Fálkinn - 01.10.1943, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
ThEodór flrnason:
TÓNSNILLINGAR
LÍFS OG LIÐNIR
Nalibrau
1808—1836
Þaö viröist ekki getá leikið neinn >
vafi á því, að hún hafi verið undra-
barn, þessi dáða söngkona, og þeg-
ar hún kom fram í fyrsta sinni full-
þroska söngkona, átján ára gömul.
En hún mun hafa verið vel gefin
á fleiri sviðum en hvað tónhstina
snerti. T. d. er frá þvi sagt, að henni
hafi verið ákaflega ljett um að lœra
tungumál, og er sagt að hún hafi
talað spönsku, ítölsku, frönsku,
ensku og þýsku, — og öll málin
prýðisVel. En tónlistargáfuna átti
Malihrau ekki iangt að sækja, þvi
að í ætt henriar var margt merkra
söngvara, — og faðir hennar Manuel
del Popopolo Vicente Garcia var
stórmerkur og fjölhæfur tónlistar-
inaður og alt í senn: tónskáld, söngv-
ari, leikari og hljómsveitarstjóri. —
Mestrar frægðar gat hann sjer þó
sem söngvara, ferðaðist um og söng
i öllum stórborgum Norðurálfu, hlaut
jafnan hinar ágætustu viðtökur og
naut mikillar virðingar. Og kenn-
ari var liann tahnn afburða. Það var
því vel í liaginn búið fyrir Maríu
litlu, — en hún hjet fullu nafni:
Maria Felixita Garcia (siðar Mali-
brau), spönsk að ætterni, en fædd-
ist í Paris 24. mars 1808, og var
þannig tveimur árum yngri en Son-
tag.
Þegar hún vSr þriggja ára tók
faðir hennar hana með sjeí til Ítalíu
þar sem liann átti að syngja í ýms-
um óperum, en dvaldist lengur en
til var ætlast. Þegar hún var 5 ára,
var hún látin leika barnshlutverk
í óperunni „Agnese“ eftir Paer. Það
fór alt með prýði. Þetta var á Fior-
entine-leikhúsinu í Neapel. En þegar
litla stúlkan var búin að vera þar
á leikhúsinu nokkur kvöld, var hún
búin að læra aðalhlutverikð -—
Agnesar, og eitt kvöldið, þegar kom-
ið er að tvísöng, sem Agnes syngur
á móti tenórsöngvara, í öðrum þætti,
er „bárnið“ á leiksviðinu og verð-
ur fyrri til en söngkonan, sem Agn-
es Ijek, og tekur að kyrja hlutverk
hennar í tvísöngnum — og er leyft
að halda áfram til enda — og syngur
tvísönginn á móti brosandi tenórn-
um, með prýði. Þetta var að vísu
frekja og framhleypni, — en það
var eins og Maríu litlu fyndist hún
vera heima hjá sjer og vissi e1
sjálf, að við þetta væri nokkuð að
athuga — og áheyrendurnir klöpp-
uðu henni lof i lófa.
Tveim áruin siðar var farið að
veita henni reglubundna tilsögn í
söng og á píanó, og fengnir til þess
góðir kennarar. Það vildi Mariu til
að faðir liennar var mentaður tón-
listarmaður, og hygginn maður. —
Auðvitað vissi hann, að dóttir hans
bjó yfir miklu, og að rödd hennar
var frá náttúrunnar hendi svo fög-
ur og hæfileikarnir svo miklir, að
hægt hefði verið að láta hana koma
fram sem undrabarn á bernskuskeiði
og vekja undrun og aðdáun. En liann
taldi dóttur sinni hollara að koma
ekki fram opinberlega fyrr en hún
hefði til þess fullan þroska og væri
nægilega vel undirbúin, til þess að
geta þá i fyrstu atlögu „lagt lieiminn
að fótum sjer.“ Hann ljet liana þá
fyrst njóta tilsagnar góðra kennara,
hvar sem hann var staddur (Paris,
London), en sjálfur tók hann svo að
sjer að „fága“ söng liennar, þegar
hún var fimtán ára. Og eftir tveggja
ára þjálfun, leyfði hann henni að
koma fram í fyrsta sinn opinberlega
(1824) i tónlistarklúbb einum, sem
var nýstofnaður. Vakti hún fádæma
fögnuð áheyrenda sinna þá þegar,
og er talið að þar hafi framtíð henn-
ar verið borgið. Skömmu síðar en
þetta gerðist fluttist faðir hennar til
Lundúna, og tók Mariu með sjer.
Hann setti þar á stofn söngkenslu-
skóla', og þar hjelt María áfram
námi sínu, ásamt ýmsum efnilegum
söngfuglum.
■Um þetta leyti var liin fræga söng-
kona Pasta stödd i London, og
„upp.á sitt besta“. Hún var ráðin að
Kings Theater, og herma sumir sagna
ritarar, að það liafi verið vegna
þess, að liún varð forfölluð, að
María var tilkvödd að syngja hlut-
verk hennar (Rosina í Rakaranum)
og þreyta þar með frumraun sína
á leiksviði óviðbúin. En aðrir hafa
aðra sögu um þetta að segja t. d.
