Fálkinn - 13.07.1956, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Undrnlnndið KONCJO
— heimltgnni svnrtrn dvergn 09 risn
ítalski blaðamaðurinn Felice Bellotti hefir fyrir nokkru skrifað bók um hið
mikía land Kongo og íbúa þess. Mestur hluti þessa lands er belgisk nýlenda,
en hinir hvítu drottnarar þess hirða lítið um velferð landsbúa. Kongo er
ríkt land og Belgar græða of fjár á úran-grýti þaðan.
LAND ANDSTÆÐNANNA.
Belgiska Kongo liggur undir niið-
jarðarbaug, frá Atlantshafi og austur
að fjallgarðimun, sem skilur það frá
Nílarláglendinu. Nú liggja járnbrautir
og akvegir um þetta mikla land. Og
hundruð af flatbytnum haldi uppi
samgöngum á Kongofljóti og þverám
þess. Og flugvélar fara yfir landið út
og suður. En samt eru þarna óravíð
landflæmi, sem menningin hefir ekki
náð til.
Hviti maðurinn hefir gengið á snæ-
þakta fjaliatindana. Hann hefir brot-
ist gegnum savannagróður og fen,
gegnum ský af moskitoflugum og öðr-
um skordýrum. Hann hefir komist
gegnum þétta frumskóga fram lijá
eiturnöðrum og öðrum hættulegum
dýrum, án þess að sjá þau. Lémagna
af hitasvækju hefir hann höggvið sig
gegnum hundrað ára gamlar liane-
flækjur, nötrandi af hræðslu við tse-
tse-fluguna — svefnsýklaberann. Allt
þetta hefir hann gert af forvitni og
ævintýralöngun, eða af nauðsvn og
ást tii vísindanna, eða blátt áfram til
þess að verða ríkur. Og samt er Kongo
enn iand hinna mörgu gáta.
Hann hefir byggt glæsilegar nýtísku-
borgir á sléttunum, uppi í fjöllunum,
við strendur stöðuvatnanna og í jöðr-
um skóganna miklu. Hahn hefir grafið
sig ofan í jörðina með stórvirkum
vélum og sótt þangað fjársjóði:
málma og gimsteina.
Og samt er mest ófundið enn og
ævintýrið bíður þeirra, sem nenna
að vikja út af troðnu slóðunum.
í marga tugi ára hafa mannfræð-
ingar og þjóðlífsfræðingar rannsakað
frumbyggjana í Ivongo, en niðurstöður
þeirra eru enn á reiki. Ýmsir þéirra
hyggja, að fólkið, sem nú býr í
Kongo og Ruanda-Urundi, sé komið
af sama stofni, en að munurinn sem
á því er orðinn, stafi af ólíkum lífs-
kjörum.
Fjallabúarnir eru mjög ólíkir þeim,
sem eiga heima á sléttunum og í skóg-
unum, og það er engum vafa bundið
að loftslagið og aðbúnaðurinn hefir
haft áhrif á útlit þeirra. En það virð-
ist samt fjarstæða, að halda því fram
að pygmæarnir, eða dvergarnir á iág-
lendinu, geti verið af sama stofni og
risarnir i fjöllunum i Ruanda-Urandi.
Það virðist miklu sennilegra að fóikið
í Kongo sé-af þrenns konar bergi brot-
ið: frá pygmæum, negrum og hamít-
um. Pygmæarnir eru ýmist óblandaðir
cða kynblendingar. Negrarnir skiptást
í þrjá flokka: bantu-, súdan- og nílóti-
negra. Hamítarnir eru af hreinum
uppruna og mesta menningarfólkið í
Mið-Afriku.
Súdan-negrar eru í norðurhluta
Kongo, nílóti-negrar hafa líka haldið
sig norðan miðjarðarbaugs en þjapj)-
ast saman austast í landinu. En allir
hamítar halda sig í Ruanda-Urandi-
fjöllunum og ráða þar lögum og lofum.
