er að skoða túrbinurnar i kjallaranum verð- ur manni litið á gilrian öxul um þriðjung metra i ])ver- mál, sem gengur lóðrjett úr lúrbínunni og upp i gegnum kjallaragólfið. Við göngum síðan upp úr kjallaranum og i aðalhæð vjelahússins og verða þar fyrir tvö ferliki, líkust lcötlum til að sjá, beint upp af túrbinunum, enria eru ásarnir sem við áður sáum gegnum gólfið, miðcteplar þessarar vjel- ar. Þetta eru sem sje rafalarnir, sem bafa það hlutverk, að breyta orkunni frá túrbínuás- unum í rafmagn. Túrbínan og rafallinn hafa sama snúnings- hraða, 150 snúninga á minútu, því að ásinn er sameiginlegur liður beggja vjelanna án þess að nokkuri snúningsliraðabreyt- ing sje gerð með reimskifum eða tannhjólum. Vjelasamstæðurnar eru tvær túrbína 5000 hestöfl en það svarar til 1100 kVA raforku. Þá má ef þörf gerist leggja fjórð- ungi meira á vjelarnar, þannig að hvor túrbínan um sig fram- leiði 0250 hestöfl. Það verða 12.500 bestöfl alls. En nú er þess að gæta, að vjelasamstæð- iimim er ekki ætlað að starfa báðum i einu Önnur samstæð- an á jafnan að vera til vara, svo að eigi þurfi að verða myrkur í Revkjavík, þó stöðva þurfi aðra samstæðuna. Þá getur hin jafnan tekið við. En þegar raf- magnseftirspurnin frá Soginu er orðin svo mikil, að 1000 kíló- vatt frá Soginu og svo þau 2500 kílóvatt sem Élliðaárnar fram- leiða, fullnægi henni ekki, þá er meiningin að bæta við þriðju vjelasamstæðunni við Sog og þar með tvöfalria orkuframleiðslu stöðvarinnar. Er alt i haginn bú- ið fyrir þessa aukningu bæði utan liúss og innan svo að liún befir engan byggingarkostnað í för með sjer. Það eru aðeins \ jelasamstæðan og aðrenslispip- an, sem kaupa þarf. Túrbínuhálsinn með þeim vjelahlutum, sem fvlgir honum „í báða enria“ vegur um T00 smálestir þegar vatn er í túr- hínunni en annars 50 smáleslir. Til þess að lvfta þessu þunga Frh. á bls. i\. og nákvæmlega eins. Hefir hvor Stöffvarhúsið við Ljósafoss (framhlið). Til vinstri á mynilinni sjest á innrásarpípurnar tvær. Húsið teiknaði Sigurður Guðmnndsson, og rjeð Slíflan á brún Ljásafoss. Myndin lekin áður en stíflan var fullgerð. útliti l>ess. Undan veggnum sjest frárenslið frá aflvjelunum. Áin rennnr gegnum lokrásirnar, sem framvegis verða stiflaðar.

x

Fálkinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fálkinn
https://timarit.is/publication/351

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.