Fálkinn - 06.03.1959, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
EIMIJ SIMMI VAR -
drottning í ríki sínu
Kóngur og
En þau urðu að skilja — ekki vegna ósamkomulags, heldur af því að
drottningin gat ekki átt barn. Sagan gerist í fyrra.
Sagan segir að Persa-sjah hafi ver-
ið aðvaraður þegar hann tók gríðar-
stóran bláan demant úr gimsteina-
skrínimi'sínu til að gefa 17 ára konu-
efninu sinu, Sorayu, í trúlofunargjöf.
Þessi indverski steinn hafði einu
sinni verið eign ógæfusamrar drottn-
ingar, Marie Antoinette, sem tekin
var af lífi í stjórnarbyltingunni miklu
i Frakklandi. En sjahinn hló og sagði,
að álög steinsins mundu gufa upp
undireins og Soraya snerti hann.
Þegar Gronchi ítalaforseti hélt upp
á 70 ára afmæli sitt í Teheran ekki
alls fyrir löngu, har Soraya steininn
í hring á baugfingri vinstri handar,
og bros liennar Jjómaði ekki síður
en ljósbrotið i steininum og glys-
kennd dýrðin í hinni gömlu persnesku
höll „Golestan“ — en það þýðir
blómagarðurinn.
Sjahinn og kona hans bjuggu hvorki
í Golestan eða í Marmarahöllinni, sem
er hinn opinberi konungsbústaður.
Heimili þeirra heitir „Echtessasisi“
og var kallað „loftvarnarþyrgið“, ]>vi
að þar var allt svo einfalt og íburð-
arlítið. Þar var stór slagharpa, brúð-
kaupsgjöf frá Vinarborg, sex hundar
og safn nútíma bókmennta, sem bar
með sér hvers konar bækur kon-
ungshjónin höfðu mest gaman af að
lesa. Þar er liringmyndaður vetrar-
garður með fiskasöfnum og alls kon-
ar sjaldgæfum fuglum, eins og tíðk-
aðist hjá fornum Persakonungum.
í Marmarahöllinni eru skrifstofur
sjahsins, og það var ])aðan sem hann
símaði til konunnar sinnar hinn ör-
Hér sést sjahinn í pílagrímsferð til
grafar Imam Reza. Hann leggur fing-
urna á silfurnetið, sem er umhverfis
legstaðinn. Þar getur hann borið fram
ósk liggi honum eitthvað sérstakt á
hjarta. Skyldi honum vera hugsað
til sonar?
lagaríka febrúardag, er Mossadec rak
ltonungshjónin í útlegð forðum. Þarna
vinnur sjahinn dags daglega að því
að koma sem bestu lagi á olíuvinnsl-
una i Persíu. Fyrir skemmstu gátu
jarðfræðingarnir tilkynnt honum að
eitt af olíusvæðunum í Quam væri
70x12 km. stórt og 350 metra djúpt.
Persía er eitt af mestu olíulöndum
heimsins, og þar eru lika önnur ó-
notuð auðævi í jörðu: kol, járn, nikk-
el og mangan. Persar liafa eignast
allmikið af vélum til olíuvinnslu og
hreinsunar, en þá vantar tilfinnan-
lega verkfræðinga og æfða verkstjóra
og verkamenn.
Mohammed Reza sjah verður að
sætta sig við að vera kallaður „keisari
af náð USA“ eftir að Bandaríkin fóru
að dæla dollurum inn í landið um
leið og liann kom aftur heim úr
skammvinnri útlegð. Nú dreymir
hann um að Persia geti staðið á eigin
fótum i framtíðinni og að þar búi
menntuð lýðræðisþjóð, sem sjálf geti
gert sér peninga úr hinum stórkost-
legu náttúruauðæfum sínuin.
Sjahinn, sem hefir erft hið remb-
ingslega viðurnefni „konungur kon-
unganna“ eftir Kyros, Darios og
Xerxes, er tæplega jafn mikið karl-
menni og faðir hans var, einræðis-
herrann Reza hinn mikli. En hann
fetar í fótspor hans að því er fram-
sóknarstefnuna snertir, eins hratt og
liann þykist sjá sér fært. Rússar liafa
verið reknir út úr íran og sviptir olíu-
leyfum sínum, og þeir fá ekki framar
að veiða styrju í sunnanverðu Kaspía-
hafi og gera sér mat úr persneskum
hrognum. Og þó hefir sjahinum tek-
ist að lifa í friðsamlegri sambúð við
Sovjet-Rússland. Hann hefir gert þrjá
mikilsverða samninga við hinn vold-
uga granna sinn: um siglingar, versl-
un og vöruflutninga um landið. -—
Englendingar og Ameríkumenn kaupa
ölíu í íran fyrir nær 1400 milljón
dollara á ári. „National Iranian
Company“ hefir undirritað samning
við ítalska félagið „Agip Mineralia",
sem gerir Persum kleift að komast hjá
ensk-amerískri einokun og bæta af-
köstin í oliuvinnslunni. Fávísi og fá-
tækt þjóðarinnar hefir frá fyrstu tíð
v(erið hrópandi .andstæða íburðar-
iiis og óhófsins í höllum sjahsins og
höfðingjaklíkunnar. Þó að Mohammed
Reza hafi helgað líf sitt þeirri hug-
sjón að gera lýðræðisþjóð úr Persum
— hlutverk sem virðist einkennilegt
fyrir nær einvaldan keisara — og bæta
kjör almennings, er hann þó austur-
landakeisari i húð og hár þegar hann
heldur veislur í höllunum sínum.
