Fálkinn - 03.05.1946, Blaðsíða 8

8
FÁLKINN
fínton Tsjzknu:_____
Listaverkið
Sasja Smirnoff, einkasonur
móður sinnar, setti upp sætsúr-
an svip og gekk inn í biðstofu
Kosjelkoffs læknis. Hann hafði
eilthvað undir handleggnum,
sem var vafið inn í hlað.
— Nú, eruð það þér, ungi
maður? sagði læknirinn.
Hvernig gengur það?
Sasja deplaði augunum, tók
hendinni í lijartastað og sagði
uppvægur: — Mamrna hað mig
kærlega að heilsa og þakka
þúsundfalt, Ivan Nikolajevitsj. .
Eg er einkasonur móður minn-
ar og þér hafið hjargað lífi
mínu.... Þér liafið læknað mig
.... og við vitum ekki hvernig
við getum þakkað yður.
— Minnist þér ekki á það,
tók læknirinn fram í, — ég hefi
ekki gert annað en hver læknir
annar hefði gert í mínum spor-
um.
— Eg er einkasonur móður
minnar. . . . við erum fátæk og
gelum auðvitað ekki borgað
yður eins og vert væri.... við
erum skelfing feimin....... þó
annars. ... jæja, mömmu og
mig langar svo mikið til að
hiðja yður um að taka við
þessu, sem þakklætisvotti frá
okkur. Það er mjög dýrmætur
gripur.... úr gömlu bronsi. .
sjaldgæft listaverk.
— Nei, það nær'ekki nokkri
átt, sagði læknirinn og hnyklaði
hrúnirnar. —- Hversvegna ætti
ég að taka við því?
— Þér megið ekki segja nei,
stamaði Sasja, og fór að taka
umbúðirnar al'. — Mömmu
mundi sárna það svo.... þetta
er mjög fallegur gripur úr
gömlu bronsi.... pahbi lét
Iiann eftir sig þegar hann dó,
og við höfum geymt liann lil
minja. Pahbi keypti og seldi
gamalt brons. Og nú fæst
mamma við J)að.
Sasja kom nú fram með lista-
verkið og setti J)að liátíðlega á
borðið. Þetta var lítill forn
kertastjaki, liaglega gerður. —
Þetta var hópmynd; á stalli
stóðu tvær konumyndir í Evu-
búningi og í stellingum, sem
inig hrestur hæði kjark og skap
til að lýsa. Þær hlógu kesknis-
lega og það virtist ekki vera
annað en skyldan við að halda
uppi kertastikunni, sem varn-
aði þeim að hoppa ofan af
stallinum og gera sig sekar um
gjálífi, sem ósæmilegt er að
hugsa um, Iivað J)á meira, les-
ari góður.
Læknirinn leit á gjöfina, klór-
aði sér liugsandi hak við eyrað
og purrkaði sér vandræðalega
um nefið.
— Já, J)etta er einslaklega
fallegt listaverk, en það er dá-
lítið.... óviðfeldið, ef svo mætti
segja.... maður getur ekki
kallað J)að ljótt, en . . ja, hvern
skrambann getur maður kallað
það?
— Jafnvel höggormurinn í
Paradís hefði ekki getað út-
liugsað annað verra.... Setji
maður svona hugmyndafóstui
á borðið sitt, J)á er eins og mað-
ur flekki allt húsið
— Þér hafið einkennilegar
hugmyndir um list, sagði Sasja
og varð reiður. Þetta er lista-
verk! Sjáið þér hara! Það er
svo mikil fegurð í Jmssari mynd,
að hugurinn fyllist andakt og
maður fær tár í augun. Þegar
maður sér svona fallegt gleym-
ir maður öllu jarðnesku........
Sjáið þér bara hve mikil hreyf-
ing er i myndinni, hve allt er
létt og loftkent....
— Eg skil allt þetta mjög vel,
sagði læknirinn, en ég er fjöl-
skyldufaðir, ég á smábörn sem
hlaupa um allt, og kvenfólk
kemur í heimsókn liingað.
— Ef maður lítur á málið
frá sjónarmiði fjöldans, sagði
Sasja, — J)á verður þetta lista-
verk í öðru Ijósi. .. . En þér
verðið að hefja yður yfir fjöld-
ann og taka á móti þessari gjöf,
ef ])ér viljið ekki liryggja mig
og hana móður mína. Eg er
einkasonur móður minriar og
þér liafið bjargað lífi mínu..
Við viljum gefa yður J)að dýr-
mætasta sem við eigum, og. .. .
og mér ])ykir bara verst að ekki
skuli vera til hliðstæða við
þennan stjaka. . . .
— Þakka yður fyrir, ungi
maður — ég er yður mjög
þakklátur. Heilsið móður yðar
og segið henni það. En reynið
nú sjálfur að skilja, að ég á
hörn, sem fara hér um aílt,
og að liingað kemur kvenfólk
í heimsókn.... En það verður
að skeika að sköpuðu. Það þýð-
ir ekki að reyna að útskýra
J)etta fyrir yður.
