Fálkinn - 16.11.1956, Blaðsíða 9

FÁLKINN
9
— En kann liann að búa til mat,
þessi kokkur þinn?
— Hvað œtli ég viti xim það?
— Hér stendur líka að gestirnir
geti valið um ágætustu rétti, sem gerð-
ir eru undir eftirliti frægustu matar-
bæfisfræðinga í Evrópu! Þú ert þorp-
ari, Horace minn!
— Ekki vil ég segja það, tók Júlía
frarn i. — En mér finnst þetta ekki
fyllilega heiðarlegt. Og svo á prenti,
lika.
— Mundu að gestirnir koma ekki
til mín til að borða. Þeir koma til að
drekka undravatnið. Hér undirstrika
ég líka — það er að vísu með mjög
smáum stöfum — að þeir verði að
vera viðbúnir því að fá mjög ein-
faldan mat.
— Horace, sagði lafði Júlía, — þú
nefndir í einu bréfinu þínu, að hluta-
bréfin hefðu tvofaldast i verði. Þá
ætla ég að biðja þig um að selja hluta-
bréfin min núna.
— Eftirspurnin er dálítið treg núna,
Júlía mín, sagði bróðir hennar. Þegar
Lind eilífrar æsku er orðin fræg,
niuntu þakka fyrir að þú lést þér
nægja liundrað prósent gróða.
Lafði Júlía beit á vörina. Það væri
ekki rétt gagnvart Horace að segja
meira núna.
— Til hvers ætlarðu að nota þennan
'auða dálk? spurði hershöfðinginn.
HORACE var ekki af baki dottinn.
— Það var gott að þú minntist á það,
mágur. Þar á að koma efnagreiningin
á vatninu. Gestirnir eiga kröfu á að
fá að vita hvað er í vatninu, finnst
þér það ekki. Efnagreiningin verður
prentuð á miðana lika.
— Hvaða miða?
— Flöskumiðana, náttúrulega.
— Á hvaða flöskur?
— Flöskurnar með ölkelduvatninu,
auðvitað. Ifefi ég ekki sagt þér að ég
er að setja upp ölgerð, sem framleiðir
þrjátíu þúsund flöskur á dag?
— Hvað segirðu, Horace? Það er
varla nóg ölkelduvatn í lindinni til
daglegra þarfa handa gestunum. Hún
gefur ekki nema fjóra lítra á mínútu,
eða 5—6 þúsund lítra á dag!
— Góði Daddles, sagði Horace um-
burðarlindur. — Heldurðu að ég sé
flón, Flöskugerðin er i Paris, því að
þar er bestur markaðurinn. Það spar-
ara flutningskostnað. Vinur minn —
hann er heimsfrægur efnafræðingur —
sér um að það verði gos i Parisar-
vatninu. Það verður nleð öðrum orð-
um radiumvirkt!
Horace ók með systur sína og mág
upp í gistihúsið. Staðurinn var varla
þekkjanlegur aftur: Lind eilífrar æsku
var undrahöll úr gervi-alabasti og
nikkelhúðuðu stáli.
— Hvaða dónar eru þarna í humátt
á eftir okkur? spurði hersliöfðinginn.
— Láttu eins og þú sjáir þá ekki,
svaraði Iforace. — Ég vil ekki tala
við þá núna.
— Hverjir eru þaðí
— Ég man það ekki. Hitti þá i
París. Þeir cru ekki nýtingssamir.
Keyptu mörg hlutabréf, en lásu ekki
það sem er prentað með smálelrinu.
— Er svoleiðis smáletur á hluta-
hréfunum mínum lika? spurði lafði
Júlía.
Horace heyrði það ekki. — Komið
þið hérna — ég ætla að sýna ykkur
eldhúsið og matsalinn, sagði hann.
Lafði Ridway reyndi af öllum mætti
að vera stöðug i þeim ásctningi að
teija bróður sinn heiðarlegan mann
og óskeikulan. Það hefði kannske
mátt takast, en allt í einu sá iiún
giottið á manninum sinum. Og nú fór
hryllingur mn hana, er hún hugsaði
til þess að allir maurarnir hennar
voru komnir í Lind eilífrar æsku.
ALLT fór fram með prýði og sóma
við vigsluna. Aðeins ofurlitið óhapp
kom fyrir: Prúðbúinn herra með keis-
ara-yfirskegg og i svörtum lafafrakka
iirapaði niður af pallinum er hann
var að halda ræðuna, og braut í fail-
inu brennivínsflösku, sem hann hafði
í rassvasanum.
— Hver er þetta? hvíslaði lafði
Ridway.
— Það er yfirlæknirinn, dr. Kneclit
— afreksmaður i sinni grein, hvíslaði
Horace á móti.
— Ég vona að hann kunni það sem
