Fálkinn - 20.04.1964, Blaðsíða 41

sé að kenna erfðum og samtíð-
aráhrifum, þá væntanlega fyrst
og fremst foreldrum hlutað-
eigenda?“
„Já, við erum öll samábyrg
fyrir þeirri breytni, góðir eða
vondir, sem fram fer í mann-
félaginu."
Dómarinn ræskti sig.
„Lögin líta nú öðrum augum
á málið. Mitt hlutverk er að
dæma eftir þeim. Enda held ég
satt að segja, að það yrði ljóta
ástandið í landinu því, þar sem
enginn einstaklingur væri gerð-
ur ábyrgur gerða sinna. En
eins og ég sagði, ég er mjög
timabundinn. í mínu valdi
stendur ekki að gera fyrir
yður annað en ég hef nú þegar
lofað. Við skulum vona, að
sonur yðar taki sig á og geti
síðar meir átt framtíð fyrir
höndum.
„En sjáið þér, herra dóm-
ari...“
Dómarinn greip framm í
fyrir honum:
„Því miður hef ég ekki meiri
tíma núna og verð að fara.
Samkvæmt ósk yðar verður
yður leyft að eiga stutt viðtal
við son yðar, áður en hann fer
í réttarsalinn."
Hann sagði þetta vingjarn-
lega. Um leið gekk hann framm
að dyrunum til þess að opna.
Gamli, háttvísi barnakennar-
inn stóð upp, leit vonleysislega
í hlutlaust andlit dómarans,
haltraði framm að dyrunum og
tók aftur í feita og slappa hönd
hans.
Dómarinn lokaði á eftir hon-
um, feginn að losna við þennan
skrýtna, gamla mann, sem
hlaut að vera elliær að hans
áliti.
u Sonur hans virtist dapur og
þreytulegur. Hann leit undan
íaugnaráði föður síns eins og
hann færi hjá sér við að þurfa
að mæta því.
„En þú mátt ekki halda,
pabbi, að ég blygðist mín ekki.
3Ég hlýt að gera það, þegar ég
stend frammi fyrir þér, sem
hefur alltaf verið heiðarlegur
og góður maður. Ég veit, að
ég er vondur maður.“
i „Þú ert það, sem erfðir og
samtíðaráhrif hafa gert þig,“
sagði faðir hans.
„Gert mig,“ sagði sonurinn
undrandi. „Því segirðu þetta,
pabbi? Auðvitað er það mér
að kenna, að ég hef breytt
rangt — þótt ég hafi máske
stundum orðið fyrir óhappi. En
ég hefði átt að haga mér betur.
Þú varst líka vanur að segja
við mig, að hver og einn ætti
að vera ábyrgur gerða sinna.“
„Jæja, var ég vanur að segja
það.“
„Já, og það er líka — það
hlýtur að vera rétt.“
„Víst hefur þú brotið af þér
gegn því, sem við köllum lög,
sonur minn. Þú hefur tekið
ófrjálsri hendi eignir annarra,
þú hefur falsað skjöl, þú hefur
oft drukkið þig ölvaðan og þú
hefur getið börn með konum,
án þess að vera kvæntur þeim.
Og síðasta lagabrot þitt varð
orsök að dauðaslysi, þér óvilj-
andi að vísu. Hvers vegna hef-
ur þú gert þetta? Ég held þú
hafir gert það vegna þess að
siðferðiskennd þín er veik, þú
hefur ekki haft nægilegt mót-
stöðuafl til þess að standa
gegn slæmum freistingum. En
myndu það ekki vera erfðir og
samtíðaráhrif, sem bera ábyrgð
á veikri síðferðiskennd þinni?“
Ungi maðurinn leit beint í
augu föður síns. Var faðir hans
ruglaður, hugsaði hann. Höfðu
áhyggjur hans út af líferni
hans orðið þess valdandi? Þá
hafði enn bætzt við sök hans.
„Ég skil þig ekki, pabbi.
Hvers vegna ætti ég að skella
allri skuldinni af breytni minni
á annað en sjálfan mig? Þegar
ég hef breytt rangt, þá hef ég
breytt rangt. Og vissulega hef-
ur margsinnis verið brýnt fyrir
mér að forðast að gera rangt,
bæði af þér og öðrum. Mér ber
að taka afleiðingum illra gerða
minna. Þannig hlýtur það að
eiga að vera.“
„Afleiðingum? Já, við hljót-
um að gera það öll einhvern
veginn og einhvern tíma. Og
auðvitað er fyrsta skrefið til
réttari breytni að iðrast mis-
gerðá sinna. En ég þykist vita,
að ástæðan fyrir því, að þú
hefur haldið áfram röngu líf-
erni sé fyrst og fremst sú, að
þér hefur þrátt fyrir allt jafnan
fundizt vera til afsakanir fyrir
breytni þinni.“
„Ha? — Já, kannski hefur
það verið þannig. — Stundum
hef ég samt iðrast gerða minna.
Þá hefði ég átt að bæta ráð
mitt. En ég hef bara ekki gert
það. Þess vegna á ég enga af-
sökun. Ég finn það bezt núna,
þegar ég hef raunverulega orð-
ið manni að bana.“
„En þú vissir ekki, að neinn
maður væri í húsinu og þú
ætlaðir heldur ekki að kveikja
í því“
„Nei, ég hef víst haldið, að
enginn maður væri í húsinu,
eða hugsaði að minnsta kosti
ekki út í það. Og ég ætlaði ekki
að kveikja í. En ég kveikti á
eldspýtum og hlýt að hafa farið
gálej'sislega með þær. Svo
varð ég orsök að dauða manns-
ins. Það mun alltaf loða við
mig. Því er ég eilíflega dæmd-
ur, líka í mínum eigin aug-
um...“
Gamli maðurinn hafði tekið
í hönd sonar síns. Tvær gamal-
mennishendur héldu um slétta
og vel lagaða hönd unga
mannsins.
