Fálkinn - 30.05.1947, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
Hér hefir verið sagt frá dæmi
um livernig léttur sjúkdómur,
eins og kúabólan, getur varið
manninn gegn öðrum miklu al-
varlegri sjúkdómi. Sýklarnir 2,
sem valda sjúkdómunum, kúa-
bólu-vírusinn og barnabólu-vírus
inn, eru svo skyldir, að ef lik-
aminn verður fyrir árás af öðr-
um hvorum þeirra þá myndast í
bonum móteitur gegn hinum.
Máðurinn verður ónæmur, sem
kallað er — „immun“. Það er
líka bægt að gera manninn ó-
næman fyrir smitandi sjúkdóm-
um á annan einfaldari liátt. Það
er svo um marga smitandi sjúk-
dóma, að maðurinn fær þá ekki
nema einu sinui. Og hafi bann
sigrast :i sjúl-.dómnum í fvrsta
sinn þí fæi í.unn bann að jafn-
aði ekki aftur. Þetta er að þakka
móteitrinu í blóðvatninu, eins
og þegar befir verið nefnt, og um
allar bólusetningar gildir sú
regla, að þær eru gerðar til
þess að fá líkamann til að mynda
þessi móteitur án þess að maðui’-
inn verði alvarlega veikur. Kúa-
bólusetningin er ein af mörg-
um til að gera þetta. En það
er líka bægt að gera það með
öðru móti. Oft er sprautað
inn í líkamann sjúkdómsvekj-
andi sýklum, en þeir bafðir svo
dasaðir að líkaminn sigrast á
þeim. Þegar samskonar sýklar
ráðast á líkamann næst eru
þeir reknir í burt með þeim
vopnum, sem einmitt eru ætluð
á þá. Við barnaveiki er ekki
sprautað inn sjáfum sýklunum,
lieldur eitri, sem þeir bafa fram-
leitt. Þessi eitur eru áður gerð
hættulaus með formalíni, en
bafa þau ábrif á líkamann að
liann fer að framleiða mót-
eitur, sem síðarmeir getur upp-
liafið ábrif eitursins í barna-
veikissýklunum.
Sá maður, sem að Jenner frá-
töldum befir unnið þýðingar-
mesta starfið fvrir framfarir
bólusetninganna er Pasteur, efna
fræðingurinn, sem varð einn
mesti læknisfræðikönnuðurinn,
sem uppi befir verið. Honum
eigum vér að þakka að varnir
eru til gegn lmndaæði og miltis-
bruna, og óbeinlínis má þakka
bonum varnir gegn fleiri sjúk-
dómum, svo sem berklaveiki,
taugaveiki, kóleru, blóðsótt og
barnaveiki.
Pasteur var snillingur. Hann
liafði innblástur kannandans og
fékk ávallt liugboð um skyld-
leikann í margfeldni náttúrunn-
ar og liafði þor til að lialda sínu
fram og athafnaþrek til að koma
þvi fram. Uppbafsmaður pencil-
insins, sir Alexander Fleming,
hefir sagt: „Fyrsta skilvrðið til
þess að maður finni eittbvað,
er að maður geri eittlivað.“ Og
einmitt þetta eiga allir miklir
bugvitsmenn sameiginlegt.
Auk varnarbóluefnis nota
læknarnir einnig önnur bóluefni
við lækningar. Ýmsum er gjarnt
að fá kýli eða útbrot, t. d. aftan
á liálsinn, og liafa bin mestu ó-
þægindi af þessu. Til þess að
Iækna þetta nota læknarnir svo-
kölluð „auto-bóluefni“. Þeir taka
sýnishorn úr einu kýlinu og
rækta sýklana úr því við líkams-
bita i efni, sem sýkillinn þrífsl
vel í, t. d. blóði eða ketseyði.
Eftir nokkra daga eru sýklarnir
greindir í sundur með sérstakri
aðferð, og þeir af þeim, sem
menn vita af reynslu að eiga
sök á sjúkdómnum eru rækt-
aðir áfram. Síðan eru þeir skol-
aðir í 85% saltupplausn og drepn
ir með formalíni, sem siðan er
þvegið úr þeim. Svo er leðjan
með sýklunum látin á flöskur
og geymd. Enginn lifandi sýkill-
inn má vera eftir i benni.
Sjúklingurinn fær síðan sprautu
með þessu bóluefni, sem búið
er til úr honum sjálfum, og við
það fær líkáminn afl til að stand
ast kýlasýklana framvegis. - -
Fleiri sjúkdómar eru læknað-
ir með svipuðu móti, til dæmis
astma.
Blóðvatnslækningar eru sér-
stakur flokkur innan þessarar
greinar, en ekki sá óverulegasti.
Það er hægt að bólusetja dýr
gegn ákveðnum sjúkdómum
og myndast þá móteitur í dýrinu
gegn hinum sama sjúkdómi. —
Blóðvatn úr þessu dýri, sem
sprautað er inn í sjúkling, mynd-
ar móteitur i honum sjálfum
gegn þeim sjúkdómi, sem um er
að ræða. Svo er t. d. um barna-
veikina.
Visindin vita orðið mikið um
þann lífheim, sem ekki sést
enn langt í land að fullkomna
nema í smásjá, en þó á það
enn langt í land að þekking fá-
ist á liinu margþætta starfi,
sem „smásjárveröldin“ vinnur í
mannslíkamanum, bæði til góðs
og ills. En svo að segja á bverju
ári koma fram nýjar uppgötv-
anir, ný vopn til að afstýra sjúk-
dómum og lengja lifið.
Sýklar þrifast ekki í blóöi bess, sem hefir verið bólusettur fyrir sjúk-
dómniim. Þeir hlaupa saman í kökk, eöa „agglatinera", sem kallað er.
Draha Mibailovitj er nafn, sem
bljóðnað liefir yfir, þótt styrr
stæði út af mannium áður. Hann
var sem kunnugt er foringi Cbet
nik-liðsins, júgóslavneska og var
ásakaður um samvinnu við
Þjóðvei-ja, þótt bann fengi styrk
frá Bretum. Hann er einn i
liópi þeirra manna, sem týnt
liafi lífinu fyrir stríðsglæpi.
Spaak skoðar landamærin. — Utanríkisráðherra Belgíu, Paul
Henri Spaak, sést bér við landamæri Þýskalands og Belgíu,
skammt fyrir sunnan Aix la Cbapelle. Spaak og förunautar
lians standa á þýskri grund, en belgíski landamæravörðurinn á
sinu eigin landi.
ihrif atómsprengjunnar. —
Víðtækar rannsóknir á „radio-
aktíviteti og eitrun í sambandi
við atomsprengjuna voru gerð-
ar við Bikini á síðastliðnu bausti
Dýra- og jurtalíf eyjarinnar og
bafsins í kring var rannsakað
sérstaklega með tilliti til eitrun-
ai. Myndin er úá rannsóknar-
starfi þessu.