hann á að gera, sagði hershöfðinginn.
— Hann á að sjá um að sem allra
mest radiumvirkt vatn gutli á gest-
unum. Ifeyrðu, Júlía, nú hefi ég nokk-
ur hlutabréf laus. Það er meira áríð-
andi að styðja markaðinn núna en að
selja i uppnámi — þvi að það mundi
hafa alll af öllum, nema þeim sem eiga
skuldabréfin, vitanlega.
— Hverjir eru það? spurði systirin.
-— Þarna kemur þá Castel gamli!
kallaði Horace. — Mér sýnist hann
ekki vera burðugur núna.
— Hefirðu féflett hann lika? spurði
hershöfðinginn.
— Veistu hvað ég borgaði Castel?
•—- Haltu þér við málelnið, Horace!
Kún Júlía var að spyrja hver ætti
skuldabréfin. Og mig langaði til að
vita það Hka, sagði hershöfðinginn.
— Augnablik, sagði Horace. — Ég
verð að tala við manninn þarna! Og
svo hvarf hann inn í þrengslin.
Hershöfðinginn hugsaði margt með-
an setið var yfir borðum. — Heyrðu,
Júlía, sagði hann. — Hve mikið hefir
þú lagt í þetta glæfrafyrirtæki?
Lafði Ridway ætlaði að fara að
mótmæla, en þorði þttð ekki.
— Fimm hundruð pund, sagði hún
mæðilega. Allt sem var í sparisjóðs-
bókinni. Ég skil ekki að ég hafi verið
flön ...
— Ekki er allt tapað ennþá, sagði
hershöfðinginn — hann eygði hálm-
strá i syndaflóðinu. — Treystu mér!
— Hvað ætlarðu að gera, Daddles?
— í fyrsta lagi setjumst við upp
hérna þangað til Horace hefir innleyst
hlutabréfin!
Horace fór að skjálfa þegar hann
heyrði þetta.
— Það er ekki Jjægt, Daddles. Hvert
einasta hcrbergi er leigt.
— Borgaðu þá henni Júliu. Við verð-
um hérna þangað til. Þú getur valið
um.
Ridwayhjónunum tókst sá mikli
vandi að borða hina svokölluðu til-
breytingarrétti Sokoloffs i hálfan
mánuð. Það var þraut að koma þeim
niður, þó að þeir væru ókeypis.
Það var hershöfðinginn sem áður
en lauk átti uppástunguna að því að
þau fengju sér að borða i Restaurant
des Alpes í þorpinu spölkorn frá gisti-
húsinu. Maturinn var góður en dýr.
í samanburði við Sokoloffsmatinn var
liann beinlínis bimneskur.
— Við höfum líklega ekki efni á
þessu, sagði lafði Ridway hikandi. —
Ég hafði ekki hugmynd um, að mat-
ur gæti verið svona góður. Heldurðu
ekki að við gætum koinið hingað
oftar?
— Við borðum hérna á hverjum
einasta degi liéðan í frá, sagði hers-
höfðinginn. — Hvern varðar um livað
það kostar?
ÞESS varð ekki langt að bíða, að
Restaurant des Alnes varð fyrir beinni
innrás af flóttafólki frá eldhúsi
Sokoloffs.
Eitt kvöldið kom Horace þjótandi,
þungbúinn eins og þrumuský.
— Ifvað gengur að þér? spurði
hershöfðinginn.
— Það cr þessi veitingastaður. Ein-
Iiverjir þorparar eru að eýðileggja
mig. Allir gestirnir minir borða i
Restaurant des Alpes.
— Hver á þennan veitingastað?
spurði systir Iians.
— Doktor Castel á helminginn,
svaraði Horace. Og svo er það einhver
Calcul Biliaire, sem ég hefi aklrei
séð eða heyrt. Það eina sem ég veit
um liann er það, að hann er alltaf
að hækka verðlagið.
— Það vill svo til að ég þekki herra
Biliaire mjög vel, sagði hershöfðing-
inn rólega. — Ég sá hann seinast í
niorgun.
— Minntist hann nokkuð á mig?
— Ekki einu orði.
— Heyrðu. Daddles. Nú getur þú
gert mér mikinn greiða. Þú veist að
bióðið er alltaí þykkara en vatn.
Lofðu mér að kynnast þessum Bili-
aire. Hver veit nema ég geti samið
við hann — bak við Castel.
— Horace, sagði liershöfðinginn al-
varlegur. — Áður en ég hreyfi litla-
fingurinn til að hjálpa þér, verður þú
að innleysa þessi verðlausu hlutabréf,
sem þú prangaðir upp á hana Júlíu.
Skilurðu það?
HORACE var nauðugur einn kostur
að skrifa ávísun lianda systur sinni
Framhald á bls. 14.

