Fálkinn - 25.04.1952, Side 5

FÁLKINN
5
t*
//Cjarðuriifn oUUnt"
Aburður fyrir matjurtir og blóm
Það skiptir miklu, að plönturnar
séu rétt „fóðraðar“, að þær hafi til
umráða i hæfilegum mæli öll þau
næringarefni, sem nauðsynleg eru
fyrir vöxt jurta og eðlilegan þroska.
Nægilegt magn af mörgum þessara
efna er fyrir liendi í flestum teg-
undum jarðvegs. 'En liinum, sem
hörgull er á, verður að bæta í jarð-
veginn.
í íslenskan jarðveg skortir eink-
um köfnunarefni, fosforsýru og kalí.
Auk þess kemur oft í ljós bórskort-
ur á rófum og öðrum nytjajurtum
af krossblómsættinni, og magnan-
skorts verður stundum vart, helst á
liöfrum.
Áburðarþörf er ærið misjöfn og
háð jarðvegi, meðferð hans og á-
burðargjöf undanfarin ár, og jurt-
um þeim, er rækta á. Þær almennu
leiðbeiningar, sem árlega eru gefn-
ar út um áburðargjöf eiga þvi mis-
jafnlega við i einstökum tilfellum
en af þeim má þó hafa nokkurn
stuðning. Þessar ráðleggingar er að
finna i Vasabók bænda, á blöð-
um, sem áburðarsala rikisins gefur
út og í búnaðarritinu. Skal hér drep-
ið á nokkur atriði varðandi áburð-
arnotkun.
1. Kartöflurækt.
Eftirfarandi tafla er birt í Vasa-
handbók bænda 1952:
skeru hér á landi, og lífrænn áburð-
ur mun hér oftar valdur að sök en
tilbúinn áburður. Óhóflegu magni af
þúf járáburði (þar með talinn hænsna-
skítur), fiskimjöli eða fiskúrgangi
er baugað í garðana, og svör kart-
aflanna verða mittishá grös cn til-
tölulega rýr uppskera. Kartöflur, er
vaxa við slík skilyrði munu verða
vatnsmeiri en ella og geymast ekki
vel. Þar sem karftöflugrös voru há
i fyrra, er rétt að draga mjög úr,
eða fella niður með öllu, köfnunar-
efnisáburð í ár, en bera á góðan
skammt af fosforsýru og kalí.
Þar sem arfa er eytt með trölla-
mjöli skal skammturinn af tilbún-
um köfnunarefnisáburði minnkaður
um allt að 2 kg. á hverja 100 m2.
Tröllamjöl er nefnilega köfnunar-
efnisáburður.
Æskilegt er að halda arfa i skefj-
um án þess að nota tröllamjöl. Þetta
er ekki ýkjamikið verk, a, m. k. í
hinum þurrviðrasamari landshlut-
um og á sandjörð, sé nógu oft herf-
að eða rakað yfir garðana, þannig
að arfaplönturnar fái aldrei frið til
að festa djúpar rætur. Er rétt að
herfa eða raka yfir í fyrsta sinn
áður en arfaplönturnar koma upp.
í mörgum tilfellum mun þó veru-
legur vinnusparnaður að því að
eyða arfa með tröllamjöli. Því skal
sáldrað jafnt yfir garðinn rétt áður
Áburður á 100 fermetra kartöflulands:
1 Tilb. áburður eingöngu | Með 500 kg. |búfjáráburði Með 1000 kg. búfjáráburði
A. Eingildar tegundir 1. Kalmonssaltpétur 7.5 kg. | 3.0 kg. | Ekkert
2. Þrífosfat eða 4.5 — | 2.5 — | L5 kg.
súperfosfat 10.0 — | 5.5 — | 3.5 —
3. Brennisteinssúrt kali 4.5 — | 2.0 — | 1.5 —
B. „Algildur áburður: „10—10—15“ 16.0 —
Hinn „algildi“ áburður „10—10—
15“ inniheldur 10% köfnunarefni
(N), 10% fosforsýral (P2O5) og 15%
kalí (K2O). Brennisteinssúrt kalí er
ákjósanlegra en klórsúrt kalí til
livers konar matjurtaræktar.
