Fálkinn - 16.07.1938, Qupperneq 4

4
F Á L K I N N
Oxford og Cambridge eru
elstu og frægustu háskólar Eng-
lendinga. Mun Oxford vera ölln
eldri mentastofnun, en elsta há-
skóladeildin í Cambridge, Peter-
house College er þó bráðum
700 ára og var stofnað 1245.
Fyrirkomulag þessara gömlu há-
skóla er býsna frábrugðið því,
sem tíðkast á norðurlöndum og
liggur það í uppruna háskólanna.
Upprunalega hafa þeir myndast
úr mörgum einstökum klaust-
urskólum í kaþólskum sið,
heimavistarskólum, sem stofn-
aðir voru með gjöfum og iðk-
uðu ýmsar námsgreinar. Síðan
mynduðu þessir heimavistar-
skólar eða „college“ sem Eng-
lendingar kalla einn háskóla,
en hin einstöku „college“ liafa
þó hvert sína heimastjórn og
fjárliagsmál og leggja fram fje
til sameiginlegra þarfa háskól-
ans, livert eftir sinni getu. Mörg
þeirra eru forrík og auðguðust
m. a. freklega af sálugjöfum
frómra manna. Ríkið þarf ekk-
ert fje að leggja til þessara
gömln háskóla, þeir eru sjálfs-
eignarstofnanir og ráða sjálfir
sinum högum og taka meira að
segja beinan þátt í stjóm lands-
ins, á þann hátt að háskólarnir
senda fulltrúa á enska þingið.
Eru þeir því ekki háðir dutl-
ungum mentamálaráðherra
hvorki um skipun kennara eða
annað.
Þessar háskóladeildir höfðu
sín eigin lög og reglur fyrrum
og' voru sem ríki í ríkinu og
höfðu litlu meiri skifti við um-
heiminn en munkar í klaustr-
um. Þetta er að vísu allmjög
breytt nú, en þó eimir eftir af
því enn. Enskir háskólastúdenl-
ar eru háðir meiri aga en stjetta
bræður þeirra í öðrum löndum
Evrópu og verða að sætta sig
við ýmsar skerðingar á persónu-
frelsinu, jafnvel þó að þeir sjeu
alls ekki vistmenn i heimavist-
um háskólanna.
Þegar stúdentum
tók að fjölga í
Englandi varð brátt
írnar þrau . þr^ng^ vjg báskól-
ana. Þeir fengu ekki inni í
heimavistunum og varð því að
fá þeim bústaði lijá fólki í
bænum til þess að þurfa ekki
að loka háskólanum fyrir þeim.
f dag er svo komið, að mikill
hluti stúdenta leigir sjer hús-
næði úti í bæ. Þessir stúdentar
búa að vísu við meira frelsi en
þeir sem eru í heimavistunum
en þó eru þeir mjög háðir ýms-
um fyrirmælum háskólans.
Flestir kjósa að fá heimavist
ef þess er kostur, fremur en að
leigja sjer herbergi í bænum,
Þegar
heimavist-
i „digs“, sem Englendingar
kalla.
En það eru ýmsar flóknar
reglur um þessar „digs“ eða
leiguíbúðir í Cambridge. Þegar
nýbakaður stúdent kemur í bæ-
inn má hann ekki fara í aug-
lýsingadálka hlaðanna til þess
að leita uppi lierbergi til leigu,
livar sem er i bænum. Það eru
aðeins tiltekin hús, sem háskól-
inn viðurkennir, er hafa rjett
til að leigja stúdentum, og eig-
endur þessara liúsa verða að fá
leyfi yfirvaldanna til þess að
gera það. Venjulega er stúdent-
inum ávísaður einhver staður
þegar hann kemur í háskólann;
sjálfur ræður hann engu um
upp húsveggi og' inn um glugg-
ana, án þess að til sjáist.—
Stúdentum er einnig bannað að
fara út fyrir klukkan 6 á morgn-
ana. Það bann brjóta fáir!
Húsmóðir, sem hefir stúdent
að leigjanda er skyld að sjá
honum fyrir litlaskattinum á
morgnana, liádegisverð er hún
ekki skyld að láta af liendi, en
gerir það oft samt. En aðahnál-
tíðina, miðdegisverðinn, er stúd-
entinn skyldugur að snæða á
mötuneyti heimavistarinnar, að
minsta kosti fimm sinnum á
viku. — Annars er tedrykkjan
„aðalmáltíðin“ ef svo mætti að
orði komast. Þetta er að vísu
engin máltíð; menn drekka te
Háskólar nútímans hafa flestir í heiðri persónulegt frelsi
nemenda sinna. Ensku háskólarnir gömlu eru þó undan-
tekning í þessu efni og þar eru aldagamlar venjur enn í
fullu gildi, eins og sjá má af þessari lýsingu af dag-
legu lífi háskólastúdentanna í Cambridge. —
hjá hverjum liann leigir. Þó
getur stúdentinn oftast fengið
■leyfi háskólans til að breyta
um bústað, ef hann fellir sig
ekki við herbergið.
En í þessum leigubústöðum
eru stúdentarnir háðir ýmsum
reglum, eigi síður en hin'ir,
sem búa í heimavistunum eða
i „college“, sem þeir kalla. Þeir
mega vera úti til klukkan 10 á
kvöldin. Ef þeir koma heim
seinna verða þeir að horga sekt,
sem að vísu er mishá, eftir því
hvaða „college“ stúdentinn hef-
ir innritast í. Venjulega er sekt-
in 1 penny ef komið er heim
milli 10 og 11 en 2 pence ef
komið er heim milli 11 og 12.
