Fálkinn - 31.05.1946, Blaðsíða 6

G
F Á L K I N N
„Hvide Falke“
Ljóðaþýðingar Guðmundar Kamban
- LITLA SAGAN -
A. M.:
Óvænt gleði
Gallinn á þér cr sá, að þú tekur
ekki herþjónustuna nógu alvarlega,
sagðl Mulligan og góndi hugsandi
ofan i ölglasið.
Strákurinn hló.
— Já, hélt Gissberg áfrara. —
Er enginn raetnaður i þér, drengur?
— Nei, fjarri fer því — sem
betur fer, sagði strákurinn og hló
enn. — Það er miklu þægilegra
svona.
— Það sem þú þarfnast fyrst og
fremst, sagði Mulligan, — er liö-
þjálfi, sem kann skil á mannlegu
eðli. Helst einskonar sambland af
.Boris Karloff og górilla-apa. Maður
sem gæti þröngvað þér til að starfa
eilthvað til tilbreytingar.
Strákurinn fnæsti. — Það er
ekki nema einn maður, sem nokk-
urntíma hefir getað fengið mig til
að vinna, og mér þætti gaman ef
ég hitti liann hérna í hernum. Eg
á óútkljáð skifti við hann.
— Og hver er sá ógæfusami mað-
ur? spurði Mulligan.
— Það er latínukennarinn minn.
f.angur, skraufþurr þorpari, með
íshjarta. Hann fór méð okkur eins
og samanbundna fanga. Og gagn-
v.art mér hegðaði hann sér þannig,
að ég liefði gaman af að lumbra
eftirminnilega á honum.
— Gerðirðu ])að þá aldrei?
— Nei, svaraði strákurinn
skömmustulegur. — Eg þorði það
ekki. Þegar liann leit fiskaugunum
sínum á mann þá dró úr manni
allan mátt. Á ég að segja yður hvað
hann gerði við mig?
Ginsberg og Mulligan biðu á-
tekta.
— Jones! sagði hann einn dag-
inn. Eg geri ráð fyrir að þú viljir
taka þótt í íþróttamótinu, sem verð-
ur haldið eftir hálfan mánuð. —
Auðvitað, svaraði ég. — Jahá! sagði
hann kaldhæðinn. En eftir stíln-
um þínum í gær að dæma, er latín-
an eins og gríska fyrir þér. Ef þú
færð ekki að minsta kosti dável
fyrir næsta stílinn ])inn, þá skal
ég sjá til þess að þú fáir hvorki
að laka þátt í mólinu né vera á-
horfandi.
— Haltu áfram, sagði Ginsberg.
— Eg fer að verða forvitinn um
hvernig þessu reiðir af.
— Jæja, svo hámaði ég i mig
latínu í tvær vikur, mig dreymdi á
latínu og ég andaði að mér latínu.
Eg gerði stilinn og hann stóðst,
og ég tók ])átt i íþróttamótinu og
fékk meira að segja verðlaun. —-
Og það sem betra var, — sagði
hann og tók upp vasabókina sína.
— Eg náði mér í stelpu líka. Hérna
er myndin af henni!
Þú hefir of lílið fyrir lífinu, sagði
Mulligan. (Framhald á hls. 11.
í sambandi við grein, sem ég
skrifaði einhverntíma í vetur, þar
sem minnst var á þýðingar íslenskra
ljóða á erlendar tungur, var mér
bent á, að mér hefði skotist yfir
ljóðaþýðingar Guðmundar Kamban
á dönsku. Eg hafði ekki séð þá
bók, af þeirri ástæðu að hún var
ekki komin í bókaverslanir heima
þegar ég fór. Og' ég geri ráð fyrir
að flestum hafi farið eins og mér.
En nú liefi ég fengið bókina, „Hvide
Falke“ heitir hún. Og vegna þess
hvílíkt snilldarverk hún er þá ligg-
ur nærri að benda almenningi á
hana, því að hún á ekki skilið að
liggja í þagnargildi.