„Reyndu að verða góður og
ráðvandur maður hér eftir son-
ur minn. Guð gefi, að þú getir
orðið það.
Ég er orðinn gamall, rétt á
förum. Þess vegna — “ honum
fannst í bili sem væri hann
knúinn til þess að segja það —
„þess vegna var þetta kannski
bara rugl, sem ég var að segja
við þig áðan. Gleymdu því þá.
En eitt er víst, þar sem góðir
menn ganga, þar eru guðs veg-
ir. Gakktu á þeim.“
Uti á götunni rigndi enn í
logninu. Gamli barnakennarinn
ákvað samt að ganga alla leið-
ina heim. Hann fór mjög hægt
og reyndi að hugsa. En það er
erfitt gömlum manni að hugsa
í mikilli umferð.
Loksins þegar hann kom út
fyrir bæinn á fáförnu, kyrrlátu
götuna sína tókst honum að
halda hugsanaþræðinum óslitn-
um. Honum gekk það betur,
þegar hann gat af og til tautað
fyrir munni sér, án þess að star-
að væri á hann.
„Veslings drengurinn. Sekt-
artilfinningin réðst mest á hann
fyrir það, sem hann hafði óvilj-
andi orðið valdur að. Líklega
voru það einu dómarnir, sem
áttu rétt á sér, þeir, sem menn
dæmdu sér sjálfir, en ekki dóm-
ar annarra. En ef það var rétt,
ef orð Krists áttu að skiljast
bókstaflega, voru menn þá ekki
á hræðilegum villigötum og
höfðu alltaf verið?“
Hann var orðinn fjarskalega
þreyttur. Honum kom í hug,
hve mikil hvíld það yrði að fá
að deyja. Aldrei áður hafði
hann hugsað til þess með til-
'hlökkun að fá að deyja. Svona
gamall var hann orðinn, taut-
aði hann við sjálfan sig, og
fannst það í rauninni næsta
broslegt að vera orðinn svona
gamall.
En myndi hann ekki þá fá
skorið úr því, hvort hið nýja
viðhorf væri rétt?
Búið í blokk
Framhald af bls. 9.
hlut eigi fólk, sem manni virð-
ist að hafi nóg að bíta og
brenna. Virðulegar pelsklædd-
ar frúr hafa kannski haft
höfuðverk eða magapínu í
mörg ár, svo ekki sé minnst á
béaða gigtina, sem alla ætlar
að drepa.
Og skyldi þá ekki kona, sem
átti drykkfelldan og brotlegan
son hafa það erfitt líka?
„Já,“ stundi konan mæðu-
lega.
„Þú ert vel gefin, góðhjöituð,
skilningsgóð, trygg og heiðar-
leg,“ sagði ég.
Öllum finnst gaman að heyra
eitthvað fallegt um sjálfan sig.
Það var dálítið erfitt að segja
fólki, að það væri vel af guði
gert. Sumir tóku það þannig,
að þeir væru fallegir og þeir,
sem voru fallegir vissu, að þeir
voru fallegir, og þeir sem ekki
voru fallegir efuðust um, að
þeir væru það.
„Alveg rétt,“ sagði rang-
eygða konan hrifin. „Þú ert
stórkostleg spákona. Aldrei
hefur nein spákona, sem ég
hef farið til — og ég hef farið
til þeirra allra — lýst minni
persónu jafn rétt.“
„En eins og oft vill fara fyrir
fólki, sem hefur svo mikið til
brunns að bera,“ sagði ég, „ert
þú rægð af þinni beztu vin-
konu.“
„Almáttugur er það satt?“
spurði konan. „Stendur það
virkilega í spilunum?"
„Ég er nú hrædd um það,“
var svarið.
„Þetta hefur mig grunað
lengi!“
„Þessi vinkona þín er yngri
en þú, Ijóshærð með fremur
þunnt hár, grönn og hávaxin.1*
„Passar!“ sagði konan.
„Alveg hreint! Ég hefði nú
heldur grunað hana Guddu um
að tala illa um mig, en hún
Gudda er lítil og feit, svo það
getur ekki verið hún. Það hlýt-
ur að vera hún Mæja.“
„Svo þetta passar þá?“ spurði
ég hikandi.
„Passar! Hvort það passar!“
rangeygða konan missti málið
smá stund af hrifningu. „Segið
mér bara eitt — heldur maður-
inn hennar framhjá henni?“
„Ja—á, það getur verið,“
sagði ég. „Það er að minnsta
kosti einhver ljóshærð stúlka
við hliðina á honum.“
„Almáttugur," sagði konan.
„Það er auðvitað stelpugálan
sem ég heyrði hann tala við
um daginn. Hvort ég skal ekki
sýna henni Mæju hvar Davíð
keypti ölið! Þú segir að það
sé alveg áreiðanlegt, að hún
tali illa um mig?“
„Já,“ sagði ég, þó mig lang-
aði mest til að bakka með þetta
allt saman.
„Ég held henni hefði verið
nær að þegja, þó ég segði henni
Siggu, að ég væri viss um, að
hann Gummi héldi framhjá
henni. Hvaða karlmaður getur
Framhald á næstu síðu
FÁLKINN 41