Fálkinn - 19.07.1940, Síða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar: Skúli Skúlason,
Ragnar Jóhannesson.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Simi 2210
Opin virlca daga kl. 10-12 og 1-6.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjötsgade 14.
Blaöið kemur út hvern föstudag.
kr. 5.25 á ársfj. og 21 kr.. árg.
Erlendis 28 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millim.
HERBERTS prent.
Skraddaraþankar.
Styrjöldin bitnar ekki siöur á hlut-
lausu þjóðunum en sjálfum hernað-
arþjóðunum, og allar verða þær að
taka á sig auknar byrðar vegna af-
leiðinga vitfirringarinnar, sem bloss-
að hefir upp á nýjan leik í Evrópu.
Þessar byrðar koma viðast hvar
i'ram sem auknir skattar og álögur,
auk þess sem sjómannastjettir hlut-
lausu þjóðanna fórna lifi og blóði
vegna hernaðarins. Hjer á landi hafa
álögurnar vaxið nokkuð vegna stríðs-
ins, en þær voru svo miklar fyrir,
að illa mátti á þær bæta. Og þess-
vegna koma fram tillögur um, að
skera niður verklegar framkvæmdir
til þess að spara ríkissjóði fje.
Það er vissulega sárt, að þurfa
að láta verða hlje á því, að rækta
jörðina, byggja hafnir, vegi og brýr,
í landi, sem hefir jafn mikla þörl'
á öllu þessu og ísland hefir. En
það er eflaust knýjandi nauðsyn til
þess, einkum að því er snertir fram-
kvæmdir, er ekki verða gerðar án
aðkeypts efnis. Vegagerðir hafa sjer-
stöðu hvað þetta snertir. Það má
leggja vegi með innlendu vinnuafli
eingöngu og úr innlendu efni að
öllu leyti, nema sementinu í brúar-
holin á vegunum.
Það er mikið talað hjer um þegn-
skylduvinnu og vinnuskóla. Er nú
ekki hægt að bæta upp spöruð fram-
lög ríkissjóðs til vegagerða, á þanu
hátt, að ýmsir ungir menn, víðs veg-
ai um land, bjóði fram vinnu sína
ókeypis um ákveðinn tíma og sýni
liverju þetta geti áorkað. Það væri
vel til fallið, að sveitar- eða sýslu-
fjeiag vildi gera tilraun hjá sjer, eða
að ungir menn í kaupstöðum, sem
litla liafa atvinnuna vildu bjóða sig
fram til slíkra verka. Því miður er
fólkseklan svo mikil í sveitum, að
hún mundi verða notuð sem við-
bára, en mikið má ef vel vill, og
þau sveitaheimili eru víst fá, sem
ekki gælu sjeð af nokkrum dags-
verkum á sumri, til þess að slá sam-
an í vinnufyrirtæki, sem gæti orðið
sveitinni til sóma.
í Noregi, Sviþjóð og Ðanmörku
hafa ýmis atvinnufyrirtæki tekið upp
þann sið, að vinna dag og dag ó-
keypis og láta kaupið fyrir daginn
renna til Finnlands. Úr þessu hefir
orðið ótrúlega mikið fje. Og það er
víst, að ekkert af þessum fyrirtækj-
um liefir munað verulega um þetta.
Á þeirri samtaka og samvinnuöld,
sem nú er uppi, er þörf á, að sánna
í verkinu, að samtök eru holl um
fleira en að kaupa vörur eða selja
mjólk og kjöt. Samtök þarf líka um,
að skapa sameiginleg verðmæti.
Jakolb Mbller
fjármálaráðherra sextugur.
Jakob Möller fjármálaráð-
herra varð sextugur 12. júlí s.l.
Hann er öllum lslendingum fyr-
ir löngu kunnur fyrir afskifti
sín af þjóðmálum. Hefir harin
líka haft margskonar opinber
störf með höndum. Árið 1919
varð hann þingmaður Reykvík-
inga, en samfleytt hefir hann
setið á Alþingi síðan 1934.
Bankaritari í Landsbankanum
var hann 1909—1915, síðan rit-
Flngvjelin T.F.
