Fálkinn - 03.02.1939, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
MORIZ JÓKAI: ^
SKAKIN
Múhameð Ahmanzade, foringi
varaliðsveitanna í Tnnis, var við-
kunnur fvrir hinn stranga aga,
sem hann hafði á hermönnum
sínum.
— Þú átt að óttast mig en
ekki óvinina! var hann vanur
að segja við nýliðana, sem tekn-
ir voru inn í sveitir hans, og svo
mikið var víst, að hermenn hans
voru öllum öðrum fremri og
kendu einskis ótta í bardögum,
l)ó að þeir væru liræddir við for-
ingja sinn.
Fvrsta herferðin sem þær tóku
þátt í heima fyrir í Tvrklandi
var gegn grískum uppreisnar-
mönnum i Alhaníu, og þar
sýndi sig live þessar liðssveitir
dugðu ágætlega vel.
Einu sinni bar svo við, að
Múhameð setti átta ríðandi her-
menn á vörð við Artahrunnana
fimm, en þaðan voru Grikkirn-
ir vanir að hefja áhlaup sín.
Þeir fengu stranga skipun um
það, að stöðva hvern sem fram-
lijá færi, loka aldrei augunum,
og stiga aldrei úr ístöðunum.
Hermennirnir gerðu eins og
þeim var sagt. Um miðnætlið
ætlaði vagn að aka framhjá án
þess eftir lionum væri tekið, en
á síðasta augnabliki tóku þeir
eftir honum og stöðvuðu hann.
Ökumaðurinn, sem ók vagnin-
um, flýði og skildi farartækið
eftir.
Á vagninum lá fat; og hvað í
þessu fati var mátti mann gruna
án þess að stíga úr ístöðunum
eða loka augunum, því að ekki
þurfti nema að kippa tappanum
úr, til þess að finna áfengislykl.
Þetta hlaut að vera ágætt á-
fengi, húið til úr fíkjum og
þurkuðum víndrúfum. Hinir van-
Irúuðu liöfðu óhrjálaðan smekk.
Hermönnunum hafði ekki ver-
ið bannað að drekka bernnivín,
ef þeir fyndu eitthvað af þvi
taginu. Að vísu drukku þcir ekki
úr fatinu, heldur stungu löngum
pípum ofan í það, og byrjuðu að
sjúga hið sæta, hressandi vín i
gegn um þær. Og hvernig gat það
skaðað? Ekki var hægt að kalla
það drykkjuskap.
Að vísu fullvissaði þó spámað-
urinn um það, að vínið væri
hættulegur drykkur, sem Satau
sjálfur liefði dýpt tungu sinni í;
því að það leiddi manninn á
lastahraut.
Til að byrja með kom það því
inn hjá hermönnuným, sem sátu
í hörðum söðlunum að grassvörð
urinn væri þægilega mjúkur. Og
þó að þeir teygðu dálítið úr sjer
í grasinu, þá myndi enginn taka
eftir því; hestana gætu þeir bund
ið við vagninn, svo þeir gætu
engu komið upp.
Þegar nú allir hermemiirnir
voru lagstir á jörðina , smeygði
liinn lymskufulli drykkur því inn
hjá þeim, að þeir þyrftu ekki
allir — átta — að vaka, þar sem
fjórir nægðu til þess. Fjórir sofn-
uðu, hinir gáfu sig áfram að
guðaveigunum.
Nú voru fjórir á verðinum,
en það leið ekki á löngu þang-
að til röðin kom að þeim. Það
varð þá að samkomulagi, að
tveir skvldu leggja sig, en hinir
tveir vera á verði.
Maruf og Sefer hjetu þeir tveir
er vöktu.
Veistu það Maruf, sagði
Sefer við fjelaga sinn, að tveir
menn gera sama gagn og einn.
Það er nóg ef annar okkar vak-
ir. Ekki satt?
Maruf jánkaði þessu.
Nú skulum við tefla eina
skák. Sá sem tapar skákinni skal
vaka; en sigurvegarinn fær að
sofa.