Mount-Ediumbe lávarður, sem átli
að vera kunnugur málavöxtum. —
Hann segir frá því að „hin dáða
söngkona Pasta, hafi komið til að
syngja nokkur kvöld í Kings Theat-
er ....“ en um svipað leyti, hafi
verið álitið nauðsynlegt, að ráða til
leikhússins unga söngkonu, og hafi
María dóttir Garcia óperusöngvara
orðið fyrir valinu og þreytt frum-
raun sína í hlutverki- Rosinu og hafi
þegar frá upphafi sýnt ótviræða
hæfileika, bæði sem söngkona og
leikkona. Æska hennar og yndisleiki
fögur röddin og ljettur leikurinn,
hafi þegar hrifið fólkið til háværr?
fagnaðarláta. Það sje þó út i hött að
telja hana þegar í stað „prima-
donnu“ eða afburða söngkonu, —
hinsvegar sje liún likleg til að verða
það, og það jafnvel glæsilegri söng-
kona, en áður hafi þekst, áður langt
um liði, ef hún nyti áfram ágætrar
tilsagnar föður síns.
Frumraun sína þreyti hún liinn
7. júní 1825, en var siðan ráðin,
samstundis, það sem eftir var leik-
ársins (til hausts) fyrir 500 sterl-
ingspund. Mun það liafa verið eins-
dæmi, að greiða kornungri og litt
þektri söngkonu svo liá laun. En
hún þótti leysa hlutverk sín af hendi
með hinin rnestu prýði. Og að loknu
leikárinu, fór Garcia með hana til
stórborga „úti á landi“ og vakti hún
mikla aðdáun, þar sem hún ljet til
sín heyra, á ýmiskpnar haust-há-
tíðahöldum. En upp úr því lögðu
þau mæðgin á stað til New York.
Þar tók hún örum framförum, henni
jókst sjálfstraust og hún varð brátt
sem lieima lijá sjer á leiksviðinu.
Hún söng aðallilutverk í flestum
hinna merkustu söngleikja, sem þá
voru „i gangi“ og var þegar frá upp-
hafi fagnað af svo miklum innileik,
að slíks þektust engin dæmi, enda
mun hún þá hafa verið alveg frá-
bærlega elskuleg söngkona pg fær
í flestan sjó, öðrum fremur.
En þegar gleði hennar er sem
mest, yfir starfinu, og lífinu yfir-
leitt, sem brosir við henni, dregur
ský fyrir sól. Faðir hennar þröngvar
henni til að giftast öldruðum kaup-
manni, frakkneskum, Malibrau að
nafni, — sem María hafði megnasta
ógeð á. Hugði Gárcia að Malibrau
væri maður vellauðugur, og mun
það hafa verið hans ástæða til að
leggja kapp á þetta mál. Brúðkaupið
var haldið 25. mars 1825, en hjóna-
bandið reyndist Maríu svo hamingju-
snautt sem orðið gat. Og tæpu ári
eftir að þau giftust, varð Malbrau
gjalclþrota. Stóð söngkonunni þá op-
in leið til að fá skilnað, og notfærði
sjer það tækifæri liiklaust; fór frá
manninum og til Frakklands (1827).
Söng hún fyrst um sinn eingöngu i
hljómleikum, og var jafnan tekið
með ágætum vel. En jafnframt bjó
lnin sig undir að syngja i söngleikj-
um. Rjeðst hún siðan til ítölsku
óperunnar leikárið 1828 og þreytti
frumraun sína fyrir Parisar-áheyr-
endum 8. apríl 1828. Álieyrendur
voru í fyrstu á báðum áttum, þessi
unga, yndislega söngkona, var ólik
öðrum, —- en brátt var lienni fagnað
af heilum hug sem 'sönnum snillingi
— „virtúós“‘.
Næsta leikár rjeðist hún til Lund-
una, var hún jafnan nefnd Malibrau
eða Madame Malibrau upp frá þessu
— og þar báru þær af, hún og Hen-
riette Sontag og nutu sem systur
mestra vinssélda og aðdáunar allra
söngvara. Og eins fór i Paris þá um
haustið, er þær sungu þar báðar.
Þegar Sontag giftist og hætti að
syngja, varð Malibrau ein um allar
vinsældirnar, sem þær höfðu báð-
ar notið svo að segja jafrit, og fór
hróður liennar nú sívaxandi.
Árið 1830 tengdist hún trygða-
böndum liinum fjölhæfa fiðlusnill-
ingi Charles de Beriot. Ekki gat hún
þó gifst honum þá þegar þvi að
skilnaðarmál hennar var ekki út-
kljáð. En þau bygðu sjer skemtilega
„villu“ í útjaðri Brussel, og þar voru
þau samvistum jafnan, þegar lokið
var hverri sigurför. En Malibrau
ferðaðist mikið og söng víða og
trylti áheyrendur sína, — aldrei
þóttust menn liafa lieyrt annan eins
snildarsöng, því að altaf var Mali-
brau að fara fram.
