Fálkinn - 04.07.1947, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
hvítbókina. I enska þinginu
greiddi Churchill, frjálslyndi
flokkurinn og verkamenn at-
kvæSi gegn livítbókinni og
stjórninni. Þeir töldu hana hrol
á gefnu loforði — gerræöi. - —
Gyðingar kváðust mundu herj-
ast gegn stefnu stjórnarinnar.
Og nú fóru Gyðingar að laum-
ast óleyfilega til Palestinu. -
Þannig stóðu sakir þegar heim-
styrjöldin liófst.
Þegar stríðið hófst sagði liinn
sextugi formaður „Jewish Ag-
ency“, David Ben-Gurion; „Við
tökum þátt í striðinu gegn Hitl-
er eins og engin livítbók væri
til!“ Og það gerðu Gyðingar.
Jafnvel andslöðuflokkurinn
Irgun Zvai Leumi samdi frið
við hresku stjórnarvöldin i
Palestinu. Foringi þessa flokks,
stúdentinn David Raziel fór í
erindum Bandamanna til írak og
féll þar i orrustu. Hópar af
sem dró taum Þjóðverja. Ilann
Gyðingum gerðust sjálfboðalið-
ar í hreska hernum í von um
að mál þeirra yrði tekið upp að
nýju eftir stríðið. Þeir treystu
því að sú stefna, sem Bretar
höfðu haldið franí í hvíthók-
inni mnndi verða endurskoðúð.
Churchill og Roosevelt lofuðu
þessu lika háðir.
Þegar stvrjöldinni lauk var
Evrópa orðin grafreitur sex
milljón Gyðinga. Og þeir Gyð-
ingar, sem lifað liöfðu af gas-
klefana höfðu verið tíndir sam-
an í verbúðir, og hiðu nú þess
að fá að halda áfram til ætt-
jarðarinnar Palestinu.
En nú var Roosevelt eklci i
lifenda tölu. Truman var orð-
inn forseti, og i Stóra-Bretlandi
tók verkamannaflokkurinn við
stjórninni. Churchill fór frá:
Nú bar Truman fram frum-
varp um að 100.000 Gyðingár
úr verbúðum þeim, sem gerðar
höfðu verið fyrir displaced per-
sons skyldu þegar í stað fá far-
arleyfi til Palestinu. Breska
verkamannasljórnin, sem hafði
lofað að ógilda hvítbókina áð-
ur en liún komst til valda, liafn-
aði þessari lillögu Trúmans. —
Síðar lag'ði hún til að skipuð
yrði ensk-amerísk Palestinu-
nefnd. Eflir fjögurra mánaða
kynnisför um Þýskaland, Ausl-
urríki og Vestur-Asíu lögðu
tólf amerískir nefndarmenn til
að 100.000 Gyðingar úr stöðvum
fyrir „displaced persons" skyldu
fá að fara til Palestinu þegar í
stað. Breska stjórnin fram-
kvæmdi þetta ekki, en bað í
staðinn Amepkumenn að taka
sæti í nýrri nefnd og samdi
þvínæst áætlun, sem nefnd
hefir verið Morrison-áætlunin
vegna ])ess að Morrison innan-
Gyðingaskipið ,,Haim Ar-
losoroff“ fyrir utan Tel
Aviv með á annað þúsund
farþega. Breskir varðbátar
vörnuðu farþegunum land-
göngu og þeir voru send-
ir tit Cypern.
ríkisráðherra lagði liana fyrir
þingið. Samkvæmt lienni skyldi
Palestinu skijjt í Gyðingasvæði
og Arabasvæði, hvort með sinni
heimastjórn. Breski landstjór-
in skyldi framvegis fara með
æðstu völd. Bæði Gyðingar og
Arabar höfnuðu þessum til-
lögum.
Og nú kvaddi breska stjórn-
in saman nýja ráðstefnu, sem
haldin var í Lancaster House,
]3ar sem British Museum var
fyrir stríðið. En á þessa ráð-
stefnu komu aðeins fulltrúar
Arabaríkjanna. Gyðingar og
Palestinu-Arabar komu ekki.
Þeir töldu að ekki væri hægt
að ræða málið á grundvelli
Morrisonsáætlunarinnar. Jewish
Agency lagði nýja áætlun fyr-
ir bresku stjórnina, um að
Palestinu skyldi skipt í Gyð-
ingaríki og' Arabaríki. Forseti
Jewish Agency, Weismann efna-
fræðingur, sem nú er 75 ára
gamall, sagði að þetla tilboð
væri mikil fórn af Gyðinga
hálfu.
Aðaltilgangur þessa frum-
varps var sá að Gyðingar sjálf-
ir gætu ráðið innflutningnum
í sitt eigið umdæmi. Ameríska
utanríkisráðuneytið studdi til-
lögu Jewisli Agency, en breska
stjórnin vildi ekki fallast á
hana. Þessi ráðstefna með Ar-
abaríkjunum varð gagnslaus og
var henni frestað til janúar
1947.
