Fálkinn - 21.02.1947, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Stavanger er fjórði
stærsti bær Noregs
og nm flest sá ein-
kennilegasti.
Hann er fræg-
nr fyrir trúarhrejff-
ingarogniðursoðna
siid.
ROGALAND hefir löngum
verið rómað sem mat'arbúr
Noregs. Á Jaðri er land-
búnaður á háu stigi, ekki síst
kvikfjárræktin og framleiðsla
kjöts, smjörs og eggja er meiri
þar en annarsstaðar í Noregi.
Rogaland er 9.160 ferkm. að
stærð en hefir rúmlega 100 þús.
íbúa, og Stavangur þá eklci tal-
inn með. En þarna eru aðeins
715 ferkm. skóglendis «ða hlut-
fallslega langtum minna en í
nokkru öðru fylki í landinu.
Ræktað land er aðeins 450.
ferkm. og hefir kostað ærna
vinnu að gera það arðbært, eins
eins og sjá má af öllum grjót-
görðunum á Jaðri, margra metra
þykkum. Það grjót hefir allt
verið hreinsað úr ökrunum. Að
öðru leyti er Rogaland að heiia
má samfellt beitiland. Og vetr-
ar eru mildir þar, einkum við
sjávarsíðuna, svo að fénaður
bjargast mikið úti. Þessvegna
er sauðfjáreign Rygja meiri en
nokkurra annarra í Noregi. Á
Rogalandi eru um 160.000 sauð-
fjár eða um 17% af allri sauð-
fjáreign Norðmanna. Aðeins 3
fylki Noregs hafa fleira sauð-
fé en nautgripi, nfl. Rogaland,
Hörðaland, Sygna- og Firða-
fylki. En í þessum þrem fylkj-
um er nær helmingur allrar
sauðfjáreignar þjóðarinnar.
Sunnan Boknfjarðar eru fislc-
veiðar lítið stundaðar; stafar
það bæði af hafnleysi og svo
hinu, að fiskimið eru þar léleg.
En inn í Boknfjörð og innstu
afkima hans fara á vissum tím-
um árs miklar gögur af smá-
sild, „brisling“, sem niðursoð-
inn er orðin ein aðal útflutn-
ingsvara Norégs.
Stavangur stendur öðrum fæti
í landbúnaðinum og liinum í
síldveiðinni og verkun hennar.
Bærinn hefir löngum verið lang-
stærsta bækistöð síldarniðursuð-
unnar i Noregi og einkum var
það eitt fyrirtæki, sem „setti
svip á bæinn“ i þvi tilliti —
firmað Chr. Bjelland, sem
heimsfrægt er á niðursuðudós-
um, þó að fjöldi annarra fyrir-
tækja fáist við þessa sömu iðn.
Fyndni, sem gengur í Stavangri
segir: „Áður var Stavangur
bær Kjellands — nú er hann
bær Bjellands.“
Enginn hefir lýst Stavangri
betur en skáldið Alexander Kjel-
land. Hann var Stavangursbúi
í húð og hár og sá bær, sem
hann lýsir, gamli bærinn milli
austur og vesturhafnarinnar,
er að heita má óbreyttur frá
hans tíð. Stavangur hefir ekki
haft af neinum stórbrunum að
segja lengi, og því er miðbik
bæjarins með gömlu sniði. —
Göturnar þröngar og krókóttar
og húsin ósamstæð og fornfáleg.
Á aðalgötu bæjarins, Kirkju-
götu, sem liggur frá dómkirkj-
unni og norður að höfn, er
víða ómögulegt fyrir bifreiðar
að mætast. Þar eru mestmegnis
timburhús, sambyggð, og má
kalla furðulegt, að þessi bæjar-
hluti skuli ekki vera orðinn að
öslcu fyrir löngu.
Aðaltorg bæjarins liggur i
halla, fyrir miðjum botni aðal-
hafnarinnar, Vogsins, svokall-
aða. Ofarlega á torginu er
standmynd af Kjelland. En fyr-
ir ofan torgið stendur, fyrir
miðju eina sögulega bygging-
in, sem til er í Stavangri, Dóm-
kirkjan. Hún er frá 12. öld og
helguð dýrlingnum Svithun. Þvi
að Stavangur hafði mikil við-
skipti við England lil forna og
bærinn var kristnaður þaðan.
Biskupskapella er sérstök bygg-
ing við kirkjuna og á næstu
grösum er gamall og kunnur
menntaskóli. Kongsgaard. Upp af
kirkjunni tekur skemmtigarður
bæjarins'við; hann er lítill og
liggur meðfram Bredevannet,
sem er litil tjörn, minni en
Reykjavíkurtjörn. Á bakkanum
andspænis er járnbautarstöðin
og fyrir enda tjarnarinnar,
þeim megin, sem að torginu
veit, stór bygging, sem geymir
póst og síma.
Ofar í bænum er vegleg
bygging fyrir þjóðminjasafn og
skammt þaðan gott og fallegt
málverkasafn. Eru þá taldar
helstu byggingar, sem vert er
að skoða i Stavangri. En til
þess að fá útsýn yfir bæinn er
gott að bregða sér upp í Val-
bergturninn, sem stendur á liæð
framarlega á nesinu milli aust-
ur- og vesturhafnar. Þaðan sér
yfir bæinn allan, út yfir byggð-
ir og til fjallanna í Rygjafylki.
Einkum verður manni starsýnt
Þjóðmenjasafnið í Stavangri.