Fálkinn - 21.12.1945, Blaðsíða 26

20 JÓLABLAÐ FÁLKANS 1945
frá Reykjavíkur lœrða skóla, og
hefir Menntaskólinn i Reykjavík þó
margfaldað stúdentatölu sína hin síð
ari ár.
Það er orðið öðruvísi um að
litast í menntabóli Norðurlands
núna, en var í stofum Möðruvalia-
skóla frostaveturinn 1880 -’81. Þar
voru þá þrír kennarar og 35 nem-
endur, en deildirnar tvær. Nú er
kennaraliðið fimmfaldað, nemenda-
talan nær tífölduð og deildafjöldinn
sexfaldaður, því að allir bekkir
gagnfræðadeildar eru tvískiftir.
III.
Akureyrarskóli stendur á háum
stað. Þaðan sér yfir Pollinn til
Vaðlaheiðar, norður Eyjafjörð til
Kaldbaks og til Súlna í suðvestri.
Skólahúsið er úr timbri, tvílyft,
með háum kjallara og þremur kvist-
um á austurhlið, hið reisulegasta
hús og prýðilega í sveit sett. En
það er orðið úrelt, þó eigi sé það
nema fertugt, og aðrir skólar í
höfuðstað Norðuriands búa nú við
betri húsakynni en Menntaskól-
inn á Akureyri. Og umfram allt
- húsið er orðið mikið til of lít-
ið, enda var það ekki i uppliafi
ætlað nema þriðjungi þess nem-
endafjölda, scm þar er nú.
Það munar miklu á húsnæði, að
Akureyrarskólinn var frá öndverðu
lieimavistarskóli og er enn, þó að
vitanlega geti hann ekki veitt nema
litlum hluta nemendanna heima-
vist nú orðið og alls ekki innan-
bæjarnemendum. Heimavistirnar eru
á skólaloftinu og nefnast Suður-
vistir og Norðurvistir, en mötu-
neyti og eldhús skólans í kjallara,
og inatast fleiri í skólanum en i
heimavistum eru. Heimavistarnem-
endur hafa félag með sér, skólinn
skipar því framkvæmdarstjóra eða
ráðamann og fæðið er selt fyrir
sannvirði, en húsnæði og eldsneyti
leggur skólinn til. Með þessu móti
liefir verið hægt að gera dvalar-
kostnaðinn viðráðanlegri en ella.
Siðasta árið fyrir stríð var liann
kr. 1.73 á dag, þar af réttur helm-
ingur fyrir mjólk, ket og fisle, en
mjólkin er stærsti gjaldaliðurinn.
En skólaárið 1941 - 42 var dag-
kostnaðurinn orðinn kr. 4.43 (þar
Skíðaskálinn „Útgarður
skóli hleypt heimdraganum.
Gagnfræðaskólinn er orðimi
fullgildur menntaskóli, sem í
engu mun standa að baki hin-
um gamla latínuskóla í Reykja-
vík, og nemendafjöldinn hefir
margfaldast. Hér hefir hjálp-
ast að markvisst starf skóla-
meistarans og annara velunn-
ara skólans, metnaðarhugul•
Norðlinga um að endurreisa
hinn forna Ilólaskóla, aukin
fjárhagsgeta þjóðarinnar ásaml
bilandi trausti löggjafanna á
því vafasama spektarorði að
„bókvitið verður ekki i askana
látið“ og loks vaxandi mennta-
þrá unga fólksins og bætt skil-
yrði til að fullnægja lienni.
Krafan um lærdómsdeild við
Akureyrarskólann var réttmæt.
Skólinn í Reykjavík var svo
setinn að hann gat ekki tekið
við öllum þeim, er tekið liöfðu
gagnfræðapróf syðra og nyrðra,
og Akureyrarskólinn var þeg-
ar eftir fyrri styrjöld orðinn
svo nemendamargur, að hann
þurfti Iærdómsdeild til handa
þeim nemendum sínum, sem
vildu taka stúdentspróf. For-
ustumenn skólans og ýmsir
mætir Norðlingar réru öllum
árum að framkvæmd málsins,
en undirtektir syðra voru dauf-
ar lengi vel, enda var þá sparn-
aðarhugur í ráðandi mönnum,
og hann jafnvel svo mikill hjá
sumum, að þeir vildu fækka
kennaraembættum en ekki
fjölga. Það var Jónas Jónsson,
sem „tók af tvímælin öll í
bræði“ er bann varð mennta-
málaráðherra. Hinn 29. okt.
1927 kom hann norður á Akur-
eyri með stjórnarráðsbréf upp
á vasann, er hann las upp á
samkomu í skólanum. Það hafði
inni að lialda langþráðan fagn-
aðarboðskap, svobljóðandi:
„Á fundi 22. okt. s. I. hefir
ráðuneylið ákveðið, að Gagn-
fræðaskólinn á Akureyri skuli
héreftir hafa heimild til !að
halda uppi lærdómsdeild eftir
sömu reglum og gilda um lær-
dómsdeild Menntaskólans, sam-
kvæmt reglugerð frá 1908, með
tveim minniháttar breytingum
viðvíkjandi aldurstakmarki og
sumarleyfi. Skal fjessi deild
hafa rétt iil að útskrifa stád-
enta og fari próf þeirra, þar
til öðruvísi verður ákveðið
með tögum, að öllu fram eftir
ákveðnum gildandi prófreglum
Menntaskólans, enda veiti all-
an sama rétt.“
„Áður en kenmr að prófi
næsta vor, mun ráðuneytið
Menntaskólinn á Akureyri.
gefa út reglugerð til handa
Gagnfræðaskólanum vegna þess
ara áðurnefndu breytinga í
lengd og starfsháttum skólans.“
Samkvæmt þessari „Magna charta“
liefir Akureyrarskólinn starfað síð-
an. Framhaldskennsla í lærdóms-
deild var þegar hafin áður en rétt-
indin voru gefin, svo að í lok
þessa sama skólaárs, vorið 1928
voru fyrslu finim stúdentarnir út-
skrifaðir frá Akureyri og nutu þeir
sömu réttinda við æðri mennta-
stofnanir innanlands og utan, sem
stúdentar frá Reykjavíkurskóla.
Síðan hefir lærdómsdeildin kom-
ist í fastar skorður. 1 bréfi Dóms-
og kirkjumálaráðuneytisins, 25. okt.
1927, er aðeins talað um mála-
deild í sambandi við próf, en
bráðlega var farið að útskrifa stúd-
enta úr stærfræðideild. Og nú eru
útskrifaðir úr hvorri deildinni um
sig fleiri stúdentar á hverju ári
en stúdentar voru alls hér fyrrum