T. v.: Watussi-konungurinn er með lægstu mönnum þjóðarinnar, en gnæfir þó hátt yfir batwa-pygmæann, sem
hann er að tala við. — T. h.: Þetta er móðir konungsins. Hún leyfði ekki ljósmyndaranum að taka mynd af
sér að framanvcrðu.
PYGMÆAR.
Það er enginn vafi á því að Mið-
Afríka var byggð áður en nokkrar
sögur hófust og í frumskógunum má
finna margvíslegar steinaldarmenjar.
Ekki er vitað hvaða þjóðflokkur hefir
búið til steintækin, sem fundist hafa,
en líklegast þykir að pygmæar séu
frumþjóðin í Kongo.
Orðið „pygmæ“ er af grískum upp-
runa, og sýnir að þessi þjóð hefir
verið til í fornöld. Griski sagnarit-
arinn Heródót, sem dó 400 árum f.
Kr., nefnir pygmæa, þjóð sem eigi
heima langt suður í Libyu-eyðimörk-
inni og hafi rekið verslun við svert-
ingja, á bökkum ár, sem var morandi
af krókódílum. Eygptar hljóta líka að
'hafa þekkt pygmæa til forna, því að
á steinmynd fornegyptskri er mynd
af dverg, sem Akka liét. í dag er Akka
nafn á pygmæaflokki sem heldur sig
í Uele i norðaustur-Kongo.
Pygmæar eru á við og dreif um allt
Kongoland en liafast einkum við í
skógunum, því að þar er hægast að
fela sig. Það er ógerningur að segja
um hve margir þeir eru, en giskað
er á að þeir séu um 80.000 í Kongo.
Þetta fólk liefir verið drepið og hrakið
inn í skógana er bantú- og súdan-
negrar settust þarna að, en sums stað-
ar lifa pygnæar þó í friði innan um
stærri svertingjana. Við þetta kom
kynblendingastofn, sem er talsvert
hærri en hreinir pygmæar. Meðalhæð
kynblendihgahna er 150 cm. á körl-
um og 125 cm. á kvenfólki, en hreina
kynið er miklu lægra.
Fyrrum var pygmæum lýst sem
verstu óargadýrum, sem drápu allt
er þeir náðu til, með eitruðum örvum
eða leynigryfjum. Það er ennþá erfitt
að kynnast hreinum pygmæum, því
að þeir lifa í felum og forðast allt
samneyti við aðra, bæði svarta menn
og hvita. En kynblendingarnir hafa
lagt niður flökkulífið og eru greiðir
viðskipta. Oftasl nær lifa þeir undir
vernd bantúnegranna, sem eins konar
þjónar l)eirra. Þeir fá korn og salt
hjá bantúnegrum, en borga með veiði-
föngum, einkum fílabeini. Bantúnegr-
ar hafa fyrirlitning á pygmæum, en
eru þó hræddir við þá um leið. Þeir
fyrirlita þá fyrir væskilmennsku, en
óttast þá vegna þess að þeir eru dug-
legir veiðimenn og frábærir bogmenn.
Óblandaðir pygmæar eru afar var-
kárir og tortryggnir, þeir sjást sjald-
Þetta er Emma Bakayishonga, dóttir
Watussikonungsins. Svipurinn er ó-
neitanlega egyptskur.
an og það er erfitt að vingast við þá.
Þeir halda sig langt inni í frumskóg-
imurn og eru ótrúlega ratvísir, og
komast Ieiðar sinnar um skógana þar
sem engum öðrum væri fært. Þeir
búa ekki í þorpum en flytja stað úr
stað úti á víðavangi.
Kofana sína gera þeir þannig:
Stinga sveigjanlegum stöfum í hring
niður i mohlina, beygja þá saman í
topp og reyra þá saman með liane-
tágum. Svo er hálmur lagður ofan
á. Þeir sofa á jörðinni og ganga oft-
ast naktir, að öðru Ieyti en því að þeir
hafa lendaskýlu úr basti.
Það er jafnan drjúgur spölur á milli
kofanna en inni i þeirn er ekkert
nema skrautlegir bogar, örvar og
spjót. Bogastrengirnir eru vafðir sam-