Fálkinn - 12.11.1943, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
5
,4 fremri bla&sícAu:
Thor Thors við skrif-
borð sitt i sendiráðinu.
— Sendiherrahjónin og
starfsfólk sendiráðsins.
Frá vinstri: Þórhallur
Ásgeirsson, Martha
Thors, sendiherrahjón-
in og Henrik Sveins-
son og frú hans. Stidk-
an, sem situr neðst,
er Margrjet, dóttir
sendiherrahjónanna.
Tit hægri: t horninu
á dagstofunni, undir
„Útigangshestunum"
sitja þau Margrjet,
Tlior og frú Ágústa
Thors. En eigi er kunn
ugt um nafn dömunn-
ar lengst t. v.
uð, öllum hnútuin kunnug og alls-
staðar heima. En nú nýtur hennar
eigi lengur við í sendiráðinu.
Skömmu eftir að sendiráðið tók
til starfa rjeðst jiangað ungfrú
Martha, dóttir Ólafs Thors, og starf-
ar hún jiar enn. í fyrra var Henrilc
Sveinss,on cand. jur., Björnssonar
ríkisstjóra, skipaður 1. sendiráðs-
ritari og skömmu síðar var Þórhall-
ur Ásgeirsson, Ásgeirssonar hauka-
stjóra, skipaður aðstoðarmaðupr
(attacljé). Hafði hann liá nývprið
lokið ágætu prófi við háskóla vest-
an hafs. Auk þeirra starfa í sendi-
ráðinu Ragnheiður, dóttir Jóns Hall-
dórssonar skrifstofustjóra Lands-
bankans, og amerísk stúlka. Starfa
þannig fimm manns í sendiráðinu
nú, auk sendilierrans sjálfs, en í
hyrjun vann liann þar við annan
mann.
Þessi aukning starfsliðsins verður
auðskilin, þegar á jiað er litið,
hvaða störf sendiráðið hefir með
höndum. Fyrrum voru það nær
eingöngu stjórnmálaleg (diplomat-
isk) erindi, sem sendiráðin önnuð-
ust, en öll venjuleg viðskiftamál
voru falin ræðismannaskrifstofun-
uin. Nú er jietta breytt og sendiráð-
in reka hvorttveggja erindin jöfn-
um höndum.
Og það eru- fyrst og fremsl versl-
unar- og viðskiftamálin, sem hafa
margfaldað störf sendisveitarinnar
í Washington. Framan af stríðinu
voru viðskiftin við Bandarikin miklu
minni en þau eru nú. Og þá voru
færri hömlur og lítilvægari á út-
flutningsverslun Bandarikjanna en
nú. Ameríkumenn eru formfastir og
þar fjalla margir aðilar og stjórn-
ardeildir um afgreiðslu flestra mála
nú á tímum. Útflutningur á ýmsum
vörum er bannaður, og þarf liá að
fá undanþágur. Og ýmiskonar leyfi
þarf að fá til alls útflutnings, hvers
kyns sem er — almenn útflutnings-
leyfi, forgangsleyfi til að hraða af-
greiðslu vörunnar o. fl. o. fl. — Er
l>að kunnugt, að tekist liefir að fá
frá Bandaríkjunum ýmsar vörur,
sem öðrum þjóðum liefir verið synj-
að um, og má liar t. d. nefna vjelar
og efni til aukningar rafstöðvanna
við Sog og Laxá, efni til nývirkjun-
arinnar miklu fyrir Siglufjörð, efni
til Hitaveitunnar og til símalagninga
og til dreifingar raforku.
-Þá má og minnast á „örðugasta
hjallann“, en það er útvegun skipa-
kosts. Á engu er meiri liörgull meðal
hinna sameinuðu lijóða en flutn-
ingaskipum. En þó liefir ræst furð-
anlega úr þessu, og skip fengist til
leigu i Bandaríkjunum. Má eflaust
l>akka þetta óbilandi atorku sendi-
hcrrans og umboðsmanns Eimslcipa-
fjelagsins í New York, Jón Guð-
brandssonar.
