Fálkinn - 04.07.1947, Blaðsíða 11

FÁLKINN
11
Qawam EsSnltaneh
Framhald af bls. 6.
ing og fyrir að liafa unnið á móti
umbótum í landinu. En nú.varð þess
skammt að bíða að Sayyid Zia sæi,
að hann stóð magnþrota gagnvart
Riza Klian, sem sífellt færði sig
upp á skaftið. Fór liann nú í út-
legð af frjálsum vilja, en Qawam var
ekki aðeins látinn laus heldur gerð-
ur að forsætisráðherra þeirrar
stjórnar, sem hermálaráðherrann —
Riza Khan - réð enn mestu í.
Quawam tókst að sitja í þessari
erfiðu stöðu í tvö ár, en Riza Khan
tryggði völd sín smátt og smátt og
bolaði hverjum keppinautinum eftir
annan burt. Árið 1923 kom að Qaw
am í röðinni, honum var vísað úr
landi til Evrópu og þar átti hann
heima til 1928, en þá gerðist Riza
Klian einræðislierra i Iran undir
nafninu Riza Sjah. Nú var Qawam
es-Sultaneli leyft að koma lieim
aftur, en þó með þvi skilyrði að
hann skipti sér ekki af stjórnmál-
um! Og næstu þrettán árin lifði liann
í kyrrþei á óðulum sínum við Kasp-
íahaf.
1941 varð enn breyting i íran er
Bandamenn héldu iiði sínu inn í
landið og Riza Sjah var settur af.
Nú skaut upp á opinberum vettvangi
mörgum þeirra, sem lifað höfðu í
kyrrþei, ýmist tilpeyddur eða ekki;
smá-stjórnmálaflokkar voru stofnað-
ir og stýrði Qawam einum þeirra.
Fylgismenn hans voru fáir, en liann
Iiélt vel á spilunum og 1942 tókst
honum að láta þingið fela sér stjórn-
arforustuna. Þetta gerðist á þeim
tíma, sem íranar gerðu sér miklar
vonir um að fá nýja vendi til þess
að sópa burt rotnuninni, sem verið
hafði í stjórnmálum þjóðarinnar, og
daginn sem hann lcynnti ráðuneyti
sitt i þinginu voru álieyrendapall-
arnir troðfullir, alveg gagnstætt því,
sem verið liafði á einræðisárum'
Riza Sjah og allir voru sljóvir og
áhugalausir um það sem gerðist.
En þess varð ekki langt að biða
að örðugleikarnir hrönnuðust í götu
hans. Fjárhagskreppa kom í iandið
og stafaði hún af styrjöldinni; í
landinu starfaði athafnasöm 5. lier-
deild fyrir Þjóðverja og barátta
var háð um völdin i sífellu, milli
stjórnarinnar annarsvegar og unga
sjahsins og hersins hinsvegar. Þessi
deila komst í algleyming í desember
1942, þegar uppþot voru gerð gegn
stjórninni í höfuðstaðnum.
Qawara barðist af dugnaði gegn
þessum erfiðleikum. Hann varð kyrr
á sínum stað og kom fullri reglu
á aftur, þrátt fyrir það að sjahinn
skipaði honum að segja af sér. En
óvinir hans voru aðeins sigraðir,
án þess að þeim væri útrýmt; þeir
héldu áfram mögnuðum andróðri í
blöðunum og gerðu sér m. a. mik-
inn mat úr því að Qawam liefði
skipað ýmsa ættingja sína i eftir-
sóknarverðar stöður. Þegar Qawam
Iilúði að ættingjum sínum þá fylgdi
liann reglu, sem var mjög algeng
í íran - en liitt var verra, að þessir
ættingjar höfðu gengið lengra en
góðu hófi gegndi í því að skara eld
að sinni köku. í febrúar 1943 neydd-
ist Qawam til að segja af sér, og
hvarf nú á ný til óðala sinna.
Vera má að það hafi verið von-
brigðin og óánægjan útaf þessu, sem
olli því að nú fór hann að svipast
eftir stuðningi úr annarri átt. Árið
1943 byrjuðu kosningarnar til liins
nýja þings. Qawam hafði komist í
makk við Tudeh-flokkinn svonefnda
sem var undir vernd Rússa. Sá
flokkur hafði í fyrstu verið stofn-
aður af hóp manna, sem Riza Sjah
liafði látið varpa í fang'elsi og sak-
aðir voru um kommúnisma-áróður.
Nú beitti Qawam áhrifum sínum,
sem óðalsherra við Kaspíahaf, til
framdráttar frambjóðendum Tudeh-
flokksins. Það urðu ekki nema
fáir, sem náðu kosningu, en eftir
þetta var Qawam jafnan forsætis-
ráðherraefni sovjetstjórnarinnar við
öll stjórnarskipti í íran á árunum
1944 og 45. í febrúar í ár hlaut
hann laun fyrir þolinmæði sina:
hann varð forsætisráðherra á ný,
en rétt á eftir gerði hann sér ferð
til Moskva til þess að semja við
Rússa um samskipti írans og Rúss-
lands í framtíðinni.