Ef til vill hel'ir enginn íslending-
ur verið jafn fær til að vinna þetta
verk og Iíamban var. Hann var
næmari fyrir hrynjandi hljóðs en
flestir aðrir enda va>' hann afburða-
maður í frásagnarlist. Hann lagði
sérstaka alúð við að vanda málfar
sitt, og vildi aldrei nota málið sem
flík, heldur sem skrúða hugsunar-
innar. Fyrsta verk hans er hann
kom sem ungur stúdent til Dan-
merkur var að fá sér tilsögn í með-
ferð málsins, og kennari hans var
enginn annar en P. A. Jerndorff
leikari, sem talinn var tala feg-
ust mál allra Dana á sinni tíð.
Kamban varð að því er vitað er
fyrstur allra íslendinga til þess að
gera tungutak sitt að list.
Og þessi kunnátta kemur vel fram
í meðferð skáldsins á ljóðum hinna
tiu islensku skálda, sem hann leiðir
fram á sjónarsviðið í „Ilvide Falke".
Ljóðin eru 45, flest eftir Jónas og
.Bjarna og Grím Thomsen, og bún-
ingur þeirra allra eru ekki flíkur
heldur skrúði, yfirlætislausrar tign-
ar og breytilegur eftir því sem
hverju kvæði hæfir.
Þýðingasafnið hefst með sálmi
Hallgrims Péturssonar um „Dauðans
óvissan tíma.“ Það er undravert
hversu tekist hefir að varðveita
yfirbragð hins islenska útfararsálms
i danska búningnum; þar hvílir
sama róin og festan yfir öllu. Tök-
um l. d. erindið „Hvorki fyrir liefð
né valdi“:
Saalidt for Magt som Ære
viger Döden en Streg,
han la’r sig ej besnære,
ströes end med Guld hans Vej;
hans Syn kan larame, lokke,
det kommer ham ej ved,
ej Graad, ej Iíarm kan rokke
lians Ubönhörlighed.
Eftir Bjarna Thorarensen eru í
safninu sjö kvæði, þar á meðal Sig-
rúnarljóð, Vetur, Sæmundur Hólm
og Oddur Hjaltalín. Hér skal tekið
til dæmis livernig Kamban þýðir liið
ramaukna upphafserindi í „Oddur
Hjaltalín" — „Enginn ámælir þeim
undir björgum“:
Ingen dadler
den sem under
Klipper ligger
með knuste Lemmer
og Ködet flænger
af Lavalanse,
livis ej lians Skrig
fölger Rytmens Regler.
Frá Jónasi Hallgrímssyni er m.
a. Gunnarshólma. Ferðalok, ísland
farsældar frón, Eg bið að lieilsa og
Hvað er svo glatt. Þannig hljóðar
niðurlag Gunnarshólma i þýðingu
Kambans:
Thi Gunnar trodset modigt Svig og
[Mord,
fremfor at römme Fosterlandets
[Strande.
Hans Fjender fik ved List og Nidd-
[.ingsord
Held til en Overmand at overmande.
Dog finder jeg hans Saga skön og
[stor:
Med Undren ser jeg, end paa kolde
[Sande
den grönbevoxne Gunnarsholm at
[fejre
over den vilde Vandflom stolte
[Sejre.
—--------Hvor gyldne Agre för gav
[rige Fold,
aflejrer Tveraa Sand í Dynger,
[Bjerge.
Sol staar paa Fjelde, som í Heden-
[old,
men ser nu Floden Dalens Skönhed
[hærge.
Flygtet er hver en Dverg og död
[hver Trold,
Folket í Nöd og kan sig ikke værge.
Men skjulte Magter skærmer alle
[Dage
det Stykke Land, hvor Gunnar red
[tilbage.
