Fálkinn - 10.09.1943, Blaðsíða 13

F Á L K I N N
Vó
EMMILINA PANKHURST.
Frli. af bls. 5.
bænaskrá til konungs að veita kon-
um atkvæðisrjett, en ráðherrarnir
lögðu hana ekki fyrir konung. Frú
Pankhurst lýsti yfir, að hún ætlaði
sjálf að fara með bænaskrá til kon-
ungs í Buckinghamhöll, en þá var
boðið út meira lögregluliði, en áður
voru dæmi til og lienni varnað að
komast að hallarhliðinu. Innanrík-
isráðherrann lýsti yfir daginn eftir,
að ekki héfði komið til mála að
láta koma fyrir konung bænaskrá
frá kvenmanni, sem liefði verið i
fangelsi með almennum glæpamönn-
um.
Kvenrjettindakonurnar reyndu á
ýmsan hátt að skjóta málinu til kon-
ungs. Einu sinni þegar konungur-
inn og drolningin voru í leikhús-
inu, lokuðu þrjár þeirra sig inni í
leikhúsinu rjett hjá stúku konungs-
ins og lijeldu gegnum hljómauka,
svo gall við um alt leikhúsið, ræð-
ur, um Ijvernig farið væri með kven-
fólkið, sem verið væri að lielia mat
ofan í, og hvernig iögreglan ljeti
kylfurnar ganga á kvenrjettindakon-
um við minstæ tækifæri. Gekk þetta
þannig í tiu nrinútur, áður en lög-
reglan gæti náð þeim. Ung stúlka,
er kynt var konunginuin við hirð-
ina lirópaði upp: „í guðs bænum,
yðar hátign, stöðvið að konum sje
gefinn matur með valdi!“
í þinginu var alt í uppnámi. óx
kvenfólkinu þar stöðugt fylgi, og
snerust stöðugt fleiri og fleiri þing-
menn með kvenrjettindakonunum.
Ólli því alvara i baráttu þeirra og
þjáningar þær, er þær urðu að þola
vegna málefnisins. Árið 1913 var
stjórnin að komast í alger vandræði.
Hún gat ekki, þó hún hefði herskara
af lögreglu, ráðið því að ráðherrar
nje konungsfólkið færi í friði, og
ekki helduk gat hún verndað eign-
ir manna fyrir kvenfólkinu, sem þó
aldrei bar vopn.
Flokkssjóðir kvenrjettindakvenn-
anna voru nú altaf fullir. Því marg-
ir vellríkir menn voru nú komnir á
þeirra band. Margir áhrifamiklir
menn unnu að þvi að ná þeim úr
fangelsunum, og margir frægir mála-
færslumenn buðust til þess að verja
þær, sem mál var liöfðað gegn fyrir
óspektir. Töluvert var jafnan í þess-
um látum af ungum stúlkum úr
breska liáaðlinum, og stúlkum, sem
stunduðu liáskólanám. Margir karl-
menn voru nú farnir að taka þátt'
í óspektunum og var nú orðið við-
lika margt karla, sem kvenna ij lióp-
um þeim, er daglega háðu orustur
við lögregluna.
Þegar komið var fram á mitt árið
1914 virtist sigurinn vís, en þá skip-
aði frú Pankhurst skyndilega svo
fyrir, að kvenfólkið um alt England
skyldi lála af kröfum um kosninga-
rjett. Orsökin var sú, að England
var komið í stríð, og hún áleit að
þjóðin ætti að beina öllu afii sínu
að því, að vinna það.
Á næstu árum samþyktu ýms lönd
kosningárjett kvenna og árið 1917
veitti breska. þingið öllum konum
kosningarjett, sem voru þrítugar og
þar yfir. Keptust nú allir þeir, er
mest liöfðu verið á mótu kosninga-
rjetti kvenna, við að vera þeirra
megin, er betur mátti. Því allir vildu
koma sjer við kvenfólkið, eftir að
það var búið að fá atkvæðisrjett.
Síðar fjekk einnig það kvenfólk at-
kvæðisrjett er yngra var.
Ekki var Emmilína Pankhurst
gæfumanneskja síðgri hluta æfi
sinnar. Hún hafði mist mann sinn
og þar með liafði verið lokið einu
hinu farsælasta hjónabandi. Hún
misti son sinn, en dætur liennar
áttu í miklum erjum út af stjórnmál-
um. En sjálf var hún nú gömul og
farin og fjárhagslega illa stödd. Fjell
nánustu vinum hennar mjög illa,
er hún gaf kost á sjer, sem frambjóð-
andi ílialdsflokksins og töldu hana
þar hvarfla frá fornum hugsjónum.
En henni var ekki langra lifdaga
auðið upp frá þessu, og dó liún i
hinni mestu fátsekt. Ilefir henni ver-
ið reistur minnisvarði í Lundúnum
nálægt þinghúsinu og ber öllum sam-
an um, að fáir hafi verið hennar
líkar — karl eða kona — að mælsku
áræði, þrautsegju og óeigingirni.
Aðalhöfundur Donald Culross Peatti.
SKRIÐDREKABÁTUR.
Iíjer sjest skriðdreki vera ad' aka upp úr innrásarbáti. Þessir
bátar eru jwersumeyddir fyrir stefnið, svo að hægt er að „opna“
fiá að framan og skriðdrekinn getur ekið viðstöðulaust upp i
f jöruna.
i
forðaðist að líla upp. „Jeg sje álika mikið
og blindur negri, sem leitar að svörtum lcetti
í koldimmum kjallara. Svona er nú sjónin
mín r
Sjómaðurinn tók sjer hníf og gaffal í
hönd og byrjaði að borða. Hann svaraði í
bálfkæringi og án þess að líta upþ:
„Yíst er það svart maður! En í hreinskilni
sagt, Tom, þá hefi jeg alla tíð verið slæmur
stýrimaður á minni eigin skútu, og nú er
jeg orðinn dauðleiður á því að hrekjast
stjórnlaust um lífsins ólgusjó. Það er alt
og' sumt.“ Hann þagnaði snögglega, eins og
liann hefði sagt alt of mikið.
