Fálkinn - 01.01.1943, Page 8

8
F Á L Ií I N N
Walter S. Mastermann:
Leðurveskið
gj SÁ ELSU í fyrsta skifti á
■““* sendisveitardansleik í Paris.
Dökkblátt tjaldið, sem förunautur
hennar dró til liliðar um leið og
hún gekk inn, myndaði einskonar
umgjörð um hana. Hinn fagurlim-
aði, ungi likami naut sín til fulls
á þessum dimmbláa grunni. Hún
var rjóð eftir dansinn, varirnar liálf-
opnar og ögrandi og það var eins
og i augunum stórum og bláuin
speglaðist eilíf undrun, en hárið
glóði eins og gull. Einhver kynni
að draga þá ályktun af þessari
margtuggnu lýsingu, að jeg væri ó-
þroskaður unglingur, sem yrði hug-
fanginn af hverju laglegu andliti,
en því fer fjarri. Er jeg leit þetta
andlit i umgjörð tjaldanna, greip
mig svo sterk vissa um að hafa
sjeð það einhversstaðar áður, að jeg
var nærri staðinn á fætur. Heil-
brigð skynsemi sagði mjer að slíkt
væri óhugsandi. Jeg var alveg ný-
kominn frá Indlandi eftir að liafa
starfað þar i fimm ár sem námu-
verkfræðingur, og þessi stúlka hlaut
að hafa verið barn að aldri, þegar
jeg var síðast í Evrópu. Curtis, full-
trúi við sendisveitina okkar og gest-
gjafi minn meðan jeg dvaldi í París,
gaf mjer hornauga kýminn á svip.
Tjöldin voru aftur dreginn til hlið-
ar og inn kom dökkhærður, skugga-
legur maður. Hann var þrekvaxinn,
en hættumerki hóglifisins voru þeg-
ar farin að koma i ljós. Þau gengu
fram hjá okkur, stúlkan var bros-
andi, djörf og frjálsmannleg. Henni
varð litið á mig og jeg gæti svarið
að henni brá. Það dró skyndilega
hulu yfir bláu augun og hún klemdi
saman varirnar. Þessu brá fyrir að-
eins í svip. Hún sneri sjer að föru-
naut sinum og þau hjeldu áfram.
Curtis rak upp stuttaralegan hlát-
ur. Jeg vissi, að hann liafði altaf
verið þefvis á brögð og bresti ná-
ungans.
„Þýðir eklcert, gamli minn,“ sagði
hann háðslega. „Við rekum lestina.“
„Hver er hún?“ spurði jeg kæru-
leysislega.
„Vertu ekki að þvi arna,“ hann
brosti. „Jeg sá, að hún leit á þig.“
„Jeg hefi aldrei á æfinni sjeð
þessa stúlku fyr, en þó finst ,mjer
jeg kannast við hana.“
„Hún dvelur í París með fóstur-
bróður sínum, þýskum greifa,“ sagði
liann hægt og ieit á mig. „Hann
var þessi geðugi þorpari, sem þú
sást áðan.“
Við reikuðum inn i matsalinn og ■
samtalið beindist í aðrar áttir, en
yndislega andlitið sem jeg sá, olli
mjer óróa. Það kom róti á eittlivað
löngu liðið, sem jeg reyndi árang-
urslaust að draga fram úr rölckri
minninganna. Jeg er ekki einn af
þeim miðaldra fáráðlingum, sem
fallegt andlit fær á; lík börn leika
best og hið snögga, rannsakandi
tiJlit hennar lýsti fremur ótta cn
vinsemd.
Þegar jeg var að hálta heima á
gislihúsinu sveif andlit hennar fyrir
liugskotsjónum mínum, mýkt og
yndisþokki líkamans og hálfopnar
varirnar búnar jafnt til ólundar-
geiflu eða ástarkossa.
Jeg sat við rafehlinn og hugsaði.
í fimm ár hafði jeg aldrei sjeð
Jivíta konu. Leiftursnögt skaut upp
í huga minn endurminningu um
gamlan og gleymdan atburð frá
striðsárunum.
