Fálkinn - 28.10.1943, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
Arní Krístíánsson
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Simi 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSprení.
Ilagskýrslurnar eru eflaust þær
bækur, sem íslendingar vanrækja
einna mest að lesa. Eftir hundrað
ár geta menn orðið doktorar i hag-
fræði án þess að þurfa að tilnefna
nokkuð annað en eintómar hag-
skýrslur í heimildaskrá og eftir tvö
hundruð ár verða þær meira hnoss-
gæti á bókauppboðum en Guðbrand-
arbiblía er nú. Ekki af þvi að þær
hafi verið lesnar upp til agna heldur
af því, að svo margir hafa fleygt
þeim.
Og þó miðast gildi þeirra við
líðandi stund fremur en við framtíð-
ina. Þýðingin fyrir ókomna kyn-
slóð er visindaleg en hagfræðileg
fyrir samtíðina. Að íslendingar
kunni að meta vísindalegu hliðina,
sagnfræðilega fróðleikinn, sem geym
ist i svona skýrslum, má nokkuð
marka af þvi, að nú er verið að
gefa út meira en tvö hundruð ára
gamalt jarðamat.
En aðalerindi hagskýrslanna til
almennings er vitanlega hin hagnýta
þýðing þeirra. Þær eru sá mæli-
kvarði á efnalegar ástæður þjóðanna
sem engin þjóð getur verið án, og
sem svo óendanlega miklu getur á-
orkað ef almenningur fæst til að
lita á þennan mælikvarða. Menn
kaupa hitamæli til þess að sjá hve
andrúmsloftið sje heitt og loftþrýst-
ingarmæli til þess að sýna sjer
hvernig veðrið verði á morgun. En
fræðsluna um hvert alþjóðarhag
stefni nota þeir sjer ekki, jafnvel þó
þeir fái hana ókeypis.
Hagskýrslurnar eru til þess gerð-
ar að hjálpa minninu með það, sem
því er erfiðast viðfangsefnið, en
það eru tölur. Og þær tölur eru lif-
andi, en ekki dauðar og geta hjálpað
til að sjá hvað framundan er. Nútiðar-
kynslóðin brýtur stundum heilann
um, hvernig umhorfs hafi verið hjer
á iandi árið 1800. En hinsvegar
munu þeir örfáir, sem spreyta sig
á þeirri ráðgátu hvernig hjer muni
verða umhorfs árið 2000.
Samanburður á hagskýrsium frá
ári til árs um nokkurt skeið hjálp-
ar þeim, sem vilja stunda þess háttar
heilabrot. Af þeim getur bóndinn
sjeð, hvert stefni jarðræktarmálun-
um og i hvaða horf muni verða
komið eftir svo eða svo mörg ár.
Af þeim geta menn sjeð á hvaða
ári sveitirnar verða komnar í eyði
ef líku fer fram um „þjóðflutning-
Ef telja ætti upp þá ísienska lista-
menn, sem skara fram úr, þá yrði
nafn Árna Iíristjánssonar fljótlega
nefnt. Það leikur ekki á tveim tung-
um um það, að list hans er bæði
þroskuð og fáguð og sjerlega aðlað-
andi. Það hefir einhverju sinni ver-
ið sagt, að ef fara ætti fram atkvæða-
greiðsla um það, hvaða tónskáld
væri vinsælast, að þá myndi Chopin
verða hlutskarpastur, eri þá yrði lika
kvenfólkið að liafa atkvæoisrjett.
Jeg býst við því, að ef greiða ætti
atkvæði um það, hvaða tónlistar-
maður íslcnskur \æri vinsælastur,
þá myndi Árni Kristjánsson fá flest
atkyæðin, en þá yrði líka þeir einir
að hafa atkvæðisrjett, sem skyn bera
á góða tónlist og listræna túlkun
hennar. Árni hefir til að bera auð-
mýkt hjartans og stórlund höfðingj-
ans í senn og skáldlegt andriki. Það
eru þessir eiginleikar meðal annars,
sem gera list hans i senn látlausa
og stórbrotna, eftir því hvert við-
’angsefnið er, en aldrei þurra og
andlausa.
