Fálkinn - 19.04.1940, Blaðsíða 6

(i
F A L K I N N
Theodór Árnason:
Merkir tónlistarmenn
PIETIíO MASCAGNI
er sá veristanna, sem næstur kveöúr
sjer hljóðs á eftir Bizet. Hann er
bakarasonur frá Livorno (f. 1803'
og stundaði náni á tónlistarskólan-
um í Milano.
Aðalverk hans, eða það verkið,
sem hann varð frægur fyrir, er ein-
þættur söngleikur, „Cavalleria Rusti-
cana“ og er tekstinn saminn upp úr
skáldSögu ítalska skáldsins Giovanni
Verga.
Upphaflega er þessi söngleikur
þannig til kominn, að Mascagni
samdi hann i samkepni, sem for-
leggjari einn í Milano boðaði til
(Sonzogno). Forleggjaranum bárust
72 söngleikir, en Mascagni bar glæsi-
legan sigur af hóhni með „Cavalleria
Rusticana“. Var söngleikur þessi síð-
an sýndur í Rómaborg 1890 og var
tekið með fádæma fögnuði og frá
því er skemst að segja, að árið 1892
var búið að sýna „Cavalleria Rusti-
cana“ á öllum óperuleiksviðum Ev-
rópu og Ameríku, hafði hvarvetnn
verið tekið með frábærlega mikilli
hrifningu og fögnuðu og Mascagni
þar með orðinn heimsfrægur tón-
snillingur.
Þess er rjett að geta, að tekstinn
var sjerstaklega vel úr garði gerð-
ur, og er talið, að það hafi meðal
annars verið mikilvægt atriði eða
ráðið nokkru um það, hve vel söng-
leiknum var tekið. Mascagni heldur
áfram þá braut, sem Bizet hafði ráð-
ist inn á. En hann lætur sjer að
varnaði verða ýmislegt, sem Bizet
hafði flaskað á í „Carmen“, t. d.
sitl hvað um ieiksviðsútbúnað og
tækni. Og raunar má segja, að ait
haldist í hendur i „Cavalleria Rusti-
cana“: músikin, tekstinn og leik-
sviðsbúnaður, og að alt væri með
þeim ágætum snildar og frumleiks,
að það hlyti að vekja hrifningu og
aðdáun.
Mascagni varð þannig frægur mað-
ur, svo að segja í einu vetfangi, með
„Cavalleria Rusticana“. — En svo
má segja að það nái ekki lengra,
þó að sú frægð sje mikil —- þv:
að hin síðari verk hans hafa litla
áheyrn fengið, þó að margt þyki
gott um sum þeirra, eða kafla i þeim,
en Mascagni hefir smiðað fjölda
margt söngleikja siðan, svo sem
„L’amicoFritz", „Le Rantzan,“ ,,Rat-
cliff," „Zanetto,“ ,,Iris“ o. fl.
Útbreiðið Fálkann.
Hcnry McadE Uiilliams:
ÓLEYFILEG HEIMSÓKN
|—jAW mundi þó aldrei hafa grun-
A að neitt, manninn, sem stóð við
hornið á diskinum og var að skotra
til Hans augunum i speglinum? Jim
Turner iðraðist eftir það núna, er
hann fikraði sig upp grashrúnina
á veginum til Chatcarthússins, svo
að ekki marraði í mölinni á vegin-
um, að hann skyldi hafa spurt krár-
vörðinn um frú Chatcart. Þessi
s])urning hafði orðið þess valdandi,
að maðurinn mcð sáhlemmsandlitið
lór að gefa Jim gætur.
Jim Turner leit um öxl sjer til
Rose IIi11 og sá lj’ósin frá bifreið-
unum i fjarlægð. En enginn hafði
veitt honum eftirför.
Hann sneri nú heim að dimmu
húsinu. Hann þekti þarna liverja
hrik og hverja þúfu og blómabeð.
Með því að taka á grasinu gat hann
fundið, að garðurinn var ekki eins
vel hirtur núna og fyrrum, og hann
varð upp með sjer. Fyrir fimm ár-
um hafði hann nefnilega unnið að
garðrækt á þessum stað — sextán
ára unglingurinn. ( j)á daga höfðu
flatirnar í garðinum verið eins og
flauelsdúkur hjá honum og George
garðyrkjumanni.
Fáeina metra frá húsinu nam
hann staðar í skugganum af stórum
áhni. Hjartað harðist svo að hann
heyrði í því.
