Fálkinn - 10.07.1959, Blaðsíða 4

4
FALKINN
jDavid Samafi j
FAÐIR SJDIVVARPSraS
Sjónvarpið færist yfir löndin, eins og logi yfir akur, og meira
að segja farið að tala um sjónvarp hér á landi og yfir Atlants-
hafið. — En hver er sá, sem mest hefur stutt að viðgangi sjón-
varpsins undanfarin 35 ár? Hann heitir David Sarnoff og er
fæddur í Rússlandi.
Það er deilt um gagnsemi sjón-
varpsins. Þar sem það er elst og
útbreiddast, í Bandaríkjunum, eru
menn alls ekki sammála um gagn-
semi þess, sem menningartækis.
Sumir kalla það eiturlyf og heimsk-
andi, einkum fyrir börn og unglinga,
aðrir eiga ekki nógu mögnuð orð til
þess að lýsa gagnsemi þess. Það
hefur jafnvel orðið hjónaskilnaðar-
sök vestra. Kona fékk skilnað á
þeim forsendum, að maðurinn
afrækti hana eftir að sjónvarpstæk-
ið kom á heimilið. Og sagan segir
að hún hafi fengið tækið líka, í
kaupbæti!
Maðurinn sem sjónvarpið er fyrst
og fremst að þakka eða kenna heitir
David Sarnoff. Það var hann, sem
hefur verið brautryðjandi þess í
síðustu 35 ára, og það er starfi hans
að þakka eða kenna, að 80 milljón
sjónvarpstæki eru nú til í Banda-
ríkjunum.
Sarnoff fæddist í Minsk í Rúss-
landi 27. febrúar 1891. Foreldrar
hans, Abraham og Lena Sarnoff
áttu í mestu basli og það varð úr
að þau afréðu að freista gæfunnar
í Ameríku. Þau fluttust þangað
aldamótaárið, þegar David var 9
ára, og árið eftir var David orðinn
dugandi blaðasölustrákur og dró
talsverða björg í búið. Hann var
elstur fimm systkina, og þegar hann
var 15 ára dó faðir hans og féll það
þá í hlut Davids að sjá heimilinu
farborða. Hann var sendill á síma-
stöð og fékk 5 dollára kaup á viku.
Hann vanrækti ekki starf sitt, en
hvenær sem tækifæri gafst hékk
hann yfir loftskeytatækjunum til
að sjá hvernig þau störfuðu. Morse-
stafrófið lærði hann fljótlega og
varð sér svo út um starf hjá amer-
íska Marconifélaginu sem vika-
drengur. Tveim árum síðar var
hann orðinn loftskeytamaður á
Nantucketeyju við Massachusetts-
strönd. Jafnframt bjó hann sig und-
ir framtíðina, las allar tæknibæk-
ur, sem hann komst yfir og gekk á
námsskeið á kvöldin. Hann gerðist
loftskeytamaður á „Beothic" er það
fór í leiðangur norður í höf.
Á leiðinni norður hafði hánn sam-
band við Marcband við Marconi-
stöðina á Belle-eyju við Labrador
og fékk að vita að einn starfsmaður
stöðvarinnar væri alvarlega veikur.
Hann fékk nákvæma lýsingu á
sjúkdómi mannsins með loftskeyti,
David Sarnoff byrjaði sem loftskeytamaður á Nantucket Island 1908.
Það er auðséð á piltinum að hann tekur starfið alvarlega.
og fékk svo ráð um hvað gera
skyldi hjá skipslækninum á „Beo-
ahic“ og sendi það með loftskeyti.
Þetta varð upphaf þess, sem síðar
hefur bjargað þúsundum mannslífa
um borð í skipum og á afskekktum
stöðum.
Árið 1912 starfaði Sarnoff á loft-
og átti mikinn þátt í undirbúningi
talmyndanna. Hann hafði dreymt
um útvarpið löngu á undan öðrum.
Árið 1915 hafði hann stungið upp
á að nota loftskeyti til þess að senda
tónlist inn á heimilin og sömuleiðis
fræðandi erindi og fréttir. Það þótti
fáránleg hugmynd í þá daga. En
Sarnoff við sjónvarpstækið sitt. Hann segir að bráðum geti menn
fengið sjónvarpstæki er þeir geti stungið í vasann eins og ljósmyndavél
skeytastöð Johns Wanamakers í
New York og aðfaranótt 14. apríl
náði hann þessum merkjum: „CQD
SOS frá MGY, Höfum rekist á ís-
jaka, erum að sökkva.“
MGY voru einkenisstafír s.s.
Titanic, sem var í fyrstu ferð sinni
frá Southhampton til New York
með 2.223 mannsekjur um borð, þar
á meðal marga fræga menn.
Merkin sem Sarnoff náði var
fyrsta tilkynningin, sem barst um
slysið, og Taft þáverandi forseti
U.S.A., skipaði þegar að lokað
skyldi öðrum loftskeytastöðvum svo
að Sarnoff fengi að hlusta í friði.
Hann vakti í 72 tíma samfleytt og
leiðbeindi skipum að „Titanic". —
Hann náði í tilkynningar frá
„Oiympic“ og „Carpathia“ og fleiri
skipum, sem fóru á vettvang, og
náði fyrstu fréttunum um allt sem
gerðist. Sarnoff hætti ekki fyrr en
hann hafði náð nöfnunum á þeim,
sem björguðust.
Þessi atburður gerði öllum ljóst
hve afar mikils virði loftskeytin
voru. Og Sarnoff varð heimsfrægur
fyrir vikið.
Næstu árin óx vegur hans fljótt,
og hann var orðinn forseti Radio
Corporation of America árið 1930,
þá aðeins 39 ára. Hann var upp-
hafsmaðurinn að því að gera sam-
band milli útvarps og grammófóns
Sarnoff gugnaði ekki þó hlegið
væri að honum. Hann hélt áfram
að tala um „radiomusicbox" sitt og
fullyrti að það yrði bráðlega jafn
sjálfsagt húsgagn og píanó eða
grammófónn. Loks féllst félag hans
á hugmyndina og þrjú fyrstu árin
seldi það útvarpstæki fyrir nær
600 milljón dollara.
Vitanlega var það Sarnoff sem
átti hugmyndina að fyrstu útvarps-
stöðvunum. Hann stofnaði fyrsta
útvarpsfélag sitt árið 1926 og það
byggði 24 stöðvar. En í dag hefur
þetta félag 170 stöðvar og í allri
Ameríku eru þær um 3000. Hann
átti líka mikinn þátt í undirbún-
ingi útvarpsdagskráa og sendi óper-
ur frá Metropolitan í New York á
þeim tíma, sem allir aðrir töldu
það ógerning. Árið 1937 réð hann
Arturo Toscanini til að senda tíu
hljómleika í útvarpi. Sarnoff hefur
mjög gaman af tónlist.
Hann var fljótur að sjá mögu-
leika sjónvarpsins ekki síður en
hljómvarpsins og hugsaði það mál
mikið áður en hann lagði fyrstu
uppástungurnar fyrir félag sitt. En
nú hló enginn að honum. Þvert á
móti. David Sarnoff fékk orðalaust
peningana sem hann fór fiam á til
rannsókna, og setti fyrstu sjónvarps
stöðu sína upp árið 1930. Menn frá
honum tóku fyrstu baseball- og