Fálkinn - 02.12.1949, Side 5

F ÁLKINN
5
i'lestra frumþjóða og livernig þau
breytast og þróast allt fram á daga
Ásatrúar og Biblíunnar.
,,Austurlönd“ er yfir helmingi
stærri bók en hin fyrrnefnda, á 5.
liundrað blaSsíður og yfir 50 sér-
prentaðar myndir að auki, og enn-
fremur uppdrættir af söguslóðun-
um. Hér er saga menningarþjóða
Asíu rakin framan úr forneskju og
allt fram á vora daga. Kinverjum er
lielgaður fyrsti þátturinn og þar fá
lúnir 2500 ára gömlu spekingar
Laó-tse og Kung-fu-tse hvor sín eft-
irmælin, skýr og greinargóð, með
sýnishornum af stíl þeirra og kjarn-
anum úr kenningum þeirra. Þar er
getið margra fleiri spekinga hinnar
gulu stórþjóðar og skýrt frá lielstu
menningarskeiðum sem hún liefir
lifað, allt fram á þessa öld.
Næst víkur sögunni svo að Ind-
verjum, sem í ýmsu eru taldir menn-
ingarfeður Evrópuþjóða. Þessi þátt-
ur er að mestu leyti trúbragða- og
heimspekisaga hinna ýmsu þjóð-
flokka, sem i Indlandi hafa lifað,
allt frá Vedabókunum frægu tii
Búddatrúar, sem enn er sá átrún-
aður sem flestar sálir í veröldinni
játa. Menningarsaga Indlands nær hér
fram yfir dauða Gandhis, eða fram
til þess að Indlandi var skipt í tvö
sjálfstæð ríki.
Þá segir frá jjjóðum þeim er
hyggðu löndin meðfram fljótunum
Evfrat og Tigris, þar sein áður
var frjósamt en nú víða auðn ein,
en það voru fyrst Súmerar og Akk-
adar en síðar Babyloniumenn og
Assyríumenn. Þeir koma mjög við
sögu i Gamlatestamentinu, en óglögg
er sú saga víða. Hins vegar hafa
nienn fengið miklar upplýsingar um
þjóðir þessar af fornmenjunum, sem
grafnar hafa verið úr jörðu siðustu
áratugi úr rústum hinna fornu stór-
borga í Mesopotamíu, sem lögðust
i eyði nokkrum öldum áður en nú-
verandi tímatal hófst.
Næsti þáttur er af Medíumönnum
og Persum, sem voru öndvegisþjóð-
ir Vestur-Asiu hálfa sjöttu öld fyrir
Krisls burð og liálfa þriðju öld eft-
ir, uns Arabar komu úr suðvestri
og Tartarar (Tyrkir) úr norð-austri
og yfirbuguðu þá. En sagan er rak-
in lengra til baka en ofannefnt ár-
tal segir, því að í þættinum er sögð
forsaga þessara þjóða og ítarlega
gerð grein fyrir Zaraþústra, læri-
föður þjóðarinnar, sem liafði áhrif
langt iit fyrir mörk hins forna rikis
Persa. -— Næst segir frá ýmsum
hinna smærri þjóða Vestur-Asíu,
þar á meðal Armeningum, Sýrlend-
ingum, Aröbum og Fönikiumönnum.
Og svo hefst þáttur Egypta, þeirr-
ar þjóðar, sem ef til vill hefir sett
mestan svip á heiinsmenninguna
næst Grikkjum og Rómverjum. Sögu
þeirra rekur höf. frá eldri steinöld
(um 18.000 árum f. Kr.) um yngri
steinöld og eiröld, eða yfir 13.000
ár, en þá fer sagan að skýrast og
hinar frægu konungaættir koma til
sögunnar, um 3500 árum f.. Kr. Fjög-
ur lnindruð árum síðar fara kon-
ungarnir að byggja pýramídana,
frægustu mannvirki fornsögunnar,
en uni 1350 arum f. Kr. er uppi sá
konungur Egypta, sem oftast hefir
verið minnst á i heiminum siðustu 30
árin, síðan gröf hans með hinum
glæsilegu fornmenjum fannst í Luxor,
nfl. Tuteninhamon. — Saga Egypta
er hins vegar ekki rakin lengra
fram en til ársins 30 f. Kr. er hið
fornfræga menningarriki verður
rómverskt skattland.
Þátturinn af Gyðingum rekur lest-
ina i þessu bindi um Austurlönd.
