Fálkinn - 27.09.1961, Blaðsíða 12

Haust nokkurt á síðari hluta átjándu
aldar, tók sér ferð á hendur til Vest-
mannaeyja prófasturinn í Odda, Gísli
Snorrason. Veturinn gekk í garð með
illviðri. ísar lögðust á, svo að séra Gísli
komst ekki til lands fyrr en seint um
veturinn. Þegar hann var kominn heim
að Odda og hafði litið yfir bú sitt, varð
honum að orði:
— Hér hefur allt verið stundað og
hirt, nema drengurinn hann Guðmund-
ur litli hefur verið fordjarfaður fyrir
mér.
Guðmundur var einkasonur séra
Gísla. Hann var mikið eftirlætisbarn,
sérstaklega föður síns, sem vildi ekki
láta banna drengnum neitt eða hindra
hann á neinn veg. Honum var leyft að
láta öllum illum látum og brjóta og
eyðileggja það, sem honum sýndist.
Þegar Guðmundi var gefið kaffi,
skvetti hann því ævinlega. Eitt sinn
fleygði hann bollanum og braut hann.
Þá sagði faðir hans:
— Skoðið þið höfðingslundina í
drengnum, þó hann sé lítill.
Þegar Guðmundur var í vöggu drakk
hann með silfurpípu og yfir vögguna
var spennt ól með silfurhringju. Sum-
ir segja einnig, að silfurbúinn tóbaks-
baukur hafi verið smíðaður handa hon-
um og hann látinn fara að taka í nefið
sex ára gamall!
Ekki varð eftirlætið minna, þegar
strákur tók að stálpast. Allar ráða-
gerðir voru miðaðar við það, hvílíkur
landshöfðingi eða mektarmaður hann
mundi verða. En eins og oft vill brenna
við lánaðist þetta ekki. í tilefni af því
var þetta kveðið sem grafskrift:
Hér er til hvíldar færður,
heiðraður fyrr en komst á legg,
biskup, lögmaður, lærður
landphysicus, þá gekk með vegg,
barón á barndóms skeiði,
burt reisti um lönd og geim,
kauphöndlan kænn við þreyði,
kannaði víðan heim,
kom frá útlöndum aftur
allan við skilinn prakt,
spéskorinn kampakjaptur
kokkur á fiskijakt.
Allt gekk eins og í sögu með lær-
dóm Guðmundar og fermingu, þar sem
faðir hans réði fyrir því einn, og aðrir
höfðu ekki með þau mál að gera.
Þar kom að séra Gísli sendi son sinn
í skóla. Hann útbjó strák ríkmannlega,
lét hann til að mynda hafa meðferðis
brennivínskút og fleira góðgæti, sem
hann átti að gefa rektori. Þetta gerði
séra Gísli í þeim tilgangi, að Guð-
mundur væri ekki settur neðst í bekk-
inn, því að auðvitað átti hann að út-
skrifast strax. Þetta fór eins og til var
ætlast. En ekki leið á löngu þar til
Guðmundur vék úr skólanum, og var
lærdómsbraut hans þar með á enda
runnin. Gáfnatregða var fyrst og fremst
ástæðan en einnig þoldi pilturinn
hvorki aga né aðfinnslu.
12 FÁLKINN
Um það leyti sem Guðmundur var
fulltíða maður, eða nánar tiltekið 21
árs gamall 1780, lézt faðir hans og átti
þá sonurinn að njóta tekna úr brauðinu
það árið. Hann hafði nú frjálst forræði
eigna sinna, sem ekki voru svo litlar,
og lagðist samstundis í hóglíf og munað.
Eitt sinn lét Guðmundur inn ungan hest
og lét ala hann á beztu töðu allan vet-
urinn. En svo bar til, þegar líða tók á
mánuðinn, að hann var boðinn í veizlu.
Hann klæddi sig þá í rauðan kjól og
hafði mikið við í öllum klæðaburði.