Maruf fjelst á þetta.
Báðir Bedúínarnir jöfnuðu til
sandinn í kringum sig, mynduðu
ferhyrning í hann með spjóts-
oddum sínum og skiftu honum
siðan i 64 reiti. Þeir öflúðu sjer
steiua úr ávöxtum skógarins:
viltar perur höfðu þeir fyrir kon-
unga, villiepli fyrir drotningar;
akörn voru hrókar, jarðarber
riddarar, rósher biskupar og
hrumknappar peð.
Þegar þeir höfðu safnað þessu
saman settust þeir niður og byrj-
uðu að tefla við glætuna frá
varðeldinum.
Til að bvrja með veitti Sefer
betur, en hinn sljófgandi drykk-
ur hafði að lokum þau áhrif á
hann, að hann gat ekki þekt
mennina að, hann misti drotn-
inguna og var í þann veginn að
verða mát.
Sjáðu nú til, Sefer, sagði
Maruf, þegar hann sá að sigur-
inn var hans, þú ert í hræðilegri
klípu.
.Iá, það er jeg' sannarlega;
jeg er syfjaður eins og haf í
logni.
Þú tapar skákinni.
Já, jeg veit það.
Jæja, legðu þig þá í nal'ni
Allah; jeg ætla að vaka í staðinn
fyrir þig.
Sefer þrýsti hönd fjelaga síns
fyrir þessa fórnfýsi, og hjelt sig
vera að segja eitthvað við Iiann;
en sagði það aðeins í draumi, þvi
að hann datt út af í sama augna-
hlikinu.
Maruf hjelt báðum aúgum
opnum. Hann hallaði sjer fram
á hyssuna, og vakti einn yfir sof-
andi fjelögum sínum.
En drykkurinn skaðvæni byrj-
aði nú að hvísla að honum:
Hversvegna sestu ekki? Þú
ert bjáni, að vera að revna á
fæturna á þjer, þar sem þú sjerð
alveg eins vel þó að þú liggir!
Jafnskjótt og hann hafði sest,
hvíslaði freistarinn að honum:
Hversvegna ertu að revna ])etta
a augun. Þú getur sjeð alveg eins
vel með öðru og háðum.
Og nú lokuðust augun smátt
og smátt. Maruf friðaði sig með
því, að þó að augu hans lokuð-
ust, þá heyrði hann þó vel og
gæti skjótt komist að því, ef
hætta væri á ferðum.
Og með þeim góða ásetningi
að sofna ekki, sofnaði hann
sætt eins og hinir.
Nú spruttu Grikkir upp, sem
legið höfðu í launsátri, leystu
hestana, sem bundnir höfðu
verið við vagninn og' hefðu á-
reiðanlega drepið Tyrkina, ef
hestur Marufs, grunandi hættu,
Iiefði ekki hneggjað hástöfum.
Sá fyrsti er spratt á fætur
var Maruf og' síðan einn of öðr-
uih. Þeir gripu í skyndi til
vopna, algáðir á sama augna-
bliki. Þeir rjeðust á óvinina.
En til hvers var það? Þeir
voru komnir á hesthak, á bak
þeirra eigin hestum, og skelli-
lilóu að Tyrkjunum, sem komu
hlaupandi til þeirra.
Hestur Marufs einn vildi ekki
láta að stjórn þess, er sat á baki
honum; hann fór að ausa og
prjóna, þaut fram og aftur eins
og villihestur, þangað til hann
losaði sig við manninn, gaf hon-
um hófspark og þaut til eiganda
síns. Hinir höfðu ekkert af sin-
um hestum.
Álta menn um einn liest.
Hvað segir Múhameð nú?
Bedúínarnir hörmuðu sin ungu
líf, sem foringinn myndi áreið-
anlega ekki þyrma, og þá ekki
síður fallegu hestana sina, sem
Grikkir höfðu stolið. Þvi hvað er
hestlaus maður?