Risnukostnaður hans er vafalaust
miklu meiri en lijá nokkrum þjóð-
höfðingja í Evrópu. Og drottningar
hans fegurri og prúðbúnari en nokk-
ur drottning eða forsetafrú vestur-
landa.
Fyrri drottning hans var Fawsia
dóttir Fuads Egyptakonungs og systir
Farúks. Með henni eignaðist hann
dóttur, sem nefnd var Shanaz (auga-
sleinn sjahsins), en engan son. Þess
vegna var Fawsia að skilja við sjah-
inn fyrir tíu árum. Tveim árum síðar
festi sjahinn sér aðra konu, Sorayu,
sem þá var 17 ára, og nú hefir orðið
að stíga sömu þungu sporin og Faw-
sia að skilja við manninn, því að hún
gat ekki heldur alið honum hinn lang-
þráða rikiserfingja. Sjahinn unni
konu sinni mjög og tók sér nærri að
oiga að reka hana frá sér, en stjórnin
setti honum tvo kosti — að eignast
son eða segja af sér. Æðstu embættis-
menn hirðarinnar eru fyrir löngu
farnir að svipast um eftir nýrri konu
handa honum. Undir eins og skilnað-
urinn var genginn um garð, fóru þeir
að skrásetja ný konuefni, sem ekki
Afmælisveisluborð Gronchi forseta. Fremst á myndinni er Soraya, til v.
við hana frú Gronihi og til h. forsetinn Gronchi og næst honum Shanaz,
stjúpdóttur Sorayu. Hún er 18 ára og nýgift Ardeshir Zaheei verkfræð-
ingi, syni adjútants sjahsins.
>
„Haf af ljósi“ — persneska kórónan
með páfuglafjöðrunum, sem geymd er
í Colestanhöllinni.
máttu vera af Qajar-ættinni. Og úr
þessum konuefnum átti sjahinn svo
að kjósa sér þriðju drottninguna, eftir
a@ læknisskoðun hefði farið fram á
öllum konuefnunum.
En þegar forseti ítala heimsótti
Teheran var Soraya enn drottning
sjahsins, og þá stóð veisla þrjá daga
í röð með viðhafnarsamsæti í Marm-
arahöllinni og afmælisgildi í Golestan.
Þegar sjahinn og fylgdarlið hans beið
forsetans á flugvellinum við Mehra-
bad, varð einum blaðamanninum það
á að kveikja í vindlingi. Honum var
strax, svo lítið bar á, bent á að
slökkva. í Persíu er óleyfilegt að
reykja þegar sjahinn er nærstaddur.
Það dimmir fljótt í Teheran. Fyrsta
hátíðarkvöldið brunnu þúsundir ljósa
í garði Marmarahallarinnar en þar
var veislan haldin við gríðarstórt
skeifumyndað borð. Vatnið í gos-
brunnunum var gegnumlýst með tóp-
asgulum ljósum frá 42 stjökum úr
bæheimsgleri, og á borðunum voru
kertaljós i dýrum stjökum.
Meðan á borðhaldinu stóð urðu
tveir hershöfðingjar og tveir aðmír-
álar að standa teinréttir bak við stól
húsbóndans, konungs konunganna,
Mohammed Reza Paglavi. Þjónar í
tópasgulum tr.eyjum báru fram kjöt-
seyði, bleikju, dilkakjöt og ís, hnetur
og piparmyntur. En bak við ilmandi
limgirðingu lék hljómsveit valsa eftir
Lehar og lög úr Carmen.
En i allri þessari dýrð ráfaði maður
milli borðanna, sótsvartur af óhrein-
indum, með úfið skeggstrý og klædd-
ur í tölra. Þetta var hinn keisaralegi
„kertasleikir", sem átti að líta eftir
þeim 392 kertum, sem voru á horð-
unum og kveikja á þeim, sem kannske
slokknaði á i kvöldgólunni. Þar var
mynd af Teheran núlímans!
Tveimur dögum síðar var afmæli
Gronchis forseta haldið hátíðlegt með
veislu í Golestanhöllinni, sem var
enn íburðarmeiri. Golestan er fegursta
Iiöll sjahsins, og er aðeins notuð við
hájtíðlegustu tækifæri. En að öðru
leyli er hún safn.
Þessi liöll, með grönnum súlnagöng-