Fálkinn - 26.04.1940, Blaðsíða 14

14
F A L K I X X
ÚR DJÚPI MINNINGANNA.
Frh. af bls. 5.
CfÐARI liluta vertíðarinnar 1898,
^ fjeg rjeri j>á hjá Pálmari), vorum
við feitt sinn á sjó beint undan Stokks
eyri í góðu veðri. Meðan við voruni
að draga línuna, sjáum við, að frönsk
skonnorta kemur upp úr liafi með
neyðarflagg. Er hún kom móts við
skipin, er þarna voru á sjó, rjeruni
við (og fleiri) að henni, en sam-
stundis og við konium upp að síð-
unni, komu skipverjar með pinkla
sína samanbundna (föt og annað
smádót) og hentu þeim ofan í skip-
in, og konm sjálfir á eftir. Sögðu
]>eir, að hið friða hvíta seglþanda
skip sitt væri svo lekt, að j>að
mundi sökkva j>á og j>egar. Fór nú
eitthvað af formönnunum upp í
skipið og þar á meðal Jón Stur-
laugsson (síðar hafnsögumaður),
til að athuga, hve inikill sjór væri
í því, og hvort ekki væri til-
tækilegt að sigla j>vi inn á skipa-
legu — eða til lands. Ekki var nærri
|>ví komandi, að skipsinenn vildu
vera lengur um borð. Svolítill brim-
súgur var, en sund öll mjög vel fær.
A Stokkseyri var þá aðeins eitl
stórskipasund. Var j>að nefnt Hlaup-
ós, og var nokkuð fyrir austan
Slokkseyrarsund.
Formönnunum kom nú saman um
l>að, að skipið væri alls ekki svo
nærri því að sökkva, að óliætt væri
að sigla l>vi í geginun Hlaupósinn
og inn á skipalegu. Tók Jón Sturlaugs-
son nú við stjórninni á hinni frönsku
skonnortu, og tók með sjer eitthvað
af hásetum sínum. Gekk honum, sem
vænta mátti vel inn úr sundinu, því
að hægur suðaustan kaldi var á. Man
jeg, hvað mjer jiótti skipið fagurt og
tignarlegt, er j>að reis og hneig á
öldunum inn Hlaupósinn. Fr inn á
leguna kom iagði Jón skipinu*).
Nokkru síðar var haldið uppboð á
því, og kom |>á fyrir nokkuð nýtt og
óvænt, því hæstbjóðandi í l>að varð
bóndi austan úr Fljótshlíð! Var það
Guðm. Jónsson í MúJakoti, bróðir
Auðuns á Eyvindarmúla. Fiestum
mun hafa fundist, að hann ætti lítið
að gera við hafskip. En eftir á fór
það að kvisast, að fjelág manna á
Eyrarbakka liefði fengið bóndann
til þess að bjóða, til þess að fá ]>að
ódýrara, en |>að hafði raunverulega
keypt skipið, og líklega ætlað sjer að
gera við það og selja það svo. Lekinn
var víst ekki mikill, en j>að leit
slundum svo út, að Fransmaðurinn
vildi beinlínis losna við sum skip
sín — hefir ef til vill fundið ein-
L.verja hættulega gaila á þeim - og
svo var með þetta. En hafi einhverj-
ir slikir annmarkar verið á j>essum
franska knerri, hagaði forsjónin ]>ví
svo, að þeir skyldu ekki koma fram
framar, |>að skyldi kyssa Island svo
fast, að dagar þess væru taldir að
fullu og öllu eins og skipshöfn-
iu hafði ákveðið, þótt |>að lækisl
ekki i fyrsta sinn.
Stuttu eftir uppboðið gerði veður
mikið af hafi, slitnaði skipið þá upp
og rak á land, og eyðilagðist svo að
það varð að rífa það.
Hinir frönsku sjómenn fengu að-
setur á Stokkseyri í liúsi, sem var
í smíðum. I>ar lágu ]>eir um nætur
á gólfi á neðri hæð, hlið við hlið,
*) í Lesbók Morgunblaðsins 31.
maí 1930, er skýrsla um j>að, hve
mörgum mönnum Jón heit. Sturlaugs-
son hafi bjargað úr sjávarháska. Er
þar með talin skipshöfnin (24 menn)
af frönsku skonnortunni, er hjer um
ræðir. En þetta er ekki rjett, þvi að
hjer var um enga björgun úr sjávar-
háska að ræða. Jón Sturlaugsson
var svo merkur maður, og hafði
unnið svo mörg afrek á sjó, að ekki
var þörf á að tilgreina önnur en
þau, sem voru sannleikanum sam-
kvæm. Og þvi er þetta leiðrjott hjer.
Sjed' yfir iil Eyjafjallajökuls. Gull-
roðnir skýjabólstrar velta inn yfir
jökulinn, en kvöldskuggum slær á
Þórsmörk.