Hann lét söðla hestinn, steig á bak og
stóð í báðum stigreipum. Hann vildi nú
reyna eldið, og þegar hann ríður um
hlaðið, keyrir hann hestinn. Milli
tveggja húsa upp frá bæjarhlaðinu var
breitt sund. Þar höfðu þvertré verið
lögð yfir, og ýmislegt verið breitt a,
sem þurfti. Endar þeirra voru frosnir
niður á veggjunum og Guðmundur ræð-
ur ekkert við hestinn. Hesturinn hleyp-
ur í sundið og undir trén. Tré slæst þá
á Guðmund miðjan, svo að hann fest-
ist í söðlinum aftur á bak, og liggur
hann þannig flatur, unz bæði trén hafa
þar keflað hann. Féll hann þegar i óvit.
En svo vel vildi til, að menn voru ná-
lægir á hlaðinu, tóku -hann upp, báru
í rúm og lá hann þar í margar vikur á
eftir.
Guðmundur hafði þumalfingur, sem
voru óvenju miklir í liðum. Eitt sinn var
hann spurður að því, hvernig stæði á
þessu. Honum sagðist svo frá, að ein-
hverju sinni sem oftar hefði verið emb-
ættað í Odda. Hláka hafði verið og var
blautt á jörðu og sleipt. Guðmundur var
skrautbúinn, en leið hans lá um traðir
og sund. Hann var á leið til kirkju,
hafði staupað sig ofurlítið og var orðinn
talsvert ölvaður. Hann studdist á víxl
að veggjunum til þess að hann dytti
ekki og skrautklæði hans saurguðust.
En svo fast studdi hann þumalfingrun-
um niður á göngunni, að þeir gengu úr
liði á báðum höndum!
Guðmundur kvæntist Önnu nokkurri
Ólafsdóttur. Hún hafði verið í vist með
Ólafi stiptamtmanni í Viðey. Oft lét hún
sér þau orð um munn fara, að maður
sá, sem hún giftist, ætti fyrst og fremst
að vera í kjól eða frakka. Minna máli
skipti það að hennar dómi, hvort hann
yrði henni góður eða ekki. En ekki er
ósennilegt, að Anna hafi iðrast þessara
orða. Það vantaði ekki, að Guðmundur
væri á rauðum kjól, en brátt kom í
ljós, að Anna gat á engan hátt gert hon-
um til hæfis. Hann var hinn versti heim-
ilisfaðir, og lagði jafnvel hendur á konu
sína. Sérstaklega var hann slæmur, þeg-
ar hann var við skál. Anna var hin
vænsta kona. Hún var myndarleg hús-
freyja og kom sér hvarvetna vel. Einnig
var hún hin bezta yfirsetukona. Guð-
mundur bjó á eignarjörð sinni, Kalastöð-
um, en sá böggull fylgdi skammrifi, að
á hluta jarðarinnar bjó á móti honum
maður að nafni Sveinn. Sá var mikill
drykkjumaður, ágengur í meira lagi og
hinn versti viðureignar á flestan máta.
komst
á legg
ÍSLENZK FRÁSÖGN
Hann hafði fé af Guðmundi í stórum
stíl, en Guðmundur kunni lítt með pen-
inga að fara og gerði flest, þegar brenni-
vínið var annars vegar.
Einhverju sinni voru þeir báðir ölv-
aðir, Sveinn og Guðmundur. Þar kom í
drykkju þeirra, að Guðmundur tók að
óttast, að Sveinn berði hann. Þess vegna
forðaði hann sér og faldi sig í skemm-
unni. Sveinn leitaði dyrum og dyngjum,
en fann hvergi Guðmund. Þegar Sveinn
kemur að skemmunni, knýr hann dyra
harkalega og spyr hvasst:
— Er Guðmundur inni?
Þá kallaði Guðmundur á móti:
— Ég er ekki inni!
Þannig gekk þetta nokkrum sinnum.
Loks tók Sveini að leiðast þófið og
hótar að mölva niður húsið.
Þá kallaði Guðmundur grátklökkur:
— í guðs nafni, Sveinn minn góður!
Ég er ekki inni!
Ekki fylgir sögunni, hvort Guðmund-
ur lauk upp eða hvort Sveinn braut