Fálkinn - 30.01.1959, Síða 5

FÁLKINN
5
Dr. von Braun
með líkan af 3-
skiptri rakettu, er
hann vill nota til
að byggja rúm-
stöð skammt frá
jörðinni. Frá
þeirri rúmstöð á
að vera hægt að
fljúga til tungls-
voru við þessar tilraunir, voru knúðar
með svörtu púðri. Félagið VFR viídi
gera umbætur á þessu og láta gera
rakettur, sem notuðu fljótandi elds-
neyti. Með því móti yrði liægt að fá
rneiri orku, og það var nauðsynlegt
til þess að raketturnar yrði lang-
fleygari. Ungu mennirnir í VFR höfðu
æðra takmark en að búa til rakettur
fyrir bíla og venjulegar flugvélar.
Rakettan getur starfað í lofttómu
rúmi, og það var þangað, sem ungu
mennirnir ætluðu sér.
Opel og aðrir tilraunamenn gáfust
upp en VFR hélt áfram. Þeir fengu
gamla skotbraut fyrir utan Berlín til
að gera tilraunir á, og staðurinn var
þegar skírður „Rakettuflugvöllur
Berlínar“. Herflugmaðurinn Rudolf
Nebel og Ivlaus Riedel verkfræðingur
smíðuðu litla rakettu með fljótandi
eldsneyti og fóru að gera tilraunir
með hana. Og um líkt leyti gerðist
Wernher von Braun félagsmaður. Um
sama leyti afréð þýska herstjórnin að
láta rannsaka möguleikana á þvi að
nota rakettur í stað fallbyssunnar, og
sneri sér til ungu mannanna í VFR.
Starfið þar hafði verið illa skiplagt
framan af, og hlaupið úr einu í ann-
að. Árið 1930 sá herstjórin fram á,
að hún yrði að skipa herfróðan mann
til að hafa eftirlit með tilraununum
og koma föstu skipulagi á þær. Til
þessa var valinn ungur foringi úr
stórskotaliðinu, dr. Walter Dorn-
berger. Hann hafði lokið háskólanámi
og hafði mikinn áliuga á rakettum. Nú
hittust þeir von Braun og Dornberger
í fyrsta skipti. Dornberger sagði siðar,
að erfitt hefði verið að fá von Braun
og hina ungu mennina til þess að
skeyta um þau verkefni, sem her-
stjórnin lagði fyrir þá. — Við liöfð-
um engan áhuga fyrir 6. desimalnum
i útreikningunum á boglínunni, sem
fara þyrfti til að komast til Mars, eða
hvernig best væri að sjá mönnum
fyrir andrúmslofti þegar þeir yrðu
sendir út í geiminn. En hinir ungu
samverkamenn mínir höfðu miklu
meiri áhuga fyrir þessu, en þeim
verkefnum, sem lierstjórninni þóttu
mestu máli skipta.
En samt vakti von Braun aðdáun
Dornbergers frá fyrstu stundu. Hann
hafði ótrúlega mikla fræðilega kunn-
áttu, og var fljótur að skilja hin
flóknustu viðfangsefni, og sýnt um að
útskýra þau.
Þegar herstjórnin afréð að setja
upp raketturannsóknastofur sjálf,
stakk Dornberger upp á að von Braun
yrði tæknilegur forstjóri hennar.
Hann var ráðinn til þessa 1932, að-
eins tvitugur að aldri, og byggði nú
rannsóknastöð hersins í Kummers-
dorf. Árið 1934 hafði þeim tekist að
smíða vökvarakettu, sem komst upp
i 2200 metra liæð og sama árið tók
von Braun doktorspróf með ritgerð
um fljótandi eldsneyti í rakettum.
Bráðlega varð of þröngt um stofn-
unina í Kummersdorf, en það var
vnóðir von Brauns, sem kom með til-
löguna: — Hvers vegna notið þið
ekki Pinemúnde-nesið? Þar er und-
anfæri yfir Eystrasalt og þið getið
skotið svo langt sem þið viljið.
Pinemúunde-rakkettustöðin var full-
gerð 1936. Þetta var rannsóknastöð
fyrir bæði landherinn og flugherinn.
Wernher von Braun varð tæknilegur
forstjóri, en Dornberger liershöfðingi
varð stöðvarstjóri af hersins liálfu.
Um 15.000 manns unnu þarna þegar
mest var.
Fyrsti árangurinn af starfi stöðv-
arinnar birtist 3. okt. 1943, þá var
Framhald á bls. 14.
HAÐURINN, SEM hval
■opyrighi P. I. B. Box 6 Copenhagen
1) Síðan hvalurinn gleypti Jónas forðum hafa menn ekki trú
á að nokkur maður hafi komist lífs af úr hvalsmaga. En i mars
1863 lenti Peleg Nye frá Cape Cod ofan í kok á skutluðum Iival.
En sævartröllið hóstaði honum upp úr sér og Peleg fannst skömmu
síðar meðvitundarlaus á reki rétt við skipið. Félagar lians gátu
innbyrt hann og vakið liann til lífsins og hann lifði mörg ár eftir
þetta og var kallaður Jónas frá Cape Cod.
2) En sá eini sanni Jónas síðari tima var James Bartley frá
Bristol. Þann 11. febr. 1891 voru tveir bátar sendir út frá hval-
veiðiskipinu „Austurstjarnan“ við Falklandseyjar til að skutla
70 feta langt búrhveli. Báturinn sem Bartley var i varð fyrir
sporðinum á hvalnum og tókst 20 fct ó loft. Þegar bótverjar fóru
að átta sig söknuðu þeir Bartleys, og töldu allir hann drukknaðan.
4) Þegar farið var að skera hvalinn sást eitthvað kvikt i mag-
anum á honum. Var nú skorið gat á magann í flýti og þarna fundu
veiðimennirnir kunningja sinn. Hann var lagður til á þilfarinu
og gusað á hann vatni og rommi hellt ofan i hann. Þá yaknaði
hann til lífsins. — Bartley lifði mörg ár eftir þetta i Bristol, og
þar vissu allir um liennan atburð, og sagan sönnuð með vitnis-
burði skipstjóra og áhafnar „Austurstjörnunnar". En sjálfur vildi
hann sem minnst tala um þennan hræðilegasta atburð ævi sinnar.
3) En Bartley hafði lent i maganum á hvalnum, þótt hann
vissi ekki sjálfur hvar hann var niðurkominn. Þarna var kol-
dimmt, svo hann hélt að hann liefði misst sjónina, slcpja var
kringum liann, óþolandi hiti og þó var loftleysið verst. Hann var
þarna innan um alls konar smáfisk. Og brátt fór hann að svíða
i andlitið, því að meltingarsýrurnar í hvalsmaganum voru farnar
að verka á hann.