Á Tindafjallajökli Frh. af bls. j.
ina, borgin verður þvi aðeins traust
að snjórinn sje þjettur og frosinn,
og hleðslan gormlöguð hnausa-
línan stigandi svo að einni j>ykl
hnausa muni á hringnum eftir að
„aukinn" er lagður. Einnig verður
að passa að hver hnaus, sem lagður
er, bindi samskeyti tveggja köggla
í undirlagi (hlaðið með binding).
Mænirinii verður að vanda sjerlega
vel, þvi að efsta lagið j>arf að bcra
mænisflöguna.
Ef borgin er ávöl og jöfn, þá ]>olir
hún furðanlega vel rigningu, hún
minkar smátt og smátt og rýrnar
jafnt, uns hún að lokum hjaðnar
niður.
Að liggja úti á jöklum er ekki
nein sjerstök hetjudáð eins og
ókunnugir ætla. Með góðum útbún-
aði og þekkingu, sem bygð er á
langri reynslu, er hægt að búa i
tjaldi og snjóborg um hávetur i
2000 metra hæð, jafn öruggur og
lieima hjá sjer, ]>ægindin eru raun-
ar minni, en heilhrigðisáhrifin
ai'tur á móti margföld.
Enginn skyldi ætla, að þeir, sem
ferðast um jöklana og leggja stund
á háfjallaíþróttir, geri það al' for-
dild eintómri. Fegurð jöklanna
er óviðjafnanleg og dularfull. Með
strangleik sínum og hreinleik er hún
lilvalin að kenna oss að bjargast
sem besl má al' eigin ramleik. --
Góður skóli fyrir kveifarlegl fólk
og sjerhlífið.
íþróttamaðurinn veit, að á jökl-
um er skiðafæri jafnan best, því að
j>ar er lítíð míi rígninguna. Snjór-
inn er l>ar glitrandi og fisljettur. í
1500 metra hæð er maður svo ljett-
iii og stæltur vegna þess að loftið
ei þynnra. Hugsanirnar verða skýr-
ari, því að blóðrásin örvast. Jeg
leyfi mjer að álykta, að hver, sem
ekki hefir sjeð • yfir Dórsmörk af
Tindafjalla- eða Eyjafjallajökli eða
norðuröræfin al' Kverkfjöllum, hafi
ekki sjeð hið sfórfenglegasta i ís-
lenskri náttúru.
Tindaf jallajökull. Suðurtindur jökuls-
ins sjest yfir Þórsmörk. Mýrdals- og
Goðalands-jöklar í baksýn.
Ljósm. Guðm frá Miðdal.
Á páskadag voru aðeins um 30
manns á ferðalagi um Suðurjöklana,
en eðlilegt hefði verið, að 3000
manns hefði notið hins dýrðlega
útsýnis. Oft er jeg geng Laugaveginn
um hádegisbilið og sje, hvað fólkið
er guggið og vesældarlegt eftir lang-
an og sólarlítinn vetur, j>á hrýs
mjer hugur við jieirri slaðreynd, að
þetta l'ólk jiyrfti ekki að vera svona
lúpulegt (80 prc. karlmanna ganga
með hendurnar í vösum).
Sá sem iðkar útiíþróttir og fjall-
göngur árið út, heykist ekki undan
lninga tilbreytingarlitils lífs.
Jeg hygg, að 5 daga námskeið og
ferðalög um jökla jafngildi 10 daga
góðu suinarleyfi, og að öllu athug-
uðu: Þurfum við ekki frekar að
viðra okkur að. vetrarlagi?
Eðlilegl væri, að land, sem á dug-
leguslu sjómennina ætli einnig bestu
fjallamennina!
Heill á fjölliim!
Giiðm. Einarsson
l'rá Miðdal.
ar nunni,
aftur á n
Enginn
ferðast ui
á háfjalla
dild eintc
er óviðjat
strangleik
lilvalin ai
sem besl
Góður sk
og sjerhlí
fþróttan
um er skí
|>ar er lit
inn er þa
1500 metr
iii og stæ
ei þynnra
ari, þvi
leyfi mjer
ekki hefii
Tindafjallí
norðuröræ
ekki sjeð
lenslcri ná
þangað lil þeir voru sendir til
Reykjavíkur. Heldur þótti okkur þeir
l'rönsku vera sóðalegir. Jcg og fleiri
strákar koinuni oft til þeirra, og
vorum við að bjóða þeim eitt og
annað fyrir kex. Eitt sinn fórum við
með nýsoðið hangikjöt lil þeirra, og
ætluðum að gæða þeim á |>ví, En
hvað skeði? Þeir lyktuðu af j>vi og
fussuðu svo i allar áttir, og vildu
ekki við ]>ví líta. - - En j>eir skutu
alla hral'na, sem j>eir sáu, flógu al'
þeim belginn, dýfðu þeim svo hrá-
um ofan í bráðna feiti, og átu j>á
síðan úr greiþ sinni. Varð ekki ann-
að sjeð, en að þeim þætti hrafnarnir
herramannsmatur! Það er sinn siður
og smekkur i landi hverju!