Sektin virðist hlæilega lág, en
hún var ákveðin á 15. öld og
þá var 1 penny meira virði en
nú. En ef stúdentinn kemur
heim eftir miðnætti verður
hann fyrir ýmislegri bölvun.
„Tutorinn" eða umsjónarmað-
ur stúdenta þeirrar deildar sem
stúdentinn telst til, heldur yfir-
heyrslu yfir honum og verður
stúdentinn þá að gera grein
fyrir hvar liann hafi verið. Og
hégningin er að jafnaði sú, að
stúdentinn dæmist til að vera
kominn heim klukkan 8 á
hverju kvöldi, allan næsta mán-
uð. Sje bruðið út af þessu á
slúdentinn á hættu að vera
sviftur skólavist. Þessar sömu
reglur gilda vitanlega lika um þá
sem búa í lieimavistunum. En
fjöldinn af þeim svíkst undan
og kemst inn á nóttunni með
þvi að klifra yfir girðingar og
og eta máske fáeinar kexkökur
til málamynda og ræða um
landsins gagn og nauðsynjar.
Listin er sú að treyna sjer livern
tebolla að minsta kosti í hálf-
tima. Tedrykkjan hefst milli kl.
4 og 6 og stendur oft langt fram
á kvöld. Þessar tedrykkjur eru
að öðru leyti mjög óþvingaðar og
aðal kynningarsamkomur fólks
í stúdentabænum.
Háskóla- Háskólalögregían
... . er ef til vill ein
ogreg an. skrítnasta arfleifð-
in frá gamalli tíð í Cambridge.
Eiga þeir að lita eftir framferði
stúdenta á almannafæri og
gæta þess, að þeir komi ekki
á forboðna staði. Þessir lög-
reglumenn fara að jafnaði þrír
saman, einn umsjónarmaður
eða „proctor" og tveir „bola-
bítir“. Umsjónarmaðurinn ræð-
ur öllu og skipar bolabítunum
fyrir. Þeir eru einskonar hund-
ar, sem hann sigar á stúdent-
ana og gengur sinn hvoru meg-
in við hann. Annar holabítur-
inn er spretthlaupari og hinn
þollilaupari. Þessir lögreglu-
menn taka upp gæslu á götun-
um eftir klukkan 8 á kvöldin,
eða eftir sólarlag að sumarlagi.
Allir stúdentar eru skyldir til
að vera í einkennisbúningi sín-
um, kápu og húfu, eftir að tek-
u:r að skyggja, og eitt aðállilut-
verk lögreglunnar er það, að
gæta þess að ekki sje brugðið
út af þessu. Sjái umsjónarmað-
ur stúdent, sem ekki er í ein-
kennisbúningi sendir hann ann-
an eða háða bolabitina til að
elta bann uppi og stúdentinn
sleppur sjaldan undan þó bola-
bítirnir sjeu ekki sem þægileg-
ast búnir lil hlau])a, nfl. með
pípuhatt á höfði. En þeir æfa
sig mikið og hlaupa flesta stúd-
enta uppi. Þegar þeir hafa náð
í veslings stúdentinn leiða þeir
hann fyrir umsjónarmanninn,
sem yfirheyrir hann. Vanti hann
annaðhvort húfuna eða kápuna
fær liann 6 sh. og 8 pence í sekt
en 13 sh. og 4 penee ef hann
vantar hvorttveggja, svo að það
er dýrt spaug að gleyma stúd-
entaeinkennunum heima. Ekki
stoðar það hann að Ijúga lil
nafns því að lögreglan þekkir
nær alla stúdenta með nafni,
eða veit úr hvaða „college“ þeir
eru.
Umsjónarmaðurinn eða proc-
torimi liel’ir einnig aðrar skyld-
ur, Stúdentum er hannað að
koma á sum kaffiliús og dans-
hús í bænum og brjóti þeir það
bann liitta þeir umsjónarmann-
inn að jafnaði í dyrunum.
Liggja miklar hegningar við.
Háskólinn hefir sjálfur srnn
dómstól og dæmir allar meiri
háttar ávirðingar. Hegningin er
að jafnaði sú, að stúdentinum
er neitað um háskólavist í eitt
eða fleiri tímabil, líka má svifta
hann lærdómsstigum sem liann
hefir fengið, og rjettinum til að
ganga undir próf.
Það er algeng
skoðun, að enskir
stúdentar taki sjer námið ljett.
Svo er, eða öllu lieldur var, um
ýmsa stúdenta einkum í Ox-
ford. I Cambridge er lögð miklu
meiri áliersla á námið en í Ox-
ford og nærri því allir stúdent-
ar taka þar lærdómsstig. Þau
eru tvenskonar. Algengast er
B. A. (Bachelor of Arts) og
hærra stigið er Honours B. A.,
sem er talsverl þyngra próf, en
þó taka það um 80 af hverjum
lnmdrað stúdentum. Maður verð
ur að hafa gengið i háskólann
niu missiri til þess að fá að
taka prófið. Það er haldið í
júní og stendur um hálfan mán-
uð. Til þess að ná Honours
B. A. verður stúdentinn að taka
tvö aðalpróf, svonefnd „Tri-
pos“ en ef annað mistekst fær
hann ekki að reyna aftur en
verður að láta sjer nægja al-
ment B. A.-lærdómsstig.
Þarna í Cambridge er liægt
að leggja stund á livaða náms-
greinar sem mann lyslir. Kensl-
an fer að mestu fram með fyr-
irlestrum og eru þeir að jafnaðí
haldnir í hinum stóru sameig-
inlegu kenslusölum liáskólans
en fæstir í stúdentadeildunum
sjálfum, í heimiavístunum. f
Námið.