Fálkinn - 17.09.1938, Page 5

F Á L K I N N
5
sem jeg get liengt málið yðar
á.“ Glæpamaður einn vildi endi-
lega fá hann fyrir verjanda, en
hann sendi hann til anriars
málaflutningsmanns með þessu
hrjefi: „Þessi maður er sekur,
jeg get ekki varið hann. Þjer
getið það.‘
En liann gat Iíka verið refur.
Maurapúki einn átti 2% dollar
lijá málaflutningsmanni, en
hann vildi ekki borga, og sá
ríki vildi fara í mál. Lincoln
rjeð lionum frá því. — „Það
mundi kosta meira en upp úr
því hefst“, sagði hann. „Það
gerir ekkert til,“ sagði sá ríki,
„jeg vil hafa peningana.“ „Jeg
skal taka þetta að mjer,“ sagði
Lincoln. „En það kostar 10
dollara.“ Hann fjekk dollar-
ana, fór til málaflutningsmanns
ins og skifti peningunum. Og
svo borgaði málaflutningsmað-
urinn 2.50.
Lincoln var altaf hoðinn og
búinn til að verja lítilmagnann
og málstað kvenna. Einu sinni
höfðu tvær aðsúgsmiklar konur
farið inn á „saloon“, þar sem
karlarnir þeirra sátu yfir
drykkju, og höfðu mölvað
hverja einustu whiskyflösku í
knæpunni. Lincoln tókst að fá
þær sýknaðar. Annað sinn tók
hann sjer lögregluvald sjálfur,
þó að hann hryti lög með því.
Drykkfeldur skóari hafði það
fyrir venju að herja konuna
sína þegar hann var fullur.
Einu sinni heyrðist gráturinn
í henni álengdar og var karl-
inn þá að berja hana á vinnu-
stofu sinni. Lincoln fór inn
ásamt tveimur öðrum og dró
skóarann út og hatt hann við
staur. Svo fjekk hann konunni
hans keyri og sagði henni að
liýða manninn og. hún ljet ekki
standa á þvi. Skóarinn þorði
ekki að kæra.
Einu sinni sagði hann við
skjólstæðing sinn: „Jeg get
unnið þetta mál fyrir yður og
gert yður 600 dollurum ríkari,
en þá steypi jeg jafnframt heið-
arlegu fólki í ógæfu. Þessvegna
tek jeg ekki málið að mjer. En
jeg skal gefa yður ráð ókeypis:
Farið heim og athugið, hvort
þjer getið ekki grætt þessa 600
dollara með öðru móti.“
Þannig var Abraham Lincoln.
Og af þessum dæmum má sjá,
að slíkur maður hlaut að vilja
gerast málsvari ógæfusömustu
mannanna i landinu: svertingj-
anna.
Hann hafði sjeð'þessa vesal-
inga í fyrstu suðurferð sinni
og liann sá þá oft síðar upp
með Missisippi: „Jeg liafði þar
um borð tækifæri til að athuga,
hve lán mannanna er misjafnt,"
segir hann í brjefi einu. „Mað-
ur nokkur hafði keypt tólf
þræla í Kentucky og fór með
þá á búgarð sinn. Þeir voru
hlelckjaðir saman 6 og 6, eins
og fiskur á seil. Þannig höfðu
þeir um aldur og æfi verið
rændir æsku og gleði, foreldr-
um og systkinum, seldir undir
eilífan þrældóm húsbónda, sem
var sagður nota keyrið meira
en flestir aðrir. Og þrátt fyrir
þetta virtust þeir vera kátustu
farþegarnir um borð. Einn
þeirra liafði komist í skuldir,
af því að honum þótti svo vænt
um konuna sína, og því lauk
þannig, að hann var seldur
mansali. Hann var altaf að
leika á fiðluna sína og hinir
dönsuðu, sungu, sögðu fyndni
og spiluðu á spil allan daginri.
Það var satt sem spakmælið
segir. að guð láti lygna þegar
búið er að rýja fjeð.“
Þegar Lincoln var orðinn for-
seti þóttust suðurfylkin þegar
sjá hvað verða vildi. En suður-
fylkjamenn töldu, að1 án þræla-
halds gætu þeir elcki lifað, og
þegar þrælahaldinu var liætta
búin sögðu þeir sig úr sam-
handinu við norðurfylkin. —
Norðurfylkin bönnuðu þessa úr-
sögn eða uppreisn og nú skall
styrjöldin á. Hún var löng og
blóðug. Ilún stóð nær fjögur
ár og fast að miljón hermanna
var hvoru megin og manntjón-
ið gífurlegt. Sigurvegararnir —
norðurfylkin — mistu nær tí-
unda hluta liðsins á vígvellin-
um, en fimtungur hersins varð
drepsóttum að bráð. En 1. jan-
úar 1863 gat Lincoln lýst yfir
afnámi þrælalialdsins og lögun-
um var fullnægt á því ári.
