Fálkinn - 04.07.1947, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Vandræðamál Palestinu eru nú komin til aðgerða
UNO, eftir að Bretar hafa gefist upp við að koma
á friði. Hér er málið skýrt frá sjónarmiði Gyðings-
ins Moshe Zack og eru upplýsingar hans nokkur
skýring á ]>ví hversvegna Gyðingar hafa gersl spell-
virkjar og gripið til örþrifaráða, sem óefað spilla
málstað þeirra.
ARABARÍKI
EÐA ATHVARF GYÐINGA?
Eftir
MOSHE
SACK
í lok 19. aldar hófust svívirði-
legar Gj'ðingaofsóknir í Rúss-
landi. — Þessar ofsóknir urðu
til þess að stofnuð var hin svo-
nefnda Zionistahreyfing, og
samfara lienni hófst talsvefður
innflutningur Gyðinga til Palest
inu. Hinar fyrstu Gyðinganý-
lendur þar voru stofnaðar um
þær mundir. Þegar fyrri heims-
styrjöldin hófst voru um 60
þúsund Gyðingar í Palestinu.
Gyðingar víðsvegar að úr heim-
inum gerðust sjálfboðaliðar í
Gyðingahersveitinni, sem Bret-
ar stofnuðu, og börðust fyrir
því að ná Palestinu úr greipum
Tyrkja. Árið 1917 gaf Balfour
út hina frægu yfirlýsingu sína,
þar sem hann lofaði því að
Palestina skyldi verða þjóðar-
heimili Gyðinga. Þegar Allen-
by hafði náð Palestinu undan
Tyrkjum var það ákveðið, að
landið skyldi fyrst um sinn
verða undir hreskri vernd. ^—
Árið 1922 samþykkti Alþjóða-
sambandið loforð Breta um að
Palestina skyldi verða heimili
Gyðinga. Alþjóðasambandið
samþykkti einnig ráðstafanir til
að styrkja landnám Gyðinga í
Landinu lielga.
En Araharnir mótmæltu. Þeir
viðurkenndu aldrei Balfour-
yfirlýsinguna og neituðu einnig
því, að Palestina vrði verndar-
ríki Breta. Foringi þeirra var
hinn rauðskeggjaði stór-múfti
af Jerúsalem, sem skipaður
hafði verið í stöðu sína af
Gyðingnum Herbert Samuel,
sem var fyrsti enski landstjór-
inn i Palestinu. Arabar gerðu
uppreisn undir forustu múftans
1920 og 1921, mótmæltu inn-
flutningi Gyðinga og kröfðust
þess að Palestina vrði sjálfstætl
Arahariki. Árið 1922 var nokk-
ur hluti hins breska verndar-
svæðis skilinn frá Palestinu og
fenginn Aröbum i liendur. Þetta
land fékk nafnið Transjordania.
Arabar höfðu sig nú hæga um
hríð en 1929 drógu þeir upp
uppreisnarfánann á nýjan leik.
Og 1936 hófst uppreisn enn á
ný, sem stóð í næstu þrjú ár.
Meðan þessu fór fram voru
Gyðingar að nema landið og
byggðu sér heimili í bröttum
fjöllum, þurrlendum sandflák-
um og votum mýrum. Gyðinga-
nýlendurnar spruttu upp hér og
þar. Iðnaðarfyrirtækjum var
komið á fót og á hverju ári
fluttust þúsundir Gyðinga til
Palestinu. Árið 1939 voru um
500.000 Gyðingar búsettir í
Landinu helga.
Um þær mundir var það orð-
ið ljóst að styrjöldin mundi
hefjast þá og þegar. Bretar
sendu út hvíta bók það ár, til
að spilla þeirri vinsamlegu sam-
búð seni orðin var milli Þjóð-
verja og Itala annarsvegar og
Araba hinsvegar — Þjóðverjar
og ítalir höfðu m. a. veitt Aröb-
um liðstyrk í uppreisnunum
1936 - ’39. í þessari hvítbók gáfu
Bretar fyrirheit um að Palestina
skyldi innan tiu ára verða sjálf-
stætt ríki, með öruggum ara-
bískum meirihluta. Hámark
var sett á innflutning Gyðinga,
þannig að ekki mættu flytja
inn nema 75.000 á ári, og það
var aðeins þröngt svæði af
landinu, sem Gyðingum var
leyft landnám í. Áður en þessi
hvítbók kom út höfðu Bretar
í þrjú ár verið að reyna að
friða Araba með smá ívilnun-
um. Þannig scndu þeir nefnd
til Palestinu 1936, undir for-
ustu Peal lávarðar. Þessi nefnd
lagði til að Palestinu skyldi
skipt í tvö ríki, breskt og arab-
iskt. Arabar höfnuðu þessu
þegar í stað- Og 1938 fór ný
sendinefnd austur. Sú nefnd
dæmdi tillögur Peals ónotandi
og óframkvæmanlegar.
Svo kom fundurinn í London
1939, í St. James Palace. Neville
Chamberlain og nýlenduráð-
herra hans, Malcolm MacDon-
and, revndu að miðla málum
milli Gyðinga og Araba. En
Arabar neituðu þvert öllum
málamiðlunum.
Þegar þessi fundur varð á-
rangurslaus gaf stjórnin út áð-
urnefnda „hvítbók 1939“. Gyð-
ingar um allan heim lýstu yfir
að þeir gætu ekki sætt sig við
efni þessarar bókar. Og Araljar
ekki lieldur. Þar var nfl. gert
ráð fyrir að nokkur tími liði
þangað til landið fengi sjálf-
stæði, en þeir heimtuðu að
Palestína vrði sjálfstætt ríki
Araba undir eins. En þó létu
þeir ioks tilleiðast að sætta sig
við hvítbókina.
• Gyðingar fengu stuðning frá
Bandaríkjastjórn, sem ekki
hafði staðið að samþykkt Al-
þjóðasamhandsins 1922, en hins
vegar gert samning við Breta
viðvíkjandi Palestinu 1924. Og
verndarríkjanefnd Alþjóðasam-
bandsins neitaði að viðurkenna
Breskir varðmenn mcð byssuna tilbúna halda vörð á þaki fyrrv. þýska scmliráðsbústaðsins, eftir að tiðs■
forinyjaklúbburinn var sprengdnr i loft upp.