Það er ósegjanlegur munur á
þessu og þeim þýðingum á Norðui'-
landamál, sem áður eru til af Gunn-
arshólma.
Lítið hefir verið gert af því að
þýða Grím Thomsen. Kamban hefir
þýtt Skúlaskeið, Á Glæsivöllum,
Sverri konung og fimm önnur kvæði.
í þýðingu Kambans segir Sverrir
meðal annars:
Mangen Dödspynt har jcg rundet,
Birkebark om Leggen vundet,
stridt mig frem mens Frosten bed.
Men hvad er det mod Sjelekviden
hele Vejen, hele Tiden,
som for Dig, mit Land, jeg led.
„Vor“ Steingríms Thorsteinsson-
ar og nokkrar vísur eftir hann eru
i bókinni, og eftir Matthías er m.
a. fyrsta erindið af „Ó Guð vors
lands“, sem margir hafa reynt að
þýða, en engum sennilega tekist
eins vel og Kamban. Þar er „Eggert
Ólafsson“ og sálmurinn fagri, „Fyrst
boðar Guð sitt blessað náðarorðið“.
Þar er síðasta erindið svo:
O, Herre, Du, sem kalder, beder,
[tvinger,
jeg selv er blind, men ved Din Sön
[mig bringer
fra Synd og Farer gennem Dödens
[Daíe
til evig Fryd I Dine skönne Sale.
Stephan G. á þarna „Þó þú lang-
förull legðir, Þorsteinn Erlingsson
þrjú lcvæði og eftir Hannes Haf-
slein eru fjögur, þ. á m. Við Vala-
gilsá, Sprettur og Kakalakvæðið.
Ilvor stolt han Halsen krummer!
Mærk nu blot
den Kraft sem Rytmen rummer!
Hör livor flol
Naturen stemmer i;
Fjeld og Slette synger Sang ii!
Lette Fodslags Melodi.
segir í 4 vísu í „Spretti".
Það hefii' löngum verið talin ó-
gerningur að þýða Einar Benedikt..-
son svo vel fari. Kamban liefir sýnt
að þetta var rangt. Hann þýðir hin
þungu kvæði Norðurljós og Útsæ
og Ivvöld í Róm jafn glæsilega
og önnur, sem telja mætli lélegri
viðfangs, ])annig að þau eru svo
tignarleg í hinum nýja búningi að
bestu skáld Norðurlanda mundu
telja sér lieiður að þeim. Þarna er
líka fyrsta erindið úr Skriflabúð-
inni mergjað i máli ekki siður en
frumkvæðið:
En graakröllet, skulende Aagerkarl
[væk
fra Disken til Ivnagen sig iisler,
mikkelöjet og flygtig-fræk,
med Svigen malt í livert Ansigts-
[træk,
lians Haansmil et Udaadsregister.
Heie iians lange Liv betöd
en Legen með andres Taarer og Nöd,
det skænket ham Velvære, skænket
[Bröd —
til Helvedes Tugt ham rister.
Loks er eitt kvæði eftir Kaniban
sjálfan, um Arinbjörn presl i Reyk-
liolti, stórfenglegt og fagurt.
Kristján Albei'tson hefir skrifað
inngang að kvæðunum og segii' þar
frá skáldunum, sem hlut ciga að
máli, ljóst og skilmerkilega. Er mik-
ill fengur að þessu bókmennlayfir-
iiti hans.
En um bók ])essa sem heild má
segja, að liún er sú besta landkynn-
ing' sem ísland gat fengið handa
frændþjóðunum á Norðurlöndum,
sem yfirleitl eru býsna fáfróðar um
nútiðarbókmenntir okkar. Það er
ómetanlega dýrmæt gjöf, sem Kamb-
an hefir gefið þjóð sinni með þess-
um þýðingum, og það er skylda
vor að sjá tii þess að hún beri
skáldmenningu þjóðarinnar og snilli
þýðandans vitni sem allra viðast.
Sk. Sk.