Fálkinn - 21.01.1949, Side 8

2
FÁLKINN
ILJA EHRENBURG:
Pípan hans St. Huberts
ESSI saga fjallar um trúna,
og eins og kunnugt er flyt-
ur trúin fjöll. VægÖarlaus nauð-
syn getur komið fram krafta-
verkum, og þannig getur líka
myndast trú, sem gengur í arf
frá kynslóð til kynslóðar. I hvert
einasta sinn sem lungan í mér
— henni er meðfædd léttúðin •—
klæjar i að spotta hina harna-
legu dýrkendur trúarinnar, tem
ég hana með því að líta á frá-
munalega ljóta postulínspípu frá
Bayern, sem ég á, og þá brosir
engill hinnar Iieilögu þögli náð-
arsamlega í himni sínum. Eg'
þekki sögu pípunnar; ég horfi
daglega á ófreskjuna, en aldrei
sting ág svarta hornmunn-
stykkinu á henni milli vara
minna.
í Bayern og álíka stöðum hafa
sveitamenn yndi af að reykja
úr svona ferlíkjum með mörg-
um liðamótum og stórum postu-
línshaus með yndislegmn gleym-
mér-éium, gullnum kornöxumeða
roðnandi ungmeyjum á aldrin-
um milli fermingar og' brúð-
kaups. Á pípuhausnum sem hér
er um að ræða, eru hvorki brúð-
ir né fermingatelpur, en gyllt
hýfluga sveimandi yfir rós og
upphyggileg áletrun með got-
neskum liíeróglýfum:
„,Gib mir Honig, siiss und
duftig".
í tólf liamingjusöm ár hafði
skógarvörðurinn Kurt Scliuller
tottað þessa pípu í litla húsinu
sínu uppi á brúninni á skógi-
vaxinni Warmef ússe-hlíði nni.
Eftir miðdagsverð og kvöldmál-
líð stakk hann pípunni á milli
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
BlaOiC kemur út hvem föstudag
Allar áskrlftir greiOist fyrirfram
HERBERTSprent
fóta sér eins og veldissprota og
.Uokraði við og við í sig munn
fylli af köldum reylv. í tólf
liamingjuár hafði Elsa, hin al-
liinóhvita kona lians , með
hrjóstin sem voru eins og fín-
hefluð fjöl, soðið kartöflurnar
lians, dáðst að hýflugunni á
j)il)uhausnum og sætt sig við
þefinn af þykkum tóbaksrudda-
reyknum lians. Eiginlega fannsl
Jienni þetta viðbjóðslegur þef-
ur. í tólf löng ár lrnfði hún
með þolinmæði beðið þeirrar
stundar að postulínsliausinn
færi sama veg allrar veraldar
og sumir kaffibollarnir liennar,
sem voru úr samskonar for-
gengilegu cl'ni. En Kurt liafi al-
drei misst hina stórfgenglegu
pípu sína á gólfið. Og það hafði
aldrei flögrað að Elsu að sýna
pípu húsbónda síns Jmnatilræði;
ltenni fannst beinlínis lielgibrot
að koma við liana Jivað þá meira.
Aldrei varð nein tilbreyting
i fálireytilegri tilveru liennar,
aldrei raksl nokkur skemmti-
ferðamaður eða lcona úr þorp-
inu upp í Warmefússehlíð, hún
var ein um að melta lyktina af
reykelsi mannsins síns, og and-
rúmsloftið á litla heimilinu
liennar örvaðist í alla staði til
vanafestu. Á hverjum degi var
það sama fyrir augum liennar
livar sem hún leit: Hjartarhorn-
ið á þilinu, tréskurðarmynd :í
fullri stærð af St. Huberl, lijóna
rúm með 12 koddum og fjórum
sængum, liorð og bekkur. Eina
ósk liennar var: að þessi fræga
pípa hætti að gufa reyk og eitra
loftið i tandurhreinni stofunni
hennar.
En pípan var ófórgengilegri
en allt annað i veröldinni, þar
með talið þýska keisaradæmið.
Hinn 4. ágúst 1914 fór Kurt
Scliuller i tvenna af grænu
sokkunum, tróð brauði, lítilli og
ómerkilegri stuttpipu og tó-
baksbréfi i bakpokann sinn og
þrammaði reifur niður hlíðina
og blístraði eggjandi stríðs-
söngva. í síðasta sinn þrýsti
Elsa fínhefluðu brjóstinu að
bringu mannsins sins, en skiln-
aðartárin runnu niður kinnar
hennar eins og svalir fjalla-
læknir.
í þrjú ár beið Elsa með eftir-
væntingu — ekki eftir reyknum
úr postulínshausnum, heldur
þess að Kurt kæmi heim. En
hún frétli ekkert af honum.
Stöku sinnum hafði hún farið
til Oberdorf til að spyrja frétta,
senda bréf og skeyti — en al-
drei kom neitt svar. Hún hafði
vanist þvi að hafa rúmt um sig
i rúminu og gott loft í stofunni,
minna af kartöflum, og hafði
að lieita mátti sætt sig við hin
breyttu lifskjör sín. En svo gat
það komið fyrir hana stundum,
að hún þar sem hún lá í
rúminu sinu rak augun í
býfluguna og í einskonar sljó-
leika þrýsli hún saman hnján-
um og hvíslaði áður en hún
sofnaði:
Gih mir den sússen Honig!