En sendilierrann liefir í fleiri liorn
að líta, þó að viðskiftamálin yfirl
gnæfi langsamlega önnur verkefni
sendiráðsins. Hann kemur fram fyr-
ir íslands hönd við opinber tæki-
færi og' tekur þátt í alþjóðafundum
og ráðstefnum. Og sendiherraheim-
ilið er eigi aðeins opið þeim gest-
um erlendum, sem áhuga liafa fyrir
íslenskum málefnum eða hafa sýnt
al' sjer velvild í íslands garð, held-
ur og eigi siður öllum íslendingum,
sem að garði bera. Einróma þeir
gestrisni og alúð þeirra hjónanna.
Siðan íslenskt námsfólk fór að
leggja leið sína vestur, er leiðirnar
lokuðust í liina gömlu menntaátt,
hefir sendiráðið haft ærið starf þess
vegna. Mörgum hefir orðið að útvega
námsvistir við háskóla og mörgum
þurft að lijálpa og leiðbeina, eins
og eðlilegt er um óreynt fólk í
framandi heimsálfu, sem í fyrsta
sinn kemur út fyrir landsteinana.
Þá er það og ærið starf að svara
öllum þeim fyrirspurnum, sem ber-
ast viðvíkjandi íslandi og íslenskum
mönnum og málefnum. Flestar þess-
ara fyrispurna eru vitanlega við-
skiftalegs eðlis eða um land og
þjóð alment, en oft berast líka fyrir-
spurnir um liin ólíkustu málefni.
Og öllu verður að svara, og gera
það vel, þvi að stundum getur mik-
ið oltið á svarinu, þó að erindið virð-
ist í fljótu bragði ekki mikilvægt.
Þess má og geta, að Thor Thors
hefir gert sjer mikið far um að
endurnýja tengsl Vestur-íslendinga
við ísland. Það er auðsjeð af vestan-
blöðunum íslensku, að sú starfsemi
er vel metin, og það leynir sjer
ekki, að Vestur-íslendingum finsl
þeir vera komnir í nánari kynni við
„gamla Iandið“ síðan íslenskur full-
trúi settist að vestan hafs. Og mörg-
um liefir lilýnað um hjartaræturnar
við að hlusta á ræður þær, sem Thor
sendiherra hefir flutt víðsvegar á
hátíðum íslendinga í Bandaríkjun-
um og Canada.
EIR voru margir, sem báru kvið-
boga fyrir því, að vandfundnir
mundu verða menn, er gætu tekið að
sjer umboð íslands meðal annara
þjóða, er til þess kæmi, að landið
tæki utanríkismálin í sínar hend-
ur. En sá ótti hefir reynst ástæðu-
laus, og það þó að þetta kæmi til
framkvæmda áður en nokkur átti
von á. Það er alkunna, að í hinum
erlenda erindrekstri er valinn mað-
ur í hverju rúmi menn, sem hef-
ir tekist að afla sjer virðingar og
samúðar stjettarbræðra sinna, auka
liróður landsins út á við og efla hag
þess inn á við.
Snemma bar á óvenjulegum hæt'i-
leikum hjá Thor Thors. í skóla
reyndist liann námsmaður svo al'
bar og þólti jafnvígur á allar náms-
greinar, en þó þótli mesl til um
tungumálahneigð hans. Aldrei var
hann þó talinn sjerstaklega mikill
„kúristi“ — liann þurfti þess ekki
með, því að alt lá opið fyrir houm.
Og við Mentaskólann skildi hann
árið 1922 með þvi að verða efstur
allra við stúdentspróf, aðeins 18
ára gamall og rúms missiris. Og þó
hafði hann tekið mikinn þáll í
skólalifinu og var m. a. formaður
„Framtiðarinnar“ síðasta ár sitt þar.
Þeir skólabræður hans fundu í
lionum foringjann; liann var allra
manna mælskastur, viðbragsfljótur
í slælum, stefnufastur, gat verið
harðskeyttur í orðasennu en þó við-
kvæmur í lund. Hann mátti ekkerl
aumt sjá, án þess að hann vildi
freista að bæta úr þvi. Þannig farast
þeim skólabræðrum orð um hann,
sem þeklu liann best.
Svo innritaðist hann í lagadeild
Háskólans. Lauk þar prófi á óvenju-
lega stuttum tíma, 3(4 ári —• og með
hæstu einkunn, sem nokkur kandí-
dat frá Háskólanum liafði fengið frá
öndverðu, og liðu mörg ár síðan,
án þess að nokkur „ryddi því meti“.