Saga þeirra sem íbúa Kanaanslands
eða Palestinu hefst eiginlega nálægt
1200 árum f. Kr. en verður þó rakin
þúsund ár lengra aftur í tímann til
austlægari slóða, nfl. til Abrahams
gamla, sem átti lieima i Úr i Kaldeu
(eða Súmaríu). Og menjar um menn
sem taldir eru til líks kynstofns,
hafa einriig fundist í jarðlögum,
sem talin eru yfir 40.000 ára gömul.
— Það eru einkum trúarbrögðin,
uppruni Gamlatestamentisins og
helstu atburðir i lifi Gyðingaþjóð-
arinnar, sem liöfundur segir frá i
þessum þætti: hann er einskonar
„bibliusaga“ (eða öllu heldur Gamla
testamentis) skrifuð frú sjónarlióli
fjölvísindamannsins en ekki guð-
fræðingsins, óliáð öllum átrúnaði
og öllu lögmáli nema sannleikans.
Þessari sögu Gyðinga í landinu
helga lýkur árið 70 e. Kr. er Jerú-
salem var lögð i eyði og Gyðingar
voru seldir mansali og liraktir út um
öll ríki veraldar og tóku að lifa
lífi „Gyðingsins gangandi.“
—-------Framan við hvern þátt
er skrá um tímatal helstu atburða
í lífi hverrar þjóðar. Gerir það bók-
ina stórum auðlesnari og léttir les-
undanum yfirlit á því livað gerist
í einu landinu meðan þetta er að
gerast í hinu, og hvaða atburðir
taka við af þessuin eða hinum
Yfirleitt er það einn höfuðkost-
ur þessa rits hvað það er ljóst og
skipulegt, og þessvegna auðlesið. Og
svo er efnið svo skemmtilega fram-
borið. í menningarsögu mannkyns-
ins frá fyrstu tímum er vitan-
lega margt til þess fallið að vekja
furðu. En það v'ekur ekki lirifning
nema það birtist í aðlaðandi bún-
ingi og fyrir því hefir höfundurinn
séð.
Það er nú svo, að þó að mikið
sé gefið út af bókum hér á landi,
þá eru skörðin mörg, sem þarf að
fylla, til þess að íslenskur lesandi
geti átt kost fræðslu á sinni eigin
tungu „um allt, sem er hugsað á
jörðu“ og um þróun lífsins á jörð-
unni. Það er verkefni heimspekings-
ins að fræðast um undirstöður alls
þessa og sýna fólki dyrnar að sem
flestum greinum þekkingarinnar.
Það hefir höfundi tekist svo vel, að
ég hika ekki við að segja, að ég
hefi liaft meira gagn af bókuin Ágústs
H. Bjarnasonar um „Sögu manns-
andans“ er ég las þær á sínum
tíma, en ég hefi síðar haft af flestu
þvi, sem ég hefi lesið á öðrum
tungum um svipað efni. Og það sem
létti mér stórum lesturinn forðum
var m. a. það, hve auðskilin og þjál
flest nýyrði höfundarins voru á
hugtökum ýmsum, sem eigi höfðu
áður átt íslenskt heiti.
Eg vildi óska að sem flest heim-
ili eignuðust þessar bækur, bæði til
að prýða bókaskápinn sinn, en þó
fyrst og fremst til að víkka sjón-
deildarhringinn og veita sér ánægju-
stundir.
Sk. Sk.
Heim úr fýluferð. — Shirley
May France, amerísk skóla-
stúlka, 17 ára, hefir margsinnis
reynt að synda yfir Ermarsiind
i sumar en aldrei tekist það, og
nú er hún komin aftur heim til
sín. Þrátt fyrir vonbrigðin hefir
hún ekki látið hugfatlast eða
misst móðinn, ef marka má
svipinn á henni á þessari mynd,
sem tekin var á flugvellinum í
London þegar liún var að fara
vestur.
OOOOO
MEÐ ÞEIM RÍKUSTU.
Victor Emanuel ítaliukonungur,
sem dó í Alexandríu 1947, er talinn
hafa verið með ríkustu konungum
Evrópu. Eignir lians í Englandi
voru 1.532.287 sterlingspund, en
fyrir styrjöldina kvað hann liafa átt
yfir 2 milljón pund i Englandi.
FRJÁLSLYNDl í HOLLANDI.
Það hefir verið ákveðið, að frá
1. janúar 1950 skuli öllum giftum
konum í ríkisins þjónustu i Hollandi
sagt upp starfi. Hollenska stjórnin
segir, að konan eigi að starfa á
heimilinu. Svona er það þá að liafa
meykóng yfir sér!
Giskað er á, að hið frœga musteri Salómons hafi litið út líkt og þessi
mgnd sýnir. Mgndin er, eins og allar hinar, sem hér fglgja, úr bók-
inni „Austurlönd“. Musterið var reist um 950 f. Kr.