Tom gretti sig ofurlítið og brosti góðlát-
lega. „Já, jeg skil, drengur minn. Þig hefir
vantað kjölfestuna .... og nú leitarðu að
rólegri höfn, þar sem þú getur varpað áklc-
erum, o-já
Sjómaðurinn ypti öxlum, og þeir hjeldu
áfram að borða, án þess að fleira væri sagt.
Að því loknu fór Tom niður, en fjelagi
lians vakti fangann, og færði honum matar-
bita. Svo fjeklc liann honum sápu og hand-
klæði og vatn í fötu og tók til í kofanum
á meðan Pole var að komast á fætur. Betty
var tekin yið fyrri stöðu sinni lijá útidyr-
unum, og öðru livoru heyrðist draugalegt
hljóð neðst í hálsinum á henni, er hún
horfði á manninn, sem var að þyo sjer.
Pole rak upp stór augu, er hann sá stein-
inn lyftast alt í einu og Tom kom skríðandi
upp um gatið. Hann kallaði sjómanninn
afsíðis og mælti: „Hún er ekki sem verst
og heldur ekki sem best. Árans órói í lienni.
Jeg sagði henní að það yrði gert út um
málið í dag, og hún sætti sig við það.“ Hann
lækkaði róminn og bætti við með áhyggju-
svip: „Þetta fer vonandi alt saman vel . . en
ef þeir skyldu nú vera eitlhvað erfiðir,
Stubbur, og heimta að fá að yfirheyra hana?“
„Vertu ekki að því arna! Það skal fara
vel!“ sagði sjómaðurinn og sneri sjer við.
„Pole!“ kallaði hann ákveðinn. „Reyndu
að herða þig. Við förum eftir tíu mínútur!“
Og tíu mínutum seinna lögðu þeir af stað.
Tom stóð í gættinni, skygði hönd fyrir augu
og horfði á eftir þeim. Þeir voru ólíkir
þessir tveir menn, hinn hávaxni og gerfi-
legi sjómaður, ljettur og vaggandi í spori
og Pole, magur og renglulegur; göngulag
hans var nú ekki eins hvatlegt og daginn
áður, letilegur og sljór, eins og hann hefði
elst um mörg.ár — þeir gengu yfir tröðina,
upp. grasigróna brekkuna og liurfu inn i
sltóginn, þar sem sólskin og skuggar ófu
glitrandi vef úr dögg'votu laufi og grasinu
við rætur trjánna. Löngu eftir að þeir voru
komnir í hvarf, stóð Tom í sömu sporum
og starði fram fyrir sig. Hann hafði ckki
gert sjer það fyllilega ljóst fyr en nú, hversu
undarlegir atburðir síðustu daga í rauninni
voru — það einkennilegasta, er fyrir hann
hafði borið á langri og viðburðarríkri æfi.
Það var Svo ólikt öllu öðru, svo ótrúlega
fjarri veruleikanum, að þegar höfuðper-
sónur æfintýrsins voru borfnar sjónum
hans, fanst lionum nærri því, að sig lilyti að
bafa dreymt þetta alt saman. En þá mundi
hann eftir ungu stúlkunni, sem á þessari
.stundu var falin í jarðhúsinu undir fótum
lians,«falin umsjá hans og vernd — liún
var sannarlega af holdi og blóði. Hann brá
við og gekk iriri, niðurlútur og kvíðafullur.
Alt í einu virtist honum það hreinasta fjar-
stæða, að halda að þessi risrí mannsmynd,
þessi dularfulli sjómaður, sem liann vissi
ekki einu sinni lryað lijet — hvernig átti
hann að geta beygt hið mikla, vjelræna
bákn, er nefnist Lög og Rjettur, undir vilja
sinn? Þetta bákn, sem er kriúið áfram með
ofstækisfullri þvermóðsku og blindaðri
rjettlætistilfinning. Tom Ijet fallast niður
á stól og studdi höfuðið í höndum sjer. Það
var ólíkt honum að láta hugfallast, en nú
var hann skyndilega kominn i þunglyndis-
bam. Hann sá vandræðin steðja að þeim úr
öllum áttum, sjálfum honum, sjómanninum
og umfram alt litlu stúlkunni með ljósa
liárið, sem bann liafði borið nærri föður-
lega umhyggju fyrir árum saman, og ekki
síst nú, er hún lirædd og ofsótt leitaði á
náðir lians.
Þannig sat liann æðistund, dapur og ráða-
laus. Betty kom og lagði hausinn i kjöltu
lians ýlfraði lágt og full samúðar og mændi
framan í hann, tryggu augunum sínum.
Hann stðauk á henni eyrun, annars hugar.
Svo sem mílu vegar frá kofanum kom
sjómaðurinn og fjelagi hans út á engi, er
lá meðfram þjóðveginum. Þeir beygðu út á
veginn og gengu enn um lirið. Brált voru
þeir staddir í útjaðri Mallowborgar og nú
blasti við þeim staðurinn, sem þeir voru á
leið til, ráðhúsið, þar sem lögreglan liafði
aðsetur sitt. Það var löng og lág bygging
skamt fyrir ofan brautina, úr dökkrauð-
um múrsteini, bygð í látlausum virðulegum
stíl. Breiðar tröppur lágu upp að veglegu
anddyri, og silt hvoru megin við það sátu
tveir gammar gerðir úr steini. Meðfrain
\