Margir kartöfluræktendur telja, að
ofangreindir áburðarskammtar
séu of litlir. íslenskar áburðartil-
raunir fyrir kartöflur benda þó
fremur til þess, að hér sé vel í lagt.
En að sjálfsögðu veltur á miklu um,
hvers konar jarðveg er að ræða.
Fyri rsandjörð og á frjóa móajörð
mun rétt að auka nokkuð við ofan-
greindan skammt af fosforsýru og
köfnunarefni, og þá ráðlegt að bera
hluta af köfnunarefninu (ca Ys
hluta) á milli raða eftir að kartöflu-
grösin hafa náð nokkrum þroska.
Með þara skal bera fullan skammt
af fosforsýru i sandgarða, enda þótt
þaramagnið sé svo mikið, að hvorki
þurfi að bera á kali eða köfnunar-
efni.
Þegar um er að ræða mýrarjörð
eða móajörð, sem inniheldur mikið
af lífrænum efnum ber að varast
mikinn köfnunarefnisáburð. Of mik-
ið köfnunarefni i jarðvegi virðist
algeng orsök lélegrar kartöfluupp-
en kartöflugrösin koma í* Ijós. Til-
tölulega hanhdægt er að dreifa þvi
gegn um gisinn strigapoka, er tveir
menn ganga með á milli sín, nokk-
uð strengdan, um garðinn. Óráð er
að nota meira en sem svarar 2.5 kg.
af tröllamjöli á IOO1112 til eyðingar
arfa. Óhófleg notkun þessa efnis
rýrir gæði kartaflanna og upp-
skerumagn.
2. Gulrófur.
Fyrir gulrófur mun rétt að auka
áburðarmagnið um 25—50% frá því,
er ofangreind tafla segir til um.
Bórvöntunar gætir oft i rófum
og eru þær þá ekki söluhæfar, þó
að uppskera geti verið sæmileg.
helst ber ú bórskorti i fokmoldar-
jarðvegi og steinefnaríkum jarð-
vegi, og gerir liann stórum meiri
usla i þurrkasumrum. Það er því
sjálfsögð öryggisráðstöfun að bera
em svarar 15—20 kg. af bóraxi á
ha. (150—200 g. á 100 m2) fyrir
rófur. Ókleift er að drifa svo litlu
magni einu sér svo að vel sé, og
cr hagkvæmt að blanda bóraxinu
saman við og dreifa með kalíáburði.
Of stór bórskammtur orkar sem eit-
ur ú jurtir.
Minnisblað fyrir þá er rækta grænmeti
Eftir Ingimar Sigurðsson Fagrahvammi.
Blómkál.
Sáðtími.
1. apríl til 15. mai.
Hvar á að sá?
í vermireit eða kassa innan húss.
í hlýrri sveitum i sólreit.
Fræmagn.
12 gr. á m2 í vermireit, 6—8 gr.
i sólreit þegar ekki er priklað.
Bil milli raða, og bil milli plantna,
þegar plantað er út.
Milli raðanna séu 00 cm., i röð-
unum 35 cm.
Jarðvegur.
Áburðarríkur léttur jarðvegur,
helst sandblandaður.
Hvítkál.
Sáðtími.
1. til 12. april.
Hvar á að sá?
í vermireit eða kassa innanhúss.
Fræmagn.
12 gr. á m2 i vermireit.
Bil milli raða, og bil milli plantna,
þegar plantað er út.
Milli raðanna 60 cm. — röðinni
40—00 cm. eftir tegundinni.
Jarðvegur.
Sami og blómkál.
Gulrætur.
Sáðtími.
Sáð eins snemma og hægt er, eða
strax og hægt er að vinna garðinn.
helst í apríl. Ef seint er sáð, er gott
að leggja frægið í bleyti 1—2 sólar-
hringa.
Hvar á að sá?
Til notkunar snemma i vermireit.
Venjulega á beð í garðinum.
Fræmagn.
Ca. 1 fræ á cm. i röð eða ca. 30
gr. á m2.
Bil milli raða, og bil milli plantna,
þegar plantað er út.