Þá var henni lialdið áfram i
St. James Palcce. Arabar ráðg-
uðust við Bevin í bústað utan-
ríkisráðherrans en Gyðingar
héldu sína sérfundi með Creech
Jones nýlenduráðherra í Down-
ing Street. Bevin reyndi að fá
Araha til að gera tilslakanir á
innflutningi Gyðinga. Samtimis
reyndi Creech-Jones að fá Gyð-
inga lil að hætta við áformið
um stofnun þjóðarlieimilis fyr-
ir sig í Paleslinu og sætta sig
við að verða minnihluti í pal-
estinsku Arabaríki.
Enginn árangur náðist af þess
um umræðum. Undir lok fund-
arins lagði Bevin fram nýja til-
lögu — eða réttara sagt gamla
tillögu í nýjum búningi: að
skipta landinu í sjálfstjórnar-
fylki. Arabar voru erfiðir, þeir
höfnuðu tillögunni og' lirópuðu:
„Við samþykkjum aldrei Bal-
four-yfirlýsinguna!“ Bevin svar-
aði: „Eg er ekki Balfour!“ En
Arabarnir höfnuðu tillögunni
aftur og töldu liana óhafandi.
Skömmu síðar kom svo fregnin
um að Bretar liefðu gefist upp
og vísað málinu til UNO.
„UNO!“ hrópaði Churchill,
sem nú var foringi stjórnarand-
stöðunnar í þinginu. „Ný frest-
un. Hve lengi eigum við að
halda áfram þessari vansæm-
andi styrjöld í Palestinu, sem
kostar okkur 40 milljón sterl-
ingspund fyrir þessa 100.000 her-
menn, sem við höfum þar?“
Þannig er málinu komið nú.
En andstöðuflokkarnir í Pales-
tinu láta nú skammt stórra
högga á milli. Sextíu og fjór-
um tímum eftir að Bevin hélt
ræðu sína kom útflytjéndaskip
til Haifa. Um borð voru 1300
Gyðingar frá flóttamannabúð-
um í Evrópu. Breskur her tók
skipið og sendi Gyðingana til
Cyprus, en þar eru nú meira
en 20.000 stroku-Gyðingar í
haldi. Einum sólarhring eftir að
þetta gerðist varð upphlaup í
Palestinu. í Jerúsalem var
breskur liðsforingjaklúbbur
sprengdur í loft upi^. Víða
annarsstaðar var ráðist á her-
stöðvarnar og í Haifa var ráð-
ist á birgðastöðvar flotans. Sið-
ar tókst Gyðingum að sprengja
olíuleiðslurnar frá írak og varð
stórbruni af því. Bretar settu
þegar herrétt í landinu. Um-
ferðabann var fyrirskipað í Tel
Aviv, þar voru eintómir Gyð-
ingar, um 200.000 talsins. Borg-
in var liersetin af Bretum og
gerðu þeir liúsrannsóknir til
þess að liafa upp á spellvirkj-
unum. En ekki dró úr uppþot-
um fvrir því. Þá var það að
sir Alexander Cadogan sneri
sér til UNO og bað Tryggve Lie
að kalla saman fund til þess að
ræða um Palestinumálin. Lie
svaraði því, að slíkur aukafund-
ur mundi kosta um 6-7 mill-
jónir krónur, og lagði til að
honum vrði frestað en að skip-
uð væri sérstök nefnd til að
rannsaka málið áður en það yrði
rætt af UNO-fundi. Þetta verð-
ur 9. Palestinunefndin á siðustu
25 árum.
Brelar eru í vanda sladdir í
Palestinumálinu. Þeir liafa lof-
orð að efna við Gyðinga, en
mega illa við að stvggja Araha.
Bæði nú og í fyrri styrjöldinni
urðu þeir að njóta stnðnings
frá Aröbum. En tugir þúsunda
af Gyðingum biða i flóttamanna
búðunum í Evrópu eða á skip-
um í Miðjarðai'liafi, eftir því
að komast til fyrirheitna lands-
ins í Palestinu.
Skrítlur
Tvær frúr mættust og talið barst
eins og gengur og gerist, að vinnu-
konuvandræðunum. „Er stúlkan
yðar farin að komast fyrr á fætur
en var?“ spurði önnur. „Já, það
gengur skár síðan ég fékk vekjara-
klukkuna,“ svaraði liin.
„Fannst yður það borga sig?“
spurði sú fyrri.
„Já, svaraði hin, — en ég verð
að fleygja klukkunni i hana.
$ $ $ $ $
Gamla konan: „Hérna eru tiu aur-
ar, garmurinn. Hvernig urðuð þér
svona illa stæður?
Betlarinn: „Eg var alveg eins og
þér, frú. Gaf fátækum og þurfandi
stórfé.
*****
Bílmann lieildsala lenti saman við
lærðan stjarnfræðing í samkvæmi og
þeir töluðu ýmislegt um stjörnurn-
ar. Þá sag'ði Bilmann:
„Eg get skilið að þið getið reikn-
að út brautirnar, sem stjörnurnar
fara. En mér er það ráðgáta hvernig
þið hafið fengið að vita hvað þær
heita.“