Síðan liefir Bjarni Benediktsson
núverandi borgarstjóri, og ef til vill
fleiri tekið hærra lagapróf, en ekki
er oss kunnugt, hvort námstími hans
var jafn slcammur.
Þetta var á öndverðu árinu 1920.
Að loknu prófinu fór Thor Thors
til háskólans í Cambridge og las
þar hagfræði um nokkra hríð. Hvarf
síðan heim og tók til starfa í Kveld-
úlfi. Þar varð það einkum hlutskifti
hans. að gegna ýmiskonar erind-
rekstri fyrir félagið erlendis. Dvaldi
hann þá á Spáni í heiit ár og síðan
um nokkurt bil á Ítalíu, og ferð-
aðist um önnur Miðjarðarþafslönd.
En áður en hann lagði í þá suður-
göngu kvæntist liann heitmey sinni,
Ágústu Ingólfsdóttur, Gíslasonar
læknis og frú Oddnýjar, og var hún
með honum í þeirri ,,útlegð“ allri.
Hann hvarf heim aftur og var um
stund forstjóri í Kveldúlfi heima,
en tók siðan við forstjórastarfi í
Sölusambandi íslcnskra fiskframleið-
anda. Því starfi fylgdu og marg-
háttuð ferðalög, og fór hann meðal
annars í erindum þessa fyrirtækis
lil Suður-Ameríku. Enginn hefir
þótt öfundsverður af því, að eiga
að ryðja íslenskum afurðuin braut,
hvort heldur var meðal þjóða, sem
nokkra nasasjón höfðu af landinu,
og þektu keppinautana, eða — og því
síður — í löndum, sem ekki vissu
um ísland annað fróðlegra, en að
þar byggi einskonar steingerð frum-
þjóð. Að reyna að vinna nýja mark-
aði í slíkum löndum virðist unnið
fyrir gíg. En samt þokast slík mál
smátt og smátt áfram. Það hefir
vafalaust verið sendiherra okkar í
Washington góður skóli, að fást við
erfiðleikana, sem liann glimdi ofl
við á viðskiftasviðinu. Því að eins
og áður er sagt, sendiherrar nú-
tímans eigi ekki aðeins að vera
„diplomatar“. Þeir verða einnig að
vera reyndir raunsæismenn á við-
skiftasviðihu.
Það er ekki hægt að gefa einkunn
fyrir lausn verkefna í verslun og
viðskiftum, eins og til dæmis við
háskólapróf í lögfræði. En til eru
einkunnarorð. Gamall bóndi heyrði
einu sinni, að hávaldamaður nokk-
ur islenskur hefði tekið sjer að
einkunnarorðum þessi tvö: „Festina
lenle“ (flýttu þjer liægt). Og hann
var spurður hvort liann vissi nokkuð,
hvað þetta þýddi. Karlinn var ekki
seinn til svars og sagði: „Heldurðu
að jeg viti eklci það? „Festa og
lægni“. —• Þessi „lauslega þýðing“
gamla mannsins gæti að visu verið
einkunnarorð allra sendiherra, en
þau raunu, mörgum öðrum orðum
framar, einkenna sendiherra okkar •
i Wasliington.
T^EGAR verið var að skipa sendi-
-^lierra íslands i London og Wash-
ington töldu margir, sem ekki gátu
annað út á þá sett, þeim til van-
gildis, að þeir væri svo ungir. „Að
senda svona stráklinga til voldugustu
þjóða i heimi — ja, fyr má nú rota
en dauðrota", sögðu þeir og dæstu.
En þess hefir þó eigi orðið vart
enn, að æska sendilierranna okkar
í London og Wasliington liafi orðið
þeim að tálma. Stjettarbræður þeirra
eru að vísu flestir, ef ekki allir,
eldri en þeir. En á báðum stöðunum
eru „stráklingarnir“ hans Nöldur-
seggs í Austurstræti vel virtir og vin-
sælir meðal hinna eldri í þeirra
stjett. — Og sómir það sjer ekki
vel ungu ríki, að eiga unga fulltrúa ?
— Hann Thor Thors er ekki eimi
sinni orðin fertugur.
En hann verður það í þessuni
mánuði, þann 27. nóvember. Samt
hefir liann verið sendiherra íslands
í tvö ár. Og farist það vel.
Framhald á bls. 14.