Fálkinn - 18.06.1938, Blaðsíða 12

12 F Á L K I N. N
CARL ZUCKMAYER:
LIÐSFORINGINN
Saga þessi, er birt uerdur í nœstu blöðum, er efiir gáfaðan,
þýskan rithöfuncl, Carl Zuckmayer að nafni. Hversu mikils átits
hann nýtur sýnir best það, að Englendingar líkja honum uið einn
snjallasta höfund sinn, með uiðurnefninu Noel Coward Þýskalands.
Sjaldan hefir baráttunni milli ástar og skyldu uerið lýst af svo
nœmum smekk, innsœi og krafti eins og í þessari sögu, er
gerist á átjándu öld.
AÐ var í drykkjuveislu hjá vini sínum
og starfsbróður, greifanum af Prittwitz
á gamlárskvöld 1767, að Jost Fredersdorff
yfirforingi hitti Lili Schallweis í fvrsta sinn.
Sem ungur undirforingi í Brandenborgar-
herdeildinni hafði Jost barist, bæði við Ross-
hacli og Leuthen. Seinna, eftir sigurinn við
Torgau var hann sæmdur heiðursmerki
og hafinn til mikilla mannvirðinga innan
hersins.
Lili Schallweis var ekki lengur ung. En
liún var ein af þeim mörgu konum, sem
virðast breytast svo litið á aldrinum milli
tvítugs og fertugs. Hún var enn grönn, mjúk
i lireyfingum, tigin í fasi.
Stundum þegar hún var þreytt eða dauf
í dálkinn mátti þó sjá örsmáar hrukkur á
enninu á henni og undir nasaholunum og
iitla bláa bauga kringum augun. En þegar
hún var i góðu skapi en það var hún
venjulega síðla nætur - eða hlustaði á ein-
hvern, sem hún hafði skemtun af eða sam-
úð með, minti alt útlit hennar á kornunga,
lieilbrigða sveitastúlku.
Ef til vill mátti segja að vísu að hend-
ur hennar ljóstuðu þvi upp að hún
væri ekki mjög ung. Þær voru að vísu fal-
legar, en eitthvað höfðu þær mist af þeim
vndisleik, sem hendur kornungra kvenna
iiafa til að bera.
Enginn vissi neitt að ráði um fortíð henn-
ar. En sagt var að hún hefði verið farand-
leikkona, er sýnt liefði list sína víðsvegar
umÞýskaland. Þvi næst hefði lnin átt heima
í Berlín í nokkur ár og búið þar með liðs-
foringja einum af háum stigum. Hún yfir-
gaf hann síðan og tók saman við artnan
liðsforingja, sem hafði verið sendur til
Brandenborgar, í liegningarskyni fvrir að
Iiafa skilmast án leyfis yfirmanns síns.
Seinna hafði hann gift sig, en hún tók sam-
an við einn lausingjann á fætur öðrum. Nú
var hún hjákona greifans af Prittwitz. —
Gestir greifans þetta kvöld voru eingöngu
ógiftir liðsforingjar og Lili Schallweis var
eina konan, er viðstödd var. Prittwitz vai'
karlmaður af því taginu, sem konum þyk-
ir skemtilegir. Þó að dökka, mjóleita and-
litið hans bæri vott um að hann væri istöðu-
laus og innantómur maður, bar það þó vott
um allmiklar ástríður og nokkurt líf.
Meðal embættismanna sinna, liðsforingj-
anna, var hann talinn „einn af þeim bestu“
vitur og glaður og umburðarlyndur fje-
lagi. Hinsvegar þó að þeir hefðu ekkert
því til staðfestu — var hann sá í þeirra hóp,
sem þeir mundu síðast leita til, ef eitthvað
krepti af þeim. Þeir vissu, ósjálfrátt, að
engrar þjónustu eða fórnar í nafni vinátl-
unnar var að vænta af Prittwitz.
Það var einmitt þessi hverfleiki skap-
gerðar hans, sem gerði hann töfrandi: eng-
inn vissi hvað hann mundi segja eða gera
næst. Hann var höfðinginn i hópi fjelaga
sinna, hafði sjerstaka liæfileika til að
skemta öðrum og vann með því hjörtu
þeirra.
Engúni var eins lagið og honum að vekja
hlátur í kringum sig.
Og í samkvæmum var það alveg áber-
andi, hvað hann hafði mikla kvenhylli.
ETTA kvöld gegndi Lili Schallweis hús-
móðurstörfum. Frá klukkan ellefu þeg-
ar setuliðið hafði fengið nýársleyfi sitt,
hafði hún framreitt mat og vín fyrir ungu
liðsforingjaná. Og það hafði verið drukkið
allfasl. Eftir því sem vísar klukkunnar
nálguðust töluna tólf, því meir brýndu þeir
raiistina. Og frá götunni barst hávaði fagn-
andi ,fólks.
Allir gestirnir nema Fredersdörff, höfðu
sjeð Lili áðtir; og tveir þeirra þektu hana
rækilega. Nærvera hennar var öllum liðs-
foringjunum til mikillar ánægju og jók há-
tíðarstemminguna. Og það leyndi sjer ekki.
að rnargir þeirra höfðu merkt fegurð henn-
ar. En þó þeir væru orðnir ölvaðir nokkuð
sátu þeir á strálc sínum og gættu nokkurn-
veginn kurteisi gagnvart henni.