Hvar stendur Qawam Es-Sultaneh
nú? Veikasf' þátturinn í aðstöðu
hans er sá ^ð ef hann getur ekki
gert Rússum til hæfis þá á hann
enga vini framar. í raun réttri á
liann engin áhugamál sameiginleg
með Tudeli-flokknum, heldur þvert
á móti. Sem óðalseigandi í fornum
sið, er ávallt hefir verið talinn frem-
ur afturhaldssamur en umbótagjarn,
telst hann einmitt til þeirrar teg-
undar stjórnmálamanna, sem Rússar
og Tudeh-lærisveinar þeirra eru
vanir að stimpla sem fjandmenn
sína. En hann stendur í svo mik-
illi skuld við Moskva að það er
erfitt að skilja hvernig hann ætti
að geta haft endaskipti á sjálfum
sér og gerast foriijgi þjóðernissinn-
aðar andstöðuhreyfingar. Einkum nú
eftir að liann liefir misst traust
þjóðar sinnar með því að játast
undir rússneska hjálp.
Eina trompið sem hann hefir á
hendinni er það, að ef Rússar vilja
losna við hann þá mun þeim veitast
erfitt að finna annan í hans stað,
sein liafi þá aðstöðu að liann geti
lekið við. Ætlar liann að nota þetta
tromp til þess að prútta af kappi við
Moskva eða ætlar hann að tryggja
sig i embættinu með þvj að láta
undan öllum rússneskum kröfum?
Júlíana Hollandsprinseöa
cignaðist fjórða barnið sitt í fehrú-
ar s.l. og í margar vikur höfðu
Hollendingar staðið á öndinni af
eftirvæntingu. „Verður það prins
eða prinsessa?“ spurði fólkið sjálft
sig og veðjaði og gerði áheit. Júlí-
ana og Bernliard prins höfðu nefni-
lega átt þrjár dætur áður en eng-
an son, og sonur hefir ekki fæðst í
konungsfjölskyldunni i nærfellt 100
ár. Svo kom barnið - það var dóttir!
Hún á að lieita Maria Christina en
verður kölluð Marijke, sem er dreg-
ið saman úr liinum nöfnunum.
Útfjólubláu geislarnir
auka afköst skólabarna um 40%,
segir i skýrslu um tilraunir, sem
gerðar hafa verið á þessu sviði við
skóla einn í Uppsölum. Lampar
með útfjólubláu ljósi voru notaðir
i tilraunastofunum og hafði ljósið
svona góð áhrif á börnin. Jafnframt
drepa geislarnir sóttkveikjur. Þeir
sem að tilraununum stóðu. Torsten
Torell prófessir og dr. Hans Runge
ætla næst að gera tilraun með út-
fjólubláa geisla á heiinilunum.
„Eg hefi nú alist upp lijá fátæk-
um, en aldrei fengið jafn litla köku
og í dag,“ sagði Oddur háleggur,
eftir að hafa verið til altaris i
fyrsta sinn.
Lítill drengur, sem var i kirkju
í fyrsta skipti: „Músikin var ágæt,
en mér fannst lítið varið i fréttirn-
ar.“
- TÍZKIMYNDIR -
Myndarlegur útikjóll. — Það er
Hattur í fullu skrúði. — snoturt snið á þessuin einfalda
Meðal þeirra háu hatta sem sést útikjól. Með fallega ryðrauð-
hafa í vor slær þessi blóm- um, grænum og gyltum klút, og
skreytti hattur metið. ryðrauðu belti og hönslcum, er
Maður gerir þó ráð fyrir að hann reglulega fallegur.
hér sé aðeins um gaman að ræða
í vorsamkvæmum.
Þá er maður orðinn þreyttur á
gömlu kjólunum, sem notaðir
liafa verið allan veturinn. M
er gott að fá sér þennan hór
þvi að hann er fallegur og ó-
dýr. Hann er úr svörtu organdi
með hvítum doppum. Til þess
að hann njóti sín vel þarf undir-
kjóllinn að vera úr svörtu silki
og ekki allt of víður. Hinn mikli
flái á kjólnum fer vel við ungar
og fagrar axlir. Kjólnum er
haldið uppi með svörtu flauels-
bandi.
Sportklæðnaður. Negrahrún
tvihneppt treyja og fellt strálitt
pils fer þessari ungu stúlku
ljómandi vel. Líklegt er að þær
sem leita eftir fallegu sniði á
vorklæðnaði langi lil að revna
þetta. ;