SVARTI NJÓSNARINN.
Á blómatiina ]>ýsku kvikmynd-
anna þótti Conrad Veidl einn fræg-
asti leikarinn ]>ar i landi. Árið 1920
fór hann til Hollywood og Ijek þar
í ýmsum niyndum. Xú hefir hann
leikið aðalhlutverk í mynd, sem
heitir „Svarti njósnarinn“ (The Spy
in Black), fyrir Columhia Film.
Skák
Staðan eftir 18. leik svarls.
Argentínukcpnin.
Griinfeldsvörn.
Hvítt: Eggert Gilfer.
Svart: Ásmundur Ásgeirsson.
1. cl2—d4, Rg8—f6, 2. c2—e4, c7
—c6, 3. e2—e3. (Sjálfsagt varla hesti
leikurinn)......3. (17—(15. 4. Rbl—
c.3, g7—g6. 5. Rgl—f3, Bf8—g7. 0.
B71—e2, o—o. 7. o—-o, 1>7—1>(>. 8.
Rf3—e5. (Lítur vel úl en er gagn-
laust, því hér fær R. ekki lengi frið-
land. Best var að leika c4xd5, ef
cöxdö, |>á b2—b4 og næst Ddl l>3
og hefja sókn drottningarmegin). 8.
.... Bc8—1>7. 9. Be2—f3, Rl>8—d7.
10. c4xd5, c6xd5. (Einfaldast. 10.
.... Rd7xe5. 11. (I4xe5, Rf6xd5, 12.
Rc3xd5, c6xd5. 13. Ddl-—d4. Eða
10...... Rf6xd5, er varla betra>.
11. Ddl—a4? (Riddarinn má nú
ekki yera lengur á e5, þess vegna
var best að leika strax Re5xd7, þó
ætti svartur mun betra tafl. Hinn
gerði leikur er þýðingarlaus. Nú
verður kongs-biskup svarts mjög
sterkur. 11...... Rd7xe5- 12. d4x
e5, Rf6- - d7. 13. Bf3xd5. (Skárra
væri Rc3xd5, Rd7xe5. 14. Rd5—f6|).
13.....Bb7xd5. 14. Rc3xd5, Rd7xe5.
15. Hfl—dl, e7—e6. 16. Rd5—c3„
Dd8—c7. 17. f2—f4? (Eini hugsan-
legi möguleikinn til að halda tafl-
inu, sem sehnilega er tapað hvort
sem er, var Da4—c2 og næst e3
e4). 17. .. Re5—c4. 18. Hdl—(17, Rc7
—c5! (Ef 19. Rc3—e4, Rc4xb2! 20. Rx
c5, Rxa4 og svart vinnur. Ef 20. Bclx
Rxa4 og svart vinnur. Ef 20. Bclx
1>2, J)c5xe3t og vinnur). 19. Rc3
dl. Hf8—(18. 20. H(17xd8, Ha8xd8.
21. h2—h3 (Nú orðið er sama hverju
hvítt leikur. — Staðan er töpuð).
21. ... e6—e5! 22. Ivgl—li2, e5xef4.
23. e3xf4, 1>6—1>5. 24. Da 4—c2, Hd8
—e8! (Þelta mun hafa búið undir
21. leik svarls, hrókurinn er sterk-
ari á c-líunni). 25. a2—a4, He8
el. 20. Dc2—f2, Dc5xf2. 27. Rdlxf2,
Bg7—(14!. 28. Rf2—c!3, Hel— dl. 29.
Rd3—b4, Bd4—e3. 30. 1>2 l>3, Be3x
cl. 31. gefið.
O. V.
FJELAGSPRENTSMIÐJAN.
Frh. af bls. .‘í.
Þorleil'ur Jónsson var fyrstur
prentsmiðjustjóri eða frá 1. maí 1890
lil 1891. Þó lók Halldór Þórðarson
við því starfi og gegndi |>vi fram til
ársloka 1915. Var j>á Steindör Gunn-
arssoji prentsmiðjiistjóri frá I. jan.
1910 lil marsloka 1934, en síðan hefir
Iíafliði Helgason gegnl ]>essu starfi.
Af þessuiu örfáu dráttum úr sögú
Fjelagsprentsni., sem hjer að lraman
hefir verið vikið að, má sjá, að hún
hefir stöðugt verið vaxandi fyrir-
tæki i j>á hálfa öld, sem hún hefir
starfað.
D r e k k i ö Egils-öl