Hryggir í huga sneru þeir nú
aftur til sveitar sinnar, og þegar
þeir komu til Múhameðs, sögðu
þeir honum hreinlega frá því,
hvernig þeir hefðu brugðist skip-
un hans, hversu þeir hefðu fallið
i svefn eftir að þeir hefðu neytt
vínsins, hvernig þeir tveir verð-
irnir, er lengst höfðu haldið úl,
hefðu farið að tefla, og að lok-
um með hvaða hætti þeir hefðu
tapað hestunum.
Múhameð var ekki vanur þvi
að setja upp neinn reiðisvip, þeg-
ar hann feldi úrskurði sína; úr
hinum sírólega svip lians varð
hvorki lesið líf nje dauði.
Þar sem er nú aðeins einn
hestur fyrir átta menn, getið þjer
sjeð, að sjö af ykkur er ofaukið.
Því aldrei hef jeg lesið í kóran-
inum að átta menn geti setið á
einum hesti. Þar sem þið eruð
nú svona miklir skákmenn, þá
setjist niður og látið taflið skera
úr um það, hver af vkkur heldur
hestinum. Hinir verða að deyja.
Að svo mæltu Ijet Múhameð
taka fram fjögur taflborð, en
taflborð hafa tyrkneskir höfð-
ingjar með sjer á öllum ferðum
sinum, og eftir að taflmönnun-
um hafði verið raðað upp, settusl
Bedúinarnir átta við þau.
Tólf úrvalsskyttur stóðu baka
til með hlaðnar byssur til þess
að skjóta þá sem töpuðu.
Það dró fljótt til úrslita. Eirtn
var öðrum leiknari; suma skerpti
örvæntingin að vísu, svo að þeir
sigrúðu mótstöðumennina, sem
annars höfðu yfirburði yfir þá.
Það var farið burt með þá sem
löpuðu, og skothríð gaf til kynna
að nú væri úti um þá.
Fyrstu umferð var lokið; fjór-
ir voru fallnir í valinn, fjórir
stóðu uppi. Nú var sigurvegur-
unum skipað saman.
Nýjar vonir, nýr kvíði. Aðeins
einn mishepnaður leikur, og svo
er öllu lokið.
Aftur tapa tveir. Þeir eru leidd
ir fram og skotnir.
Nú standa aðeins tveir uppi:
Maruf og Sefer, alveg eins og
við varðeldinn, og það eru
bestu og áköfustu skákmennirn-
ir.
Nú teflir annarhvor þeirra sína
siðiistu skák.
Báðir hvrja hana með ítrustu
athygli; og halla höfðinu fram á
hendur sjer. Þeir hugsa vandlega
hvern leik, án þess að hika eða
leika af sjer.
Lengi má ekki á milli sjá,
sjerhver vinningur kostar tilsvar-
andi tap; áhorfendurnir kinka
kolli til samþvkkis, þegar einhver
afhragðsleikur er gerður.
Smátt og smátt þynnist á tafl-
borðinu, flestir bestu merinirriir
eru fallnir í valinn; ástandið
skýrist; nokkrir leikir enn og
Sefer missir annan hrókinn.
Maruf stendur betur að vígi,
hann hefur hrók fram vfir mót-
stöðumann sinn. Og það hefur
mikla þýðingu. Allir eru sann-
færðir um að hann muni vinna.
Alt í einu spretta svitadropár
á enni Maruf. Það grípur hann
ofsahræðsla, hann titrar á heiri-
unum.
Nú fyrst tekur hann eftir þvi
að mótstöðumaður hans, þrátt
fyrir hrókmissirinn, getur mátað
hann í næsta leik, ef hann tekur
vel eftir.
Ef Sefer fórnar drotningunni
fyrir hrók Marufs, þá getur hann
mátað hann strax með riddar-
anum.
Tekur hann eftir því? Þessi
si)urning gildir lif eða dauða.
Sefer horfir lengi á taflborðið;
augnaráð hans bendir til þess að
hann sjái leikinn. Þó færir hann
ekki manninn heldur virðist vera
að lnigsa um eitthvað annað.