5 raðir á 1 m. breytt beð og ca.
ca. 4. cm. rnilli plantnanna í röð-
inni, þegar grisjað er.
Jarðvegur.
Sendinn jarðvegur er bestur. þrif-
ast ágætlega i heitum jarðvegi.
Gulrófur.
Sáðtími.
15. maí til 15. júní.
Hvar á að sá?
í raðir i garðinum eða beð. í kald-
ari sveitum í vermi- eða sólreiti.
Fræmagn.
4—6 gr. í 10 m. langa röð eða 6
gr. á m2 í beði.
3. Annað grænmeti.
Með káli er mjög æskilegt að bera
lífrænan áburð (búfjáráburð eða
fiskúrgang'' eða fiskmjöl (úrgangs-
mjöl) ásamt tilbúnum áburði. Sið-
ur er að óttast of mikið köfnunar-
efni fyrir kál en fyrir kartöflur,
enda raunar rúðlegt að strú nokkru
af köfnunarefni i kring um kál-
plöntur einu sinni að sumrinu. Kál
er áburðarfrekt ef góð uppskera á
að fást; hæfileg áburðarlilutföll
munu nálægt þvi sem taflan að
framan greinir.
Fyrir gulrætur skal borið álika
áburðarmagn og fyrir gulrófur, og
skal þó gætt nokkurrar varúðar
varðandi köfnunarefni. Hú grös á
gulrótum bera vott um of mikinn
köfnunarefnisáburð.
Bil milli raða, og bil milli plantna,
þegar plantað er út.
60 cm. milli raða og 15—20 cm.
milli plantna í röð. Langt bil milli
plantna gefur stærri rófur en ekki
meiri uppskeru. 3—4 raðir i 1 m.
beði.
Jarðvegur.
Þrífst í öllum sæmilega unnum
jarðvegi.
Grænkál.
Sáðtími.
15. til 30 mai.
Hvar á að sá?
í raðir í garðinum eða beð. Ef
menn vilja fá það snemmþroskað
þá í vermireit.
Fræmagn.
5 gr. í 10 m. langa röð eða 5 gr. á
m2 í beði.
Bil milli raða, og bil milli plantna,
þegar plantað er út.
00 cm. milli raða og 30 cm. milli
plantna i röðinni. Á 1 m. beði 3 raðir.
Jarðvegur.
Þrífst best í gömlum görðum.
Radísur.
Sáðtími.
Ef menn vilja hafa góðar radísur
allt sumarið. er best að sá með
3 vikna millibili frá maí-byrjun til
ágúst-Ioka.
Hvar á að sá?
Á beði í garðinum.
Fræmagn.
10 gr. á m2.
Bil milli raða, og bil milli plantna,
þegar plantað er út.
6 raðir á 1 m. breiðu beði. Eru
ekki grisjaðar.
Jarðvegur.
Þrífast i öllum vel unnum jarð-
vegi.
Höfuðsalat.
Sáðtími.
15. maí til júníloka. Ef sáð er í
vermireit má sá í apríl og planta
síðan út.
Hvar á að sá?
Á beð i garðinum eða vermireit.
Fræmagn.
2—.3 gr. i 10 m. langa röð. 3 gr.
í vermireitsglugga.
Bil milli raða, og bil milli plantna,
þegar plantað er út.
5 raðir á 1 m. breiðu beði og 20
cm. Milli plantnanna i röðinni.
Jarðvegur.
Góður moldargarður heppilegastur.
Spínat.
Sáðtími.
15. mai til júníloka.
Hvar á að sá?
Á beð í garðinum.
Fræmagn.
7 gr. í 10 m. langa röð.
Bil milli raða, og bil milli plantna,
þegar plantað er út.
5. raðir á beð og 7—10 cm. milli
plantnanna ' i röðinni.
Jarðvegur.
Áburðarríkur moldarjarðvegur
heppilegastur.
Rauðrófur.
Sáðtími.
Þem má ekki sá fyrr en jörðin er
orðin hlý, eða frá 20. mai til 10.
júní, eftir landsliluta og tiðarfari.
Frh. á bls. U.
I