Og hið sæta hunang kom lil
hennar i mynd stríðsfanga, sem
hafði verið sendur upp í War-
mefússeskóg lil að höggva eldi-
við; það var fílefldur ungur
maður frá Penza og hét Faddej
Hodosjljopov. í sama augna-
bliki sem Faddej kom inn i
skógarvarðarhúsið í fyrsta sinn
og gaf frá sér ýmisskonar fárán-
leg hljóð, sem áttu að tákna
að hann væri að biðja um að
lofa sér að vlja sér við eldinn,
skildi hún tilganginn með því
að liann hefði verið sendur
henni. Án þess að hugsa nokk-
uð um fermingarlærdóminn
eða þjóðernislegar áslæður
setti hún tvöfaldan skammt af
kartöflum vfir eldinn lil kvölds-
ins, fór úr liverri spjör og lagð-
isl upp i rúin og beið j)ess sem
verða vildi i hjónarúminu.
Faddej lét hana ekki bíða lengi.
Eftir þriggja ára bið heyrðúst
aftur tveggja hrolur í litla skóg-
arvarðarhúsinu i skóginum.
Morguninn cftir þóttist Elsa
sjá fram á, að nýja bóndaiín
hennar mundi vanta eitthvað.
Húri brosti og rélti lionum stóru
pípuna með rósinni og býflug-
unni, harmafulla af grófu tó-
baki. Fa.ddej skildi undir eins
j)essa háliðlegu alhöfn, liann
setti pípuna milli linjánna og
eins og ósvikinn Bayari fór
liann að hlása bláleitum reykn-
um út úr sér. Elsa fékk dálitla
velgju fyrsl í stað, en fann þó
i aðra röndina lil einhverrar
ánægju við þelta. En svo fór
hún aftur að hugsa um hve
dásamlegt j)að væri ef ])essi ó-
þefspúandi pipuhaus sætti sömu
örlögum og sykurkerið eða
rjómakannari, og sama hljúga
andaktin fyllti sál hennar og
kvöldið áður en Kurt gekk nið-
ur hlíðina lil þess að fara í
stríðið mikla.
Eftir jiennan dag komu fleiri
af saina tagi; margir friðsam-
legir ánægjudagar og farsæld-
arnætur, J)angað til i maí 1918.
Þetta viðhurðaríka kvöld, er
Faddej sat og loltaði pípuna
eftir að liafa lokið dagsins erf-
iði, og Elsa hafði farið út að
glugganum til að anda að sér
hreiriu lofti •— rak hún allt í
einu upp hljóð og fór að
ganga eins og hæna. Kurt kom
vaggandi upp stíginn með tösk-
una sina á bakinu.
Faddej skildi ekki eitt orð í
þýsku en var fljótur að skilja
hvernig i öllu lá. Hann lagði
frá sér pipuna og hvarf út úr
dyrunum. En jjykkur reykurinn
var ekki jafn fljótur í snúning-
unum; hann fyllti enn stofuna
eins og þykk þoka. Elsa skildi
að minnsti vottur af Jiessum
reyk mundi verða vitnisburður
um sælar nætur í bólinu með
særigunum fjórum og koddun-
um tólf. En leiftur að ofan ljóm-
aði í sál hennar, hún greip
])ípuna, sem enn rauk úr, og
stakk henni i höndina á St.
Hubert, þannig að munnstykk-
ið snerti varir hans.
Það brást ekki að Kurt yrði
jiegar var við ihninn af tóbak-
inu. En Elsa varð fvrri til svo
að honum gafst ekki færi á að
spyrja, og með spenntar grei])-
ar á bringufjölinni stamaði hún
Iivíslandi:
Ilann reykir .....
Kurl snerti með lotnirigu
pípuhausinn, sem enn var Iieit-
úr, og svo signdi liann sig. Svo
settist liann i húsbóndasætið
við borðið og fór að smjatta á
kartöflunum. Og þegar hann
hafði etið sig saddan j)orði liann
ekki að trufla St. Hubert, held-
ur kveikti hann i gömlu stutt-
pípunnl sinni. Klukkutíma síð-
ar gekk liann úr slcugga um jiað,
undir fjórum sængum, að ekk-
ert hafði breyst á heimilinu og
að ástanautnin hjá Elsu var
söm og hún hafði verið fyrir
fjórum árum.
Elsa vaknaði á undan lion-
um og í svefnrofunum fann liún
að ])að var ekki skolmórautt,
mjúkt skegg, sem kitlaði kinn-
ina á henni heldur hæruskotið
hart strí. En j)ó varð hún enn-
þá nieira hissa er henni var
litið á líkneskið og sá að heil-
agi maðurinn með fallega brosið
spúði út úr sér feitum reykskýj-
um, alveg eins og Kurt og
Faddej höfðu gert.