Mánudaginn 8. þ. m. gat að
líta hárauða flugvjel á sveimi
yfir Reykjavíkurbæ. Litu menn
til hennar hýru auga, því að þeir
vissu, að hjer var um islenska
flugvjel að ræða.
Eins og menn muna fór TF-
örn hraparlega illa hjer í Skerja-
firði í vetur. Var hún talin með
stjóri Vísis til 1924, og þá eftir-
litsmaður banka og sparisjóða
til 1934. Formaður Sjúkrasam-
lags Reykjavíkur var hann 1936
—1939 og loks fjármálaráðherra
þegar þjóðstjórnin var sett. —
Auk þess hefir hann starfað að
ýmsu öðru ,t stjórnmálum og
málefnum Reykjavíkurbæjar.
Jakob JMöller-er tvímælalaust
einn af áhrifaríkustu mönnun-
um í íslenskum stjórnmálum.
Orn endurbyogð.
!
öllu ónýt. En Flugfjelag íslands
lceypti þó flakið. Síðan hófust
þrír menn hjer í borg handa um
að endui-byggja flugvjelina, og
liefir þeim tekist það starf svo
giftusamlega, að nú er hún loft-
fær, eins og sjá mátti umrætt
kvold.
Bessastaðir seldir.
Það vekur altaf eftirtekt, er eig-
endaskifti verða á Bessastöðum. Staf-
ar það bæði af því, að Bessastaðir
eru eitt hið elsta og mesta höfuðból
á íslandi, og svo hafa líklega sjaldn-
ar orðið þar eigendaskifti en flest-
um öðrum íslenskum höfuðbólum.
Bessastaðir hafa nefnilega flestum
stöðum lengur verið í konungseigu.
Þeir voru á sínuin tima ein af stór-
jörðum Snorra Sturlusonar, þegar
mest var veldið á honum og auð-
æfin. En sem kunnugt er ljet Giss-
ur Þorvaldsson, fyrverandi tengda-
sonur Snorra, vega hann i Reykholti
liaustið 1241. Var verk þetta unnið
að tillilutan Hákonar gamla Hákon-
arsonar Noregskonungs, sem þá var
tekinn að vinna markvisst að því að
koma íslandi undir Noregsveldi. —
Konungur kallaði Snorra landráða-
mann og eignir hans því rjettilega
fallnar undir sig eftir víg hans. —•
Þannig komust Bessastaðir í kon-
ungseigu. Komust þeir ekki í eigu
islensks manns um margar aldir, eða
frá dauða Snorra Sturlusonar og þar
til Grímur skáld Thomsen keypti
staðinn á siðastliðinni öld. En árið
1866 ljet Grímur af störfum í Dan-
mörku og fluttist síðan heim til ís-
lands. Fjekk hann þá Bessastaði í
sljettum kaupum við Belgsholt i
Borgarfirði. Virðist gamli maðurinn
hafa leikið býsna laglega á dönsku
stjórnina í þeim kaupum.
Saga Bessastaða er geysi merki-
leg og kemur mjög við landssöguna.
Þar sátu lengi umboðsmenn dönsku
stjórnarinnar, amtmenn og fógetar,
og öldum saman hvíldi Bessastaða-
valdið eins og farg á kotbændunum
hjerna á nesjunum.
En saga Bessastaða er þó ekki ein-
tóm raunarolla. Hún liefir líka sín-
ar björtu hliðar. Þar var t. d. á öld-
inni, sem leið, merkilegur skóli, og
dvöldust ]>ar margir af merkustu
andans niönnum þeirra tíma við
nám, t. d. Fjölnismenn allir. Þar
starfaði Sveinbjörn Egilsson, hinn
mikli málsnillingur, og loks sat
kraftaskáldið Grimur Thomsen sið-
uslu æfiárin og hvildi sig eftir að
hann slapp „kalinn á hjarta“ frá
konungsmönnum, köldum undir rifj-
tim.
Fyrir nokkrum árum keypti Björg-
úlfur læknir Ólafsson Bessastaði,
þegar hann fluttist heim eftir langa
dvöl austur í Malajalöndum. Nú hef-
ir hann nýlega seít jörðina Sigurði
Jónassyni forstjóra.
Egils ávaxtadrykkir
Frh. á bls. /4.