Fyrir tveimur timum hafði það
ekki einu sinni flökrað að honum,
ao stela frá kerlingunni, frú Chat-
cart. Fyrir tveimur tímum hafði
hann komið inn á hjórkrá Sam Trott-
ers i leiðinni um Brunsville, til þess
að fá sjer glas af öli, áður en hann
hjeldi áfrant ferðinni til næsta hæi-
ar til að leita sjer atvinnu, svo að
hann hcfði að minsta kosti ofan i
sig. En þarna var þá kominn nýr
krárvörður í stað Sam, og l>egar
Jim spurði um Sam, þá ypti hann
bara öxlunum. Hann spurði líka
um George garðyrkjumann, en krár-
vörðurinn svaraði, að frú Chatcart
hefði ráðið ti! sín nýtt vinnufólk
innan úr bæ, og það væri þar nú.
Krárvörðurinn kannaðist ekkert við
George, en hann hann hafði heyrt
talað um frú Chatcart, auðvitað.
Hver hafði ekki heyrt talað um
hana?
„Þjer meinið gömlu, nísku kerl-
inguna, sem á heima í steinhúsinu
uppi í hrekku?“ Krárvörðurinn hafði
heyrt sagt, að hún væri svo mikill
sviðingur, að lnin geymdi alla pen-
ingana sína heima hjá sjer. „Jeg
hugsa helst, að hún hafi grafið j)á
i'.iður, einhversstaðar nærri sjer.“
Jim svaraði hikandi: „Skyldi ]>að
vera mögulegt?"
Og l>ar sein hann stóð þarna og
sneri glasinu á gamla mahognidisk-
inum, kom alt í einu fjögurra ára
gömul mynd fram í meðvitund lians.
Hann sá sjálfan sig vera að nostra
við runnana fyrir utan dagstofuglugg-
ana í stóra húsinu. Hann heyrði
samhljóm frá píanóinu inni í stof-
unni — aðeins einn samhljóm. -
Hann hafði aldrei heyrt nokkurn
mann snerta á hljóðfærinu áður, svo
að hann varð forvitinn og gægðist
inn.
Frú Chatcart stóð fyrir framan
hljóðfærið, há og reisuleg, með
marga græna seðla i hendinni. Ilún
hafði tekið framhliðina á hljóðfær-
inu frá, og nóturnar voru ekki allar
uppi. Þær voru eins og lausar tenn-
ui í röðinni. Gamla konan vafði
seðlana saman og hann heyrði út
um gluggann hvernig skrjáfaði i
þeim. Hún stakk seðlunum í tösk-
una sína og kom hljóðfærjjnu' i samt
lag aftur. Siðar um daginn var kall-
að á hann inn og frú Chatcart borg-
aði honum kaupið, með seðlum, sen:
hún hafði í töskunni.
Jim gekk út iir skugganum af
trjenu og fikraði sig nær luisinu.
Ráðagerð hans var ofur einföld. Og
það varð hún líka að vera. Hann
hafði ncfnilega ekkert vasaljós, enga
(ijófalykla, enga skammbyssu. Alt,
sem hann hafði, hafði hann í höfð-
inu. Hann þekti húsið eins og hræk-
urnar sínar og vissi aðferð til þess
að komast inn, án ])ess að brjótast
inn.
Hann fann dyrnar og opnaði.
„Datt mjer ekki í hug?“ sagði hann
við sjálfan sig og læddist á tánum
inn í eldhúsið. Hurðin var ólæst.
Hvergi sást ljós i húsinu. Hann
fór beint að kjallaranum að baka
til því nð liann vissi af hurð j'ai,
'-em var að litlum göngum, er láan
inn í eldhúsið og Jiaðan áfram inp
i borðstofuna. En af hverju kom
það, að honum fanst eins og haiin
væri stunginn með nálum i allau
kroppinn? Hann heyrði hvergi nokk-
urt hljóð, en samt fanst honum ein-
hvernveginn, að allir hlytu að vera
vakandi í húsinu. „Bull“! sagði hann
með sjálfum sjer og opnaði horð-
stofudyrnar.
’ En það sem hann sá |>ar, gerði
hann svo hissa, að jiað var cins og
liann væri negldur í gólfið. Hann sá
lítið Ijós á borðinu við gluggann.
Gluggatjöldin voru dregin niður. Frú
Chatcart sat teinrjett í stól og liorfði
á liann starði á hann. Maðurinn
og konan, sem stóðu með hakið að
honum, litu hinsvegar ekki við.
Maðurinn, sem stóð beint fyrir fram-
an frú Chatcart, hallaði sjer fram
ti! hennar og hjelt á skahimbyssu
í hendinni. En gamla konan hjclt
áfram að stara á Jim. Varirnar bærð-
ust ofurlítið, en hún sagði ekki eitt
einasta orð.