tjf
8

Ofát getnr verið liæittiilcgrra
eu liungfnr.

Ýmsir frægustu hjartasjúkdóma-
sérfræðingar heimsrns sátu á
þingi i Stokkhólmi i sumar og
höfðu frá mörgu merkilegu að
segja. Hjartasjúkdómar liafa á-
gerst afar mikið siðustu tólf árin
og er fullyrt að þessi vöxtur stafi
af ofáti. Sérstaklega er feitmetið
talið hættulegt hjartanu, og ])á
einkum sú feiti, sem gengur undir
nafninu kolesterin. Það veldur
æðakölkun, en hún veldur fleiri
dauðsföllum en noklcur annar
sjúkdómur. Æðakölkunin er, eins
og allir vita, sjúkdómur sem lýsir
sér í því að skorpur og þrengsli
myndast í blóðkörunum. Þess má
geta að þessi sjúkdómur gerir
stundum vart við sig hjá fólki,
þó að það sé ungt að árum. Það
kemur fyrir að fólk fær stundum
æðakölkun um tvítugt. „Arlerios-
clerosis" kalla læknarnir þennan
sjúkdóm, og af lionum leiðir fyrst
og fremst „angina pectoris“ eða
blóðstíflun í hjartanu, sem getur
valdið hjartaslagi, heilablæðing
eða stíflun í heilanum, og lífs-
hættulegar skemmdir í nýrum eða
kolbrandur í fótum.
Dr. Poul White, sá sem sóttur
var til Eiscnhowers þegar hann
veiktist í vor, og sagt faefir verið
frá hér í blaðinu, var meðal þátt-
takenda á þessu þingi. Hann sagði
meðal annars, að ofátið gæti ver-
ið jafn hættulegt og lmngrið, og
að milljónir manna í Bandarikj-
unum dæu árlega fyrir aldur fram
af of ríkulegu mataræði. Þar gæti
„venjulegt fólk“, svo sem starfs-
menn í verksmiðjum og skógar-
liöggsfólk veitt sér að borða svo
mikið, að æðakölkunin elti það
eins og ógnandi skuggi.
Enski visindamaðurinn dr. .1.
B. Duguid spurði: Hvað er æða-
köilkun? en takli líkleát, að vís-
indin mundu aldrei getað svarað
spurningunni. Liklega kæmi hún
af mörgum sjúkdómum i blóð-
körunum. Sænski efnafræðipró-
fcssorinn Sune Bergström frá
Lundi hafið rannsakað ýms ein-
kenni kolesterin-fitunnar en
komst að þeirri niðurstöðu, að
mest af hinni hættulegu fitu
myndaðist af likamanum sjálfum,
en aðeins að litlu leyti af þeirri
fitu sem maðurinn æti. A. Keys
prófessor frá Minneapolis gerði
samanburð á mataræði ýmissa
þjóða sem hann hefir rannsakað
og útbreiðslu æðakölkunarinnar,
og nefndi tölur frá Japan, Hawii
og Suður-Afríku, en um þessar
mundir er hann að rannsaka
mataræði Finna. í vislndaheimin-
um gengur hann undir nafninu
„banamaður fitunnar", Hann hef-
ir m. a. gert samanburð á slökkvi-
liðsmönnum í Minnesota, sem
borða 40% feitmeti og japönskum
námumönnum, sem fá aðeins 12%
fitu.
I Japan er hjartabilun mjög
fátitt banamcin, en þar sem fitu-
átið er mikið fjölgar hjartasjúkl-
ingum. Efst á listanum komu
slökkviliðsmennirnir i Minnesota,
en nokkru neðar komu vcrka-
menn i Málmey, og borða þeir ])ó
ekki meira feitmeti en annað
fólk i Suður-Svíþjóð. En hjá
japönskum verkamönnum var
talan lægst. Ilins vegar hafði
Keys gert rannsókn á læknum
í Japan og þar var engu minna
um lijartasjúkdóma og æðakölk-
un en hjá verkamönnunum í
Málmey. Keys telur það skipta
miklu af hvaða mat fólk fitni.
Það er hættulaust að verða feitur
af kolvetnum — brauði og kart-
öflum. En hitt er hættulegra að
fitna af mjólk, smjöri, feitu kjöti,
osti og þvi um liku. Það veldur
æðakölkun.
Malmros prófessor fró Lundi
benti á að sumum fjölskyldum
væri meiri liætta á æðakölkun
en öðrum, m. ö. o. að þetta gæti
verið arfgengt. Hann vildi þó
ekki fullyrða það, en sagði að
sama mataræðið gæti valdið
þessu. Hann eyddi kolesterininni-
‘haldi fólksins mcð því að gefa þvi
fitulitinn mat.
Dr. Poul White telur, að lækn-
arnir viti svo mikið um þessa
fitusjúkdóma nú orðið, að gera
megi ráð fyrir að þeir réni á
næstu árum í stað þess að vaxa.
Einkanlega ef fólk vilji nota sér
ráð læknanna og varast ofát fitu-
gefandi matvæla.
8
%
%

3
%
%
í
í