Fálkinn - 25.09.1959, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
í Bandaríkjunum stunda um
600.000 bændur tóbaksrækt, og
landrýmið sem þeir nota er rúmir
600.000 hektarar. Og nú hefur tó-
baksrækt þeirra náð þeirri full-
komnun, að þeir geta ræktað allar
hugsanlegar tegundir tóbaks og
þurfa ekki að flytja inn tóbak í
hinar margvíslegu ,,blöndur“, sem
sendar eru á heimsmarkaðinn.
En það er vandi að rækta tóbak.
Það er orðið vísindagrein. Bænd-
urnir segja að það taki „þrettán
mánuði á ári“ að framleiða gott
tóbak, og eiga þar við það, að mað-
ur verði að vera vakinn og sofinn
í að nostra við það. Til þess að
framleiða ákveðna tegund þarf á-
kveðinn jarðveg. En yfirleitt er
tóbakið ræktað í sendnum og
ófrjóum jarðvegi, en áburðarefnin
borin á eftir þörfum.
Þrátt fyrir vélamenninguna verð-
ur tóbaksbóndinn að vinna margt
að ræktuninni með höndunum, svo
sem að tína úr ónýtu blöðin, sem
jafnan koma á tóbaksjurtinni. Fái
þau að standa óhreyfð skemma þau
heilbrigðu blöðin. — Jarðvegurinn
þarf mikinn undirbúning, sem hægt
er að gera með vélum, áður en
plantað er í hann. Tóbaksfræinu
er sáð í reiti og þroskast þar ákveð-
inn tíma áður en plönturnar eru
gróðursettar í akurinn. Tóbaksfræ-
in eru svo smá, að í einni kúfaðri
matskeið komast fyrir fræ, sem
nægja i tveggja og hálfs hektara
akur. Sáðreiturinn á að vera á
skjólgóðum stað og verður að
hreinsa úr honum allt illgresisfræ
áður en sáð er, annaðhvort með
skordýraeitri eða með því að sjóða
moldina. Eftir sáninguna er grysj-
óttur léreftsdúkur breiddur yfir
sáðreitinn í hæfilegri fjarlægð frá
jörðu, þannig að loft geti náð til
moldarinnar, en hinsvegar gæti
ekki um of kalda loftsins á nótt-
inni, sem annars gæti drepið plönt-
urnar snemma vors.
Meðan fræin eru að spíra og gróa
undirbýr bóndinn akurinn. Og und-
ir eins og ekki þykir hætta á næt-
urfrosti lengur, fer hann að planta.
Plönturnar eru settar í raðir, og
3—4 fet á milli þeirra.
Þegar kemur fram á mitt sumar
eru stönglarnir orðnir háir. Er þá
komið að því að jurtin fari að
blómgast. En þá eru allir blóma-
stönglar brotnir af, svo að allt
gróðurmagn jurtarinnar lendi í
blöðunum. Því að það eru þau, sem
eiga að verða sem stærst og falleg-
ust.
Vitanlega er mest undir veðrátt-
unni komið hvernig uppskeran
verður. Ein slæm haglskúr getur
gereyðilagt uppskeru bóndans. í
rigningatíð hættir biöðunum til að
þenjast út, en þá verða þau of þunn.
í þurrkatíð verða þau of lítil og of
þykk. — En hvað sem veðráttunni
líður verður bóndinn sífelt að hafa
gát á illgresinu, því að ef það fær
að vaxa er uppskeran dauðadæmd.
Allt sumarið verður bóndinn að
reita illgresi og úða tóbaksjurtina
með ýmsum efnum til þess að verja
hana skemdum.
Á sumrin fá bændur oft heim-
sóknir. Það eru sendimenn tóbaks-
gerðanna, sem vilja fá að skoða
akurinn. Lítist þeim vel á hann gera
þeir boð í tóbakslauf bóndans, þeg-
ar það kemur á uppboðið. Það eru
einkum sendlar vindlingagerðanna,
sem eru forvitnir um hverskonar
tóbak komi frá hverjum bónda.
Ljósa tóbakið er fullþroska
snemma hausts. En það er ekki
„slegið eða skorið" í einu, eins og
hey eða korn, heldur eru blöðin af
sömu jurt tekin smátt og smátt,
jafnóðum og þau eru mátulega
þroskuð. Þannig verða umferðirnar
um tóbaksakurinn oft fjórar, en í
þeirri síðustu er allt hirt, sem nýti-
legt þykir. Á hverri jurt eru kring-
um 20 nýtileg blöð og á hverjum
hektara kringum 10.00 plöntur, svo
að það eru kringum 19.500 plöntur,
svo að það eru kringum 390.000
blöð, sem eigandi að einum hektara
tóbaksakurs verður að handleika á
hverju hausti. Hér kemst engin
véltækni að, því dómgreind manns-
ins verður að segja til um, hvort
blaðið er uppskeruhæft eða ekki.