Jeg sá í anda hinar röku, daun-
illu skotgrafir í fremstu víglínu,
ömurleik auðnarinnar, óreglulega
járnstaura, sem hjeldu uppi ryðg-
uðum gaddavír, niðursuðudósir og
rusl. Regnið streymdi miskunnar-
laust úr loftinu dag eftir dag, þar
til strigaskýlin voru gegnvol og
brjóstvirkin hál al' for. Þetta alt
og fýlan af klór-kalki stóð mjer
lifandi fyrir liugskotssjónum. Jeg
var ungur undirforingi er þetta
gerðist og mjer hafði verið falið
að stjórna skyndiálilaupi þá um
nótlina. Mjer er enn í fersku minni
hugarástand mitt, er jeg sötraði í
mig gruggugt teið á aðalbækistöð
lierdeildarinnar, þröngu, óhollu
greni í baklínunni og hlustaði á
fyrirskipanir deildarforingjans. Jeg
held, að allir nema þeir harðvítug’-
ustu muni lcannast við þau innvortis
ónot, er gera vart við sig undir
slíkum kringumstæðum. Undirfor-
inginn, sem hafði forustuna í slík-
um árásum, varð annaðhvort að duga
eða drepast.
Við skriðum yfir hált brjóstvirkið
og í gegnum gaddavírinn. Leitarljós
stigu án afláts upp frá viglínu ó-
vinanna og við urðum að liggja
grafkyrrir þar til aftur varð dimt.
Þetta var aðeins venjuleg árás og
jeg átli eftir að taka þátt í mörg-
um slikum síðar meir. Óvinirnir
voru eitthvað að bauka og við
áttum að grafast fyrir hvað jieir
aðhefðust og reyna að gera sem
mestan usla. Hlutverk okkar var
umfram alt að gera athuganir. Við
ruddumst áfram yfir sprengjugígi
fulla af blóðiblöndnum leir, ruhn-
um og hrösuðum.
Af einskærri lieppni og án að-
gerða frá minni hlið, komum við
óvinunum algjörlega að óvörum.
Tveir varðmenn voru drepnir, einn
undirforingi og þrír óbreyttir liðs-
menn teknir til fanga. Það var
gengið hratt og liljóðlega að verki
með byssustingjunum, því að við
þorðum ekki að nota handsprengjur
nje riffla vegna þess, live þýska
línan var örskamt undan. Vinnu-
flokkurinn flýði eins hratt og liann
lcomst niður göngin. Nú reið á að
flýta sjer, svo jeg náði minni sveit
og föngunum upp og litaðist um
að endingu í skininu frá kyndlin-
um minum.
* Þung, hálfkæfð stuna barst neðan
úi skotgröfinni og jeg koma auga
á liðsforingja, sem lá í hnipri,
særður í læri eftir byssusting. Jeg
laut niður til að skoða hann óg
sá þá ljósliærðan risa á aldur við
mig og blóðið fossaði úr særðri
slagæð.
Jeg mátti engan tíma missa: menn
minir höfðu haldið áfram og óvin-
urinn gat komið á hverri stundu.
Jeg reif af mjer mittisólina, byssu-
sling frá dauðum Þjóðverja notaði
jeg fyrir æðaklemmu, og bjó um
sárið.
Liðsforinginn opnaði augun og
sagði lágt: „Danke Sie“.
Skyndilega heyrðist hratt fóta-
tak og það heyrðist kallað: Upp
irieð hendurnar.“
Jeg snerist á hæli og horfiii beint
inn i skammbyssuhlaup, en á bak
við það glitti í harðneskjulegt and-
litið á þýskum undirforingja. Jeg
hlýddi fyrirskipuninni samstundis.
Ungi liðsforinginn oþnaði augun.
„Nei,“ sagði hann á þýsku. „Þessi
enski foringi varð eftir og batt um
sár mitt. Hann hefði hæglega getað
komist undan með mönnum sínum.
Þið verðið að láta hann fara.“
Undirforinginn maldaði í móinn,
en Ijet skamrnbyssuna síga. Járn-
harður aginn liafði kent honum að
hlýða. Hann óskaði einskis fremur,
en að yfirmaður sinn fjelli í ómeg-
in — þá horfði inálið öðru vísi við.