Loks fjekk hún sjer dæmdan full-
komin skilnað við Malibrau gaml-i
(1836) og giftist þá jafnskjótt de
Beriot, og dvaldi hjá honum um
liríð í Brussel.
En skömmu siðar um vorið gerð-
ist sorglegur atburður (i apríl).
Hún liafði komið til Lundúna, til
þess að syngja. Fór hún þá einn dag
á hestbak sjer til gamans, en fjell
af baki og meiddist all mikið á
höfði, eða svo, að hún beið þess
ekki bætur. Hún fór heim til sín,
— og enn söng hún að vísu nokk,-
um sinnum, og áræddi að fara enn
til Bretlands um haustið, til þess
að syngja á hátíðaliöldum i Manch-
ester. Söng hún þrjú kvöld, en fjórða
kvöldið miðvikudaginn 14 .septem-
her 1836 söng hún seinustu tónana
sina, ,þar i Manchester. Veiktist hún
sliyndilega af taugaliitasótt og andað-
ist eftir niu daga erfiða legu, 23.
september 1836. — Var hún fyrst
jörðuð í Manchester, en siðar var
kistan grafin upp, flutt til Brussel
og grafin þar.
Þau einkenni, sem sjerslaklega
vöktu aðdáun í söng Malihrau, voru
einkum þessi: röddin var breið og
hljómmikil, og lónsviðið óvenju-
lega mikið og jafnt, og liún var
bæði skapmikil og sjerlega ör, þann-
ig, að hún gat t. d. fundið upp á
því, að „impróvisera“ af hinni mestu
dirfsku, langar, flúraðar innskots-
setningar, sem öllum komu á'óvart,
en venujulega tókust prýðilega.
Röddin var í eðli sínu fagur contra-
alt-rödd, en að auki talsvert af
sópran-registri lika, og liún liafði
farið dásamlega vel með þessa á-
gætu rödd, svo að aldrei bar á þvi,
að henni væri ábótavant. Þó mun
það hafa verið svo, að eitthvað liafi
verið til af „dauðum“ nótum, —
en það vitnaðist aldrei alment.
Malibran fjekst talsvert við samn-
ing* tónsmíða, og voru nokkrar
þeirra gefnar út meðan hún var
lífs, — en að henni látinni var
safnað liandritum af tónsmíðum
liennar, sem ekki liöfðu áður birst
og gefnar út á forlegi Troupenas í
París, og nefndar: „Derniéres Pen-
sees musicales de Marie-Felicité
Gajrcia de Beriot.
STJÖRNUSPÁR.
Frh. af bts. 6.
til greina vegna þess að Satúrn er
i merki þeirra, Tvibura og í 12.
liúsi. Gæti þetta borið að að óvörum,
Satúrn ræður einnig 8. húsi. —
Dauðsföll gætu örðið með meira
inóti meðal eldri manna og þeirra,
sem eru kunnir, jafnvel þeirra, sem
hafa átt sæti í rikisstjórninni. Lílil
líkindi til þess að þjóðin njóti nokk-
urra fjegjafa við slik dauðsföll.
Satúrn ræður einnig 9. húsi. Örð-
ugleikar í utanlandssiglingum og taf-
ir gætu átt sjer stað o. fl. Vand-
kvæði í trúarlegum efnum og í lög-
reglu og í hópi lögmanna.
Satúrn ræður 10. húsi. Örðugleik-
ar fyrir stjórnina eru sýnilegir og
er líklegt að menn úr stjórninni eða
henni áhangandi, muni verða fyrir
aðkasti. Örðugleikar munu koma i
Ijós í þinginu í sambandi við utan-
ríkismál, viðskiftamál og flutninga.
Munu kommúnistar hafa þar nokk-
ur áhrif. En álirifin koma að fleiri
leiðum. Góðu og sterku áhrifin frá
Mars munu draga nokkuð úr.
Úran ræður 12. húsi. Endurbætur
á betrunarhúsum munu koma til
greina, fangelsum og spítölum. Þó
gæti Satúrn eittlivað hamlað á móti.
Tunglið 29. sepl. mun styrkja
sumar af þessum afstöðum.
Maður er nefndur J. A .Field og
er nýlega dáinn. Hafði hann gefið
bresku þjóðinni um 800.000 sterlings
pund (20,8 miljónir króna) í fyrri
heimsstyrjöldinni og þeirri núver-
andi. Á árunum 1914 gaf liann 500.-
000 pund, og hjelt þá úti spítala-
skipi og borgaði útgcrð þess. En
í þéssari styrjöld gaf hann 300.000
pund fram til þess að hann dó, þar
á meðal fjórar Spitfire-flugvjelar og
sex sjúkrabifreiðar.