Svo er nokkrum blöðum vafið
saman í vöndla, 4—5 feta langa.
Og þeir ei’u svo hengdir upp í
þurkhjallana, á rær, eins og fiskur
til herslu. En þessir hjallar eru
undir þaki og nokkuð þéttir, því að
þeir eru hitaðir upp, þegar um
verkum ljósa tóbaksins („flue-
cured") er að ræða. Áður voru
hjallarnir hitaðir á þann hátt að
viðarhlóðir voru gerðar fyrir utan
hjallinn, og heitu lofti veitt inn,
því að viðarreykur né kola mátti
ekki komast að laufinu. Nú eru
víðast notaðir olíuofnar, sem eru
inni í hjöllunum. Verður heitt loft
að leika um tóbakslaufið að stað-
aldri. Þessi þurrkun er vandaverk.
í hjallinum verður að vera jafn
hiti, hvort sem heitt er eða
kalt úti. Þegar græni liturinn á
blöðunum fer að gulna, eftir tvo
daga eða svo, er hitinn aukinn í
hjallinum,þannig að leggurinn í
blöðunum, verði jafn þurr þinnunni
á þeim.
Þegar þurrkuninni er lokið er
farið að flokka tóbakið og hjálpast
öll fjölskyldan að við það. Loksins
—fimm mánuðum eftir að sáð var
til tóbaksins, er það tilbúið til að
senda það á markaðinn — næsta
uppboðsstað.
Uppboðsdagurinn er hátíðisdagur
tóbaksbóndans. Hann fer á upp-
boðið með alla fjölskylduna og þar
fær hann andvirði þess, sem hann
hefur verið að strita fyrir allt árið.
Og verðið, sem hann fær fyrir tó-
bakið sitt, er jafnframt vottorð
um, hvort hann sé duglegur eða
lélegur tóbaksræktunarmaður. Því
að verðið fer eftir gæðunum.
Uppboðshaldarinn færir sig með
fram tóbaksböggunum á gólfinu og
umboðsmenn tóbaksgerðanna bjóða
í. Seðill með nafni hæstbjóðanda er
festur á hvern bagga jafnóðum, og
bóndinn fær andvirðið greitt.
Þetta er fyrsti áfanginn hjá tó-
bakinu. En það er langt þangað til
það er komið í pípuna, vindilinn,
vindlinginn — eða í nefið.
JURTIN
VERÐUR AÐ TÓBAKI.
Þegar verksmiðjan tekur við tó-
bakinu er það ekki ávalt hæfilega
þurrt, ýmist of eða van. Þá er það
ýmist þurrkað betur eða gert rak-
ara, áður en það er sett í „þroska-
geymsluna“, þar sem það er oft í
tvö ár, og stundum lengur.
Nú er tóbakslaufinu troðið í
stórar ámur. Hver einstök er merkt
nafni staðarins, sem það er ræktað
á, og svo er ámunum raðað í stórt
geymsluhús, með þannig útbúnaði,
að þær velta smátt og smátt, svo að
sama tóbakið í ámunni liggur aldrei
neðst, fremur en góð saltsíld í
tunnu. Þarna sæta ámurnar ýmis-
konar meðferð, ekki síst hitabreyt-
ingum, og er meðferðin mismun-
andi eftir því til hvers á að nota
tóbakið. Það eru einkum vindlinga-
gerðirnar,sem þurfa að hafa marg-
víslegar aðferðir til að ná þeim
árangri, sem þær vilja.
Og þegar tóbakið kemur úr ám-
unum aftur hefst enn margvíslegri
meðferð á því. Nú er farið að
„krydda“ tóbakið, með ýmsum
þeim efnum, sem eiga að gefa því
r
Hér fæðast margir vindlingar á dag. Vélin, sem stúlkan situr við,
snýr 1300 vindlinga á mínútu. Á myndinni sést stúlkan vera að
tína vindling, sem hún heldur að sé gallaður.
Svona líta þau út, geymsluhús tóbaksgerðanna, sem tóbakið verður
að liggja í tvö ár eða lengur, áður en farið er að gera úr því neyslu-
vöru. Þessi mynd er frá Reidsville í North Carolina, sem er mesta
tóbaksyrkjufylki Bandaríkjanna.

ER VANDAVERK