„Weg gehen,“ sagði hann grimd-
arlega og bandaði mjer frá sjer með
hendinni.
Liðsforinginn rjetti fram hendina
af veikum inætti og fjekk mjer leð-
urveski.
„Takið þetta,“ sagði hann á ensku;
„í þyí er nafn mitt og heimilisfang.
Eí við skyldum hittast eftir stríðið,
langar mig að votta yður jrakklæti
mitt — farið nú.“
Hann átti örðugt með andardrátt,
og jeg beið ekki lengur boðanna.
Áður en þeim kynni að snúast hug-
ur, stökk jeg yfir moldina, sem jreir
höfðu ráokað upp úr skotgröfinni
og þaut út í myrkrið. Á miðri leið
mætti jeg flokk, sem var sendur
til að leita að mjer og við urðunr
að halda þar kyrru fyrir á meðan
óvinurinn gerði gagnáhlaup á okk-
ar stöðvar.
Jeg tilkynti deildarforingjanum
árangurinn eins og lög gera ráð
fyrir, en mintist ekki einu orði á
atvikið. Jeg var hálf hræddur um,
að það yrði skilið sem grobb, og
sagðist aðeins hafa tafist.
Sýnin hvarf og ieg starði í eld-
inn, undarlega órór. Jeg stóð upp
og gelck að ferðakistu minni. Jeg
er heimilislaus og lrefi ekki einu
sinni bækistöð, þar sem jeg get
geymt eigur mínar. Jeg rótaði í
]jessari rúmgóðu hirslu, þar til jeg
fann dálítið skrín. í jrví geymdi
jeg ávísanahefti mitt og önnur skjöl.
Á meðal þeirra var leðurveskið, sem
jeg fór með að eldinum.
Það var af vandaðri gerð, en
mjög snjáð og í því voru tvær liti-
ar smámyndir, hvor á móti annari.
Önnur var af liðsforingjanum í full-
um skrúða, en hin var af undur
fagurri stúlku og undir myndinni
stóð: „Elsa“. í því var ekkert ann-
að, en fyrir ofan myndirnar stóð
í máðu, gyltu letri: „Otto von Brun
greifi, Veineginhöll, Efri-Slésíu,“
letrað á þýsku.
Jeg starði liugfanginn á stúlku-
andlitið. Það gat ekki leilcið neinn
vafi á likingunni. Stúlkan á mynd-
inni var lifandi eftirmynd þeirrar,
sem jeg sá um kvöldið.
Jeg ætlaði aðeins að vera nokkra
daga í París, en l'ara síðan til Lon-
don í leit að nýju starfi. Mjer lá
ekkert sjerstaklega á, því að jeg
efnaðist vel þessi fimm ár í Ind-
landi og fjölskylduáhyggjur hafði
jeg engar. Daginn eftir heimsótti
jeg Curtis á skrifstofu hans og bauð
honum til hádegisverðar á Café de
París. Jeg kærði mig kollóllann unr
ertnina, sem jeg mátti eiga vísa og
spurði hann um nafn stúlkunnar
og hvar hún byggi.
Hann rak upp óþægilegan hlátur
eins og jeg bjóst við. „Föðurbróðir
liennar heitir Olto von Brun greifi
—- það er að segja, ef hann er
föðurbróðir hennar.“
Jeg flýtti mjer að taka upp hníf
og gaffal til að leyna geðshræringu
minni.
„Ungfrúin heitir Elsa,“ blaðraði
lrann áfram. „Allra snotrasta nafn,
finst þjer ekki?“
„Hvar býr hún?“ spurði jeg eins
rólégur og jeg gat.
„Langar þig til þess að vila jjað,
gamli vinur! Þú ert ekki sá fyrsti,
sem hefir spurt að þvi. Greifinn
er innundir á hærri stöðum,“ og
gretturnar á andliti hans mátti skilja
á margan hátt. „Hann lætur aldrei
uppskátt, hvar hann býr, en brjef
hans eru öll send lil þýsku sendi-
sveitarinnar."
„Þú virðist vera all kunnugur
þessu,“ sagði jeg afundinn.