Ókunna konan hrá vasaljósinu á
klukkuna. „Jæja, frú þjer eigið
hálfa mínútu eftir. Ilvar geumið þjer
peningana gðar?"
En gamla konan sat kyr eins og
steinn og starði í sifellu á Jim. Á
þvi augnahliki skildi Jim, að hún
var að gefa honum tækifæri til að
komast undan. Hann gat farið söinu
leiðina og hann kom — frjáls og
óhindraður. Og hvað gat haiin gei'l
þarna - þjófurinn hafði skamm-
byssu! En samt sem áður gat hann
nú ekki haft augun af gömlu kon-
unni. Hann gat ekki gleymt, hvernig
hún sat þarna — ákveðin og þrárri
en skrattinn — og nú sá hann á
augnaráði hennar, að hún var að
biðja hann um hjálp. Jim færðist
ósjálfrátt nær henni. llann ætlaði
að demba sjer milli hennar og
skammbyssunnar. Hann fann sig
sterkan. Og hún þurfti á hjálp hans
að halda.
Jim kom nær. Nú var hann ekki
nema einn meter frá manninum.
Ef hann rjeðbt á hann núna, mundi
skotið hlaupa af. Hann yrði að haga
sjer jiannig, .\ð maðurinn hleypti
ekki af byssunni.
Þessvegna sagði hann ofur ró-
lega: Jæja, frú Chatcart, hjer er
Maðurinn vatt sjer við í snatri
og miðaði skammbyssunni á Jim.
„Hreyfið yður ekki úr sporunum!“
sagði maðurinn. Augun stóðu út úr
höfðinu á honum. — Nú heyrði Jim,
VETRARKLÆDDUR FLUGMAÐUR.
Flugmennirnir á vesturvígstöðvun-
um klæða sig vel til þess að verjast
kuldanum. Sýnir myndin úthúning
á enskum hermanni. En hvað eru
kuldarnir þarna á móti j>ví, sem er
i Finnlandi?
að einhver koin inn i stoíuna.
„Ágætl!“ sagði nýkomna rödilin.
„Haldið honum svona.“
Svo kom nýr maður til Jim og
horfði á hann. Það var maðurinn
með sáhlemmsandlitið, sem Jim
hafði sjeð á Sams-kránni. Hann
sneri sjer að gömlu konunni. „Mjer
þykir leitt, að þetta skyldi liafa
komið fyrir, frú Chatcart. Jer er
Stanley lögreglumaður. Jeg rakti
slóð þessarar rottu ncðan úr hæ
mjer sýndist hann tálsvert grun-
samlegur. Komið jijer hingað!"
sagði hann svo við Jim.
Jim sá, að gamla konan stóð upp.
Hún virtist vera að komast í samt
lag aftur og varð von bráðar hús-
bóndi á sínu heimili á ný. Svo sagði
hún: „Bíðið þjer augnablik, lög-
reglumaður. Yður skjátlast. Þetta ei'
Jim Turner. Jeg þekk’i hann síðan
hann var strákur. En jiessi tvö
skötuhjú eru sökudólgarnir. Þau
hefðu drepið mig, ef Jim hefði ekki
komið.“
Stúlkan ætlaði að skjótast út, en
lögreglumaðurinn miðaði nú skamm-
byssunni á hana. Þegar hann liafði
sc-tt handjárn á jtau bæði, fór Iiann
aftur að virða Jim fyrir sjer, hann
hafði auðsjáanlega grun á honum.
„Hversvcgna komuð ]>jer hingað um
miðja nótl og læðist inn bakdyra-
ínegin?" sþurði liann svo.
„Jim á að fara að vinna hjá mjer,“
sagði frú Chatcart lágt. „Sem hetur
fór kom hann i nótt.“
Þegar lögreglumaðurinn var far-
inn á hurt með fangana, aflæsli
frú Chatcart húsinu. Hún leit al-
varlega á Jim, svo alvarlega, að
hann varð að líta undan. Frii Chat-
cart klappaði honum á öxlina.
„Líttu upp, drengur," sagði hún.
„Er það svo, að þú viljir koma í
vinnu til min aftur?“
Jim horfði á liana. Það var nota-
legt að horfa á hana núna. Svo sagði
hann: „Já, frú, það veit sá sem alt
veit!“ Og hann sá í andi, Iiverniu
hann skyldi lagfæra garðinn lienn-
ar aftur.
„Mjer þykir svo ósegjanlega vænt
unv, að þjer skylduð koma,“ sagði
gamla frú Chatcart. Hún brosti til
hans. „Það verður gaman, að liafa
nærri sjer fólk, sem maður má
treysta.“