— Þér Jiurfið ekki að útskýra
neitt, sagði Sasja glaður. Setjið
hara stjakann við liliðina á leir-
kerinu Jiarna. Leiðast að ekki
skuli vera til liliðstæða við
hann. Jæja, verið þér nú sælir,
ég má til að fara.
Eftir að Sasja var farinn stóð
læknirinn lengi og horfði á
stjakann, klóraði sér bak við
eyrað og’ hugsaði.
— Þetla er ljómandi fallegt,
Iiugsaði liann með sér, annað
verður ekki sag’t. Og það væri
leiðinlegt að Jmrfa að fleygja
lionum. En að hafa hánn hérna
inni — J)að kemur ekki til
mála. .. . hverjum á ég að gefa
hann?
Eftir langa umhugsun minnt-
ist hann vinar síns, Ukovs mála-
flutningsmanns, sem liann skuld
aði peninga fyrir málaflutning.
- Ágætt hugsaði hann með
sér. Sem góður vinur kynokar
hann sér við að taka við horg-
un af mér, en hann getur ekki
haft neitt á móti að Jnggja
stjakann af mér. Hann skal
svei mér fá þetta djöfulsins
vélarbragð. Og svo er hann
líka léttúðugur piparsveinn.
Læknirinn fór í, tók stjak-
ann og labbaði til Ukovs. Hann
hitti málaflutningsmanninn
heima.
— Sæll og blessaður, gamli
kunningi, sagði hann. Eg er
kominn til að þakka þér fyrir
alll umstangið, sem þú liefir
liaft útaf mér. . . . Viljir þú
ekki taka við peningaborgun
vona ég að J)ú takir að minsta
kosti við þessari litlu gjöf... .
Það er dýrmætt listaverk, skal
ég segja þér, gamli vinur.
Málaflulningsmaðurinn tóks
á loft Jiegar hann sá stjakann.
— Mikið J)ó.. hrópaði hann.
Ljómandi! Hvar hefirðu náð i
J)etta.
En J)égar hrifningin liafði
fengið framrás gaut liann horn-
auga út að dyrunum og sagði:
En þú verður víst að taka
þessa gjöf burt með þér aftur
— ég get ekki tekið við henni.
— Hversvegna ekki? Læknir-
inn hrökk við.
— Þú skilur. . . . hún móðir
’.iln kemur stundum til mín. .
og svo leitar kvenfólkið stund-
um ráðlegginga hjá mér. . . .
nú, og ])að er dálítið óviðfeld-
ið fyrir vinnufólkið líka.
- Nei, segi ég.... þú mátt
ekki aíþakka J)etta! hrópaði
læknirinn og baðaði öllum öng-
um. Það er hlátt áfram ósvífni.
Skilurðu ekki að Jietta er lista-
verk.... sjáðu livað það er
lifandi, svo létt og loftkennt
. . . . Þú mátt ekki hryggja mig!
Þær hefðu að minsta kosti
átl að vera með fíkjuviðarblað
En læknirinn haðaði öngun-
um enn meir, dró sig í Iilé og
skálmaði heim, glaður yfir að
vera laus við gjöfina.
Eftir að liann var farinn stóð
málaflutningsmaðurinn lengi og <
skoðaði listaverkið frá öllum
liliðum, tólc á því hér og þar og
braut svo lieilann um hvað
hann ætti að gera við gjöfina.
- Þetta er ágæt list, hugsaði
liann með sér, og J>að er synd að
fleygja stjakanum, en það er
ekki viðurkvæmilegt að hafa
hann til sýnis heldur. Besl að
gefa einhverjum liann. . . . Nú
dettur mér nokkuð í hug, ég gef
gamanleikaranum, lionum Sjas-
jkin stjakann í kvöld. Hann
hefir gaman af svona, æringinn,
og svo er afmælissýning hjá
honum í kvöld....
Og J)að gerði hann. Vafði stjak
ann vandlega inn í hlað og lét
færa Sjasjkin hann. Allt kvöld-
ið var straumurinn inn i her-
bergið hans, af vinum sem
vildu dást að gjöfinni. Og allt
kvöldið heyrðust hláturrokurn-
ar J)aðan að innan. Ef einhver
leikkona vildi fá að koma inn
svaraði Sjasjkin hásri röddu:
— Nei, gullið mitt. — Eg er
að liafa fataskifti! En J)egar
sýningin var úti liristi liann
höfuðið, baðaði höndunum og
sagði:
— Hvað á ég að gera við
])etta ótæti. Eg hý hjá fjöl-
skyldu. Og leikkonurnar heim-
sækja mig. Það er ekki svo vel
að J)etta sé ljósmynd, sem hægt
er að stinga ofan i skúffu.
— Seljið þér stjakann, sagði
hárkollumaðurinn. Veslur í
gamla bænum býr kerling, sem
kaupir gamalt brons. Spyrjið
eftir frú Smirnoff allir kann-
asl við hana.
Nokrum dögum síðar sat Ivos-
jelkoff læknir í biðstofunni
sinni og var að hrjóta heilann