Tbnlistarfjelagið hóf sta»-fSemi
sína á þesum vetri siðastliðinn
sunnudag með pianóhljómleikum
Árna. Lögin voru eftir Gluck, Mozart
Beethoven og Chopin. Það var ilmur
af sónötunni i as-dúr eftir Mozart,
því að á henni var tekið með silki-
liönskum, en sónatan er einhvert
vinsælasta pianóvérikð eftir þenn-
an höfund. Sónata Appassionata
eftir Beethoven er stórbrotið og á-
stríðuþrungið tónverk, eitt af krafta-
jna“ innan lands og nú. Af þeim
geta menn sjeð hvernig íslendingar
verja þvi sem þeir afla og hve vitur-
lega þeir versla. Og ótal margt ann-
að.
Af þeim geta þeir lært hvaðd
málum stefnir í rjett horf og hverj-
um í rangt. Og það er aðalatriðið.
verkum tónlistarinnar, og leyst prýði
lega vel af hendi af spilarans hálfu.
Chopin-prelúdiurnar tuttugu og
fjórar komu í kjölfar sónötunnar
og þar næst Polonaise í as-dúr eftir
sama liöfur.d. Er það alveg einróma
álit þeirra manna, sem fylgst hafa
neð píanóhljómleikum Árna und-
anfarið, að hann sje afbragðsgóður
Chopinspilari, því til þess hefir
hann glæsilega leikni og svo ekki
síður það, að hann er gæddur skáld-
legri æð, en án slikrar gáfu yrðu
Chopinstónsmiðar fremur bargðdauf-
ar, þrátt fyrir allar liamfarir píanó-
leilcarans.
Tónlistarfjelagið hefir farið vel
og myndarlega af stað með þess-
um fyrstu liljómleikum sínum á
vetrinum og er þess að vænta, að
fleiri góðir hljómleikar komi í kjöl-
farið.
Markús Sigurðsson, húsasmiður, Mið-
strœti 8, verður 65 ára k. nóv. n. k.
Jóhann Eiríksson, bifreiðarstjóri
Háteigsvegi 9, varð 50 ára 25. þ. m.
Skögar
jarðarinnar
Hagfræðin, þetta undraverða tæki
nútimakynslóðanna, segir okkur
margvíslega liluti, alla fróðlega, en
stundum ótrúlega. Meðal annars lær-
iim við í hagfræðinni að á yfirborði
jarðar sjeu 23% — eða nærri þvi
fjórði hlutinn — vaxinn skógi. Er
gaman að því að athuga, hvernig
þessi skógargróður skiftist á álfur
heims og ýms lönd. í Evrópu eru
tvö lönd, sem þannig eru gerð enn
af náttúrunni, að þar er skógurinn
í meiri hluta alls jarðargróðurs.
Þau eru Finnland, en þar nema skóg-
arnir 64.9% af öllu landinu, en hitt
er Svíþjóð, þar sem skógarnir taka
yfir 54 af hverjum hundrað hlut-
um landsins. Næst kemur Rússland,
5em þó stendur miklu lægra í stig-
anum, og síðan Austurríki, Tjekko-
slóvakia, en í þeim löndum eru
kringum þriðjungur landsins skóg-
lendi. í Þýskalandi voru fyrir strið
um 26% af landinu skógur, en hef-
ir þverrað á síðustu árum, vegna
viðarkolagerðar. í Danmörku 7 af
hundraði, og í Stóra-Bretlandi og
írlandi aðeins 4.3 af hundraði flat-
armáia. Hjer á íslandi, sem sagt var
að hefði verið „viði vaxið milli
fjalls og fjöru“ kvað skóglendið
nema 0.3% af yfirborði eylandsins.
Skógauðugasta iand í heimi er
glæpamannanýlendan Guayana við
Suður-Ameriku. Þar taka skóglend-
urnar yfir 98% af öllu landinu. Þá
ber að nefna fil andstæðu nokkur
svæði af hnettinum, sem eru alls-
endis skóglaus. Þau eru Mesopotamia
Mongólía, Turkestan, Saliara og mið-
\bik Ástralíu. Allt svokölluð sandfoks-
lönd. Þar sjáum við livert stefnir,
ef sandurinn og skóggræðslan fær
akki þá eflingu alþjóðar og einstakl-
inga„ sem hún á skilið. Því að —
„Hrörnar þoll, sú es á- þorpi stend-
ur — lilýrað henni börkur njer
barr“, segir gömul bók en viturleg.
Samkvæmt lauslegri áætlun þurfa
Englendingar að byggja milli 3 og
4 miljón hús i landinu á næstu tiu
árum eftir stríðinu lýkur.
—x—
Siðan í byrjun stríðsins hafa 94
starfandi póstmenn í London látið
lífið, en 969 hafa særst.
—x—