Þegar bærinn Richmond
hafði verið tekinn — liöfuðstað-
ur Virginu — kom Lincoln of-
an St. Jamesá á herskiiji. Hann
ætlar að koma í bæinn og fer
á land í bát, sem var dreginn
upp að bryggju. Enginn tók á
móti honum, þarna voru aðeins
fáir svertingjar að vinna við
ána. Alt í einu fleygir formað-
ur þeirra, gamall svertingi,
skóflunni og hrópar: „Drottinn
minn, þetla er hinn mikli Mess-
ías! Jeg þekki liann. Nú er hann
kominn að frelsa okkur.“ Og
svertingjarnir fjellu allir á knje
og kystu fætur Lincolns. En
Lincoln stóð þarna vandræða-
legur og vissi ekki hvað liann
átti við sig að gera. Svertingj-
arnir fóru að syngja sálma og
hópurinn sístækkaði. Loks hjelt
hann ræðu lil þeirra og komst
svo að orði: „Frelsið er með-
fæddur rjettur ykkar, sem guð
hefir gefið ykkur eins og öðr-
um. Það var synd að ræna ykk-
ur því. En nú verðið þið að
sýna ykkur verðuga frelsisgjaf-
arinnar. Sýnið heiminum, að
þið vinnið ykkur frelsið með
nýtum verkum en forðist öll
hryðiuverk. Haldið lögin og
hlýðið þeim.“
Annars voru það ekki svert-
ingjarnir sem hugðu á hryðju-
verk heldur suðurfylkjabúar.
I Richmond hafði fjelag starf-
að í tvö ár, sem hafði það aðal-
markmið að drepa Lincoln og
varla leið sá dagur, að hann
fengi ekki hótunarbrjef. Hann
var farinri að venjast þeim.
„Vilji einhver drepa mig þá
gerir hann það þegar hann fær
tækifæri til þess,“ sagði Lin-
coln. „Mjer þýðir ekkert að
fara að ganga í brynju eða liafa
um mig líl'vörð. Það eru þús-
und leiðir til að ná lífi manns
á.“ Lincoln trúði á forlögin. Og
það gerðu fleiri.
1 ágústmánuði 1864 tók gest-
gjafinn á litlu veitingahúsi í
Pennsyívaniu eftir, að nokkur orð
voru skorin með demanti í rúð-
una á einu gestaheríberginu.
Þar stóð: „Ahraliam Lincoln
skildi við þennan heim 13. ágúst
1864.“ Þá hafði verið reynt að
gefa honum eitur. Átta mánuð-
um síðar kom gestgjafanum í
hug, að leikari nokkur sem
Booth hjel hefði búið í þessu
herbergi og mundi hafa skrifað
á rúðuna.
Hinn 14. apríl 1865 var hátíð
í norðurfvlkjunum i minningu
þess, að fjögur ár voru liðin
síðan suðurfylkjamenn s'kutu
á vígi eitt í norðurfylki, en það
varð upphaf stríðsins. En nú
var sigurinn viss. Stjórnin hjelt
fund, Lineoln var í besta skapi.
Hann sneri sjer að flotamála-
ráðlierranum og sagði honum
draum, sem hann dreymdi oft:
„Það heyrir undir yðar verka-
hring, það er nefnilega við-
komandi sjó eða vatni,“ sagði
Lincoln. „í þessum draumi legg
jeg æfinlega upp með skipi,
merkilegu skipi, sem jeg get
ekki lýst, en það er altaf eins.
Þetta skip siglir hratt og að
einhverri strönd, sem liggur í
dimmu. En jeg vakna altaf áð-
ur en jeg á að fara í land. Þetta
dreymir mig altaf fyrir merk-
um viðburðum, t. d. þegar við
vinnum sigra. Mig dreymdi
liann fyrir orusturnar við Ant-
ietam, Stone River, Gettyshurg
og Vickshurg.“
Um kvöldið ætlaði forselinn í
leikhúsið. Meðal leikenda voru
nokkrir suðurfylkjamenn og
einn þeirra lijet Booth. Um
morguninn hafði þessi Booth
borað gat á liurðina að stúku
forsetans, svo stórt að hægt var
að iniða byssu gegnum það.
Forsetinn hafði ætlað að koma
i leikhúsið með Ulysses Grant,
yfirhershöfðingjanum. En hann
kom ekki. Ungur majór kom í
lians stað.
Leikurinn, sem sýndur var
hjet „Frændi okkar frá Arner-
íku“. Þegar Lincoln kom inn í
stúkuna með konu sinni og
nokkrum gestum, var leikurinn
stöðvaður, fólkið æpti gleðióp
og hljómsveitin ljek þjóðsöng-
inn. Svo var leiknum lialdið
áfram.
Frammi í ganginum kom
maður og sýndi fatageymslu-
þjóninum miða, og sagðist þurfa
að koma áriðandi boðum til
forsetans. Þjónninn hleypti hon-
um inn í anddyrið að stúkunni.
Hann lokar á eftir sjer, gægist
gegnum gatið, sem hann hafði
borað, miðar og lileypir af.
Lincoln hnígur út af í stólnum,
kúlan hafði hitt hann í lmakk-
ann. — Booth, morðingjanum,
tókst að komast undan i upp-
Framh. á bls. 13.