Prittwitz skálaði við vini sina og var
hreykinn yfir því hversu liðsforingjarnir
voru hrifnir af Lili.
í hvert skifti, sem hún hvarf frá þeim,
til þess að sækja meira vín, hallaði hann
sjer fram á borðið og söng fegurð hennar,
vexti og fastign óspart Iof, og það var nú
heldur betur tekið undir það.
Jost Fredersdorff þagði að heita mátti.
Hann var ómálugur í eðli sínu, en hafði
engu siður gaman að skemta sjer eins og
hinir liðsforingjarnir, en fyrir bragðið tóku
þeir ekki eftir þvi að ofurkæti þeirra var
farin að verða lionum til leiðinda.
Hann hafði oft litið á Lili Schallweis, i
byrjun af forvitni, síðar af tilviljun, og í
hvert skifti ljeði hann þvi athygli að augu
liennar beindust að honum. Augnatillit
hennar bar ekki vott um neina ástleitni.
Svipurinn var rólegur, leitandi, íhugull.
Jafnvel þegar hann forðaðist að líta á hana,
fanst honum leggja kulda af henni til sín.
Þetta gerði hann svo vandræðalegan, að
hann gat engan þátt tekið í samræðunum.
Hann leit út fvrir að vera svo niðursokkinn
í hugsanir, og tilfinningarlaus, að hann gaf
þvi ekki fyllilega gaum, sém fram fór í
kringum liann. Og af þessu brugðu starfs-
hræður hans á glensi við hann.
Þegar Lili gekk yl'ir gólfið lil jiess að
taka skarið af kerti, sem brann i stjaka á
veggnum, gat hann ekki stilt sig um að
horfa á hana.
Prittwitz rjetti upp höndina alt í einu lil
þess að stöðva hláturinn og liávaðann, hall-
aði sjer aftur á hak i stólnum, henti hros-
andi á hann um leið og hann sagði: „Það
er að kvikna í honum Jost!“
Liðsforingjarnir veltust um af hlátri.
Fredersdorff stilti sig fullkomlega, og eng'-
um roða hrá fvrir i andliti lians. Og eftir
slutta þögn sagði hann, um leið og hann
hneigði sig litið eitt fvrir Lili, sem var aft-
ur koniinn til þeirra: „Því ekki það?“
Lili nam staðar fyrir framan liann i hálf-
gerðri leiðslu.
A þessu augnahliki heyrðist klukkna-
hljómur frá setuliðskirkjunni. „Takið eftir“,
hrópaði Prittwitz, og helti víni í glösin i
flýti. Liðsforingjarnir ruku á fætur.
A sama augnabliki og klukkan byrjaði að
slá tólf, var eins og all ætlaði um koll að
keyra. Lúðrahljómur og fallbyssugnýr
runnu saman í eitt. „Lengi lifi konungur-
inn!“ sagði Prittwitz, hátt og hryssingslega.
Liðsforingjarnir drógu sverðin úr sliðrum.
Birta kertaljósanna fjell á þau. er oddar
þeirra mættust á lofti.
Lili varð Iitið út að glugganum meðan
sverðin voru slíðruð. Gestir Prittwitz greifa
föðmuðu hvern annan og kystust bróður-
kossi. Lili gekk líægt til Prittwitz og iagði
höndina ó öxlina á honum. Hann tók liöf-
uð hennar milli handa sjer og kvsti varir
hennár. Þvi næst þrýsti liann henni fast að
sjer. Hinir liðsforingjarnir komu nær, og
lyftu glösum sínum og skáluðu. Hún sneri
að þeim. Andlit hennar var alvarlegt, fölt
og .það brá skugga á það.
„Og nú ætlar Lili að kyssa ykkur alla
eins og hún væri systir ykkar“ sagði Pritt-
witz hlæjandi og ýtti lienni lil þeirra. Hann
hafði haldið utan um liana og kyst liana á
báðar kinnar mjög virðulega. En jiegar
liann hafði slept henni var eins og hann
iðraðist snögglega. Hann laut niður að
henni og þrýsti hrennandi kossi á varir
hennar.
„Ágætt“ sagði Prittwitz. „Verið ekki
smeikir, herrar mínir!“
Brosandi leyfði Lili gestunum að kyssa
sig. Fredersdorff kysti hana einnig og fann
að varir hennar voru fast klemdar saman.
Prittwitz dró gluggatjöldin til Iiliðar og
ojinaði gluggann. Ilermannaflokkur geklc
gegnum borgina og nam staðar um stund
fvrir framan bústað hvers liðsforingja.
Allir liðsforingjarnir þyrptust út að
glugganum til þess, að sjá livað fram færi
á götunni, nema Jost. Hann varð eftir hjá
Lili. Hann hjelt á glasinu i hægri hendinni
og horfði þegjandi á vini sína. All í einu
fann liann að hún greip um vinstri hönd
hans og þrýsti henni að brjósti sjer. Hann
leit á hana; hún var með lokuð augun, og
varir hennar bærðust eins og hún segði eitt-
livað, sem ekki var liægt að greina.
Aðeins augnablik. Hún leið frá honum,
eins og draumvera, en hann gekk til fje-
laga sinna út að glugganum.
Hann stóð við hliðina á Prittwitz, og