Hann brosti framan i mig íbygginn.
„Það er mitt starf. Stiltu þig, gamli
skrjóður. Hún er köld eins og klaki
— þjer verður ekkert ágengt.“
„Heldurðu að sendisveitin viti
elcki hvar hann á heima?“ hjelt jeg
áfram.
„Vafalaust“ og liann leit beint í
augu mjer. „Jeg efast ekki um, að
þeir viti það, en þeir myndu eklci
segja lrað.“
„Fjandinn hafi það, jeg hjelt að
París þekti alla og að þú þektir ajla
París.“
„Þú ert töluvert áfjáður,“ sagði
hann og brosti háðslega.
„Það er ekki jjað, asninn þinn!
Mjer er sama um stúlkuna, en það
ei eitthvað dularfult í sambandi
við hana, sem jeg verð að fá botn í.“
„Fagrar konur eru altaf dular-
fullar,“ svaraði Curtis spekingslega.
^ ÍÐAR um daginn fór jeg til
U Versala. Jeg hata þann stað, en
jeg vildi vera í næði og liugsa ráð
mitt og jeg vissi, að um þetta leyti
árs yrði þar fátt eitt gesta.
Jeg fyltist andúð, er jeg leit þessa
Jjótu, víðáttumiklu liöll. í sínu blindu
almætti er liún ímynd þess manns,
sem byggði liana, og kallaði sjálfan
sig Sólkonung (Roi de Soleií) og
stálaði með þvi að segja: „Ríkið,
það er jeg“. (L’État cest moi).
Jeg hjelt sem leið lá í gegnum
skrautgarðinn til „þorpsins“ angur-
væra, sem Marie Antoinette ljet
reisa. Þangað flúði hún hryllingar
hins rígskorðaða hirðlífs og Ijek
mjaltastúlku með hirðmeyjum sín-
úm.
Jeg sat á löngum, liörðum bekk
og horfði á tjörnina, þár sem gríðar-
stórir, gráðugir karfar eru ofurseldir
sinni eigin græðgi.
Það heyrðist mannamál á eyði-
legum gangstígnum og jeg gat greint
hið hrjúfa málfar Prússans, svo
ólíkt hinum þýða bælieimska fram-
burði. Jeg fjekk einkennilegt hug-
boð áður en sá sem talaði kom í
ljós við bugðu á veginum. Þrjár
manneskjur komu gangandi eftir
stígnum, sem lá meðfram tjörninni.
Greifinn, sem jeg sá á dansleiknum
var niðursokkinn í samræður við
Winslow lávarð, senr jeg hefi þekt
í fjöldamörg ár og ávalt talið heið-
arlegan mann, senr óhætt væri að
treysta. Ungfrú Elsa hafði dregist
áftur úr á rneðaii hún var að virða
fyrir sjer karfana.
Winslow leit upp og sá mig.
„Nei, er jjað Wendell?“ sagði
hann og rjetti mjer hendina. „En
hvað það var skrítið að hitta þig
hjer. Undarleg tilviljun! Jeg var
einmitt að ininnast á þig við greif-
aiin. Ó, afsakið.“
Hann kynti okkur á þýsku.
Greifinn horfði rannsakandi á
mig og sagði: „Þjer eruð námu-
verkfræðingur og talið þýsku.
Ágætt.“
Stúlkan kom nú nær og augu
okkar mættust, en augnaráð hennar
bar þess erigin merki, að hún kann-
aðist við mig.
„Þetta er Elsa frænka min,“ sagði
greifinn uin leið og Iiann kynti
okkur. Jeg hneigði mig og bcið
átekta.
„Við þurfum að ræða lítilshátlar
viðskifti,“ mælti Winslow, „og að
hitta þig hjer, gerir rnálið talsvert
auðveklara. Ef þú vilt afsaka okk-
ur andartak, getum við rætt málið
frá nýju sjónarmiði. Þú rabbar við
ungfrú Elsu á meðan.“
Jeg vissi að Winslow var riðin
við margskonar fjármálafyrirtæki og
var þessvegna ekkert hissa á þvi að
rekast á hann í París, en jjessi ó-