Fálkinn - 22.06.1964, Blaðsíða 38

Avenþióðin
Framhald aí bls. 36.
Berið þennan eplaábæti fram
með hrákremi: þ. e. a. s. 1
..‘"gjarauða þeytt með 1 msk.
ií sykri blandað saman við 1 Vá
dl af þeyttum rjóma, sem gott
er að krydda með vanillu eða
rifnum sítrónuberki.
i>ví konan hans
t'ramhald aí bis, 31.
Hann var fremur efnalítill,
þegar hann kom á Suðurnes.
Hann átti mörg börn og kom-
ust þau, er upp komust, vel til
manns. Ein dóttir hans hét
Anna. Jón varð mikill vinur
Hákonar hreppstjóra í Kirkju-
vogi. Svo réðist til, að Hákon
tók Önnu i Höskuldarkoti í
fóstur, ólst hún upp í Kirkju-
vogi og fékk hið bezta uppeldi.
Hún varð þegar í æsku myndar-
leg og hvers manns hugljúfi.
Hún varð þegar á unglingsár-
um mjög fyrir búi fóstra síns
innanstokks og mikið eftirlæti
hans.
Jón í Höskuidarkoti var Sig-
hvatsson og er fæddur 6. marz
1759 í Kúhól í Austur Landeyj-
um. Hann var formaður og
smiður góður. Árið 1815 keypti
hann Ytri Njarðvík og bjó þar
síðan. Hann varð mikill at-
hafna- og framfaramaður. Hann
varð hreppstjóri í Njarðvíkur-
Eínangrunargler
Framleitl einungis úr úrvals
glcri. — 5 ára ábyrgð.
Pantið tímanlega.
KOKKIDJ/IM H.F.
Skúlagötu 57. — Sími 23200.
38
hreppi og mikili auðmaður, er
stundir liðu, enda fékk hann
viðurnefnið hinn auðugi. Hann
varð Dannebrogsmaður að nafn-
bót fyrir afrek sín í framför-
um til hagsbóta útgerðar sveit-
ar sinnar. Hann lézt 28. nóv.
1841. Kona hans var Oddbjörg
Snorradóttir í Narfakoti, Giss-
urarsonar. Sennilegt tel ég, að
Hákon í Kirkjuvogi hafi stutt
Jón í Höskuldarkoti nokkuð
fyrstu áfangana, enda bar brátt
fleira til um skipti þeirra, eins
og gjör verður sagt.
Eins og áður var getið, var
Hákoni í Kirkjuvogi rnikil raun
af heilsuleysi konu sinnar, sem
sífellt ágerðist. Árið 1805 sækir
hann um hjónaskilnað á ný til
konungs. Var hann þá algjör-
lega skilinn við konu sína að
borði og sæng. En ekki fékk
hann skilnað sinn.
Um þetta leyti var stjórnin
í Danmörku í hálfgerðum
ólestri. Konungurinn var geð-
veikur vesalingur, og tóku hinir
og aðrir stjórnarherrar völdin
í sinar hendur og stjóimuðu að
vild sinni. Slíkir menn létu sig
litlu máli skipta mál, eins og
hjónabandsóhamingju Kirkju-
vogshreppstjórans.
Árið 1808 lézt hinn geðveiki
konungur Danmerkur og atvik-
aðist dauðdagi hans heldur
slysalega, eins og frægt er í
sögum. Við ríki tók Friðrik kon-
ungur 6. Eins og venja var við
konungsskipti, afgreiddi hann
ýmis mál, svo sem náðun fanga
og hreinsaði mjög til úm af-
greiðslu mála í stjórnarskrif-
stofunum. Meðal þeirra mála er
konungur tók til athugunar og
afgreiðslu, var hjónaskilnaðar-
mál Kirkjuvogsbónda. Gaf kon-
ungur út leyfi að hann væri
laus við konu sína og mætti
kvænast hvaða konu sem hann
kaus.
í þennan mund voru Napó-
leonsstyrrjaldirnar í algleym-
ingi. Stórveldin höfðu lýst hafn-
banni hvort á annað, og sigl-
ingar um norðanvert Atlantshaf
voru mjög erfiðar, sakir ófrið-
arins. Þetta ástand bitnaði mjög
á fslendingum, sem frægt er í
sögum. Árið 1808 stóð þannig
á, að æðsti umboðsmaður kon-
ungsvaldsins á íslandi var
staddur í Kaupmannahöfn í
einkaerindum. Það var Trampe
greifi, stiftamtmaður. Árið 1809
komst hann með brögðum út til
íslands í byrjun júnímánaðar.
Hann hafði í fórum sínum
fjölda tilskipana og lagabreyt-
inga og hið langþráða gifting-
arleyfi hrepnstjórans í Kirkju-
vogi. En greifinn var ekkert að
flýta sér að birta embættis-
mönnum landsins plögg stjórn-
arinnar eða framvisa leyfum
og öðru slíku Hann hafði meiri
hug á að auðgast á vörufarm-
inum, er hann kom með og átti
að mestu sjálfur, því hann rak
verzlun í Reykjavík. Hann vék
því fyrst að því að koma farm-
inum í búðir og stórhækkaði
vöruverð í landinu. En brátt
bar til þeirra tíðinda um hagi
landsmanna, er komu í veg fyr-
ir, að greifanum auðnaðist
nokkurn tíma að rækja
embættisstörf sín.
Skömmu síðar en Trampe
greifi kom til Reykjavíkur,
kom hingað brezkt skip. Með
því kom danskur maður að
nafni Jörgensen, er dvaldi hér
um stund veturinn 1809. Hann
tók skömmu síðar greifann til
fanga, og setti hann í varðhald
í brezka skipið, en gerðist sjálf-
ur æðstráðandi til lands og sjós
Hann tók sér búsetu í húsi
greifans við Austurvöll, og
hafði þar aðgang að öllum
skjölum Trampes. Jörgensen
hefur hlotið nafnið Jörundur
hundadagakóngur í íslenzkri
sögu, því hann réði landi um
hundadaga sumarið 1809.
5.
Skal nú aftur vikið að högum
Hákonar í Kirkrjuvogi. Nú var
Anna uppeldisdóttir hans orðin
gjafvaxta stúlka. Hún er líklega
fædd 1789. Það var farið að
kvisast í Höfnum og um Rosm-
hvalanes, að Anna hin unga
fósturdóttir hreppstjórans í
Kirkjuvogi, væri fóstra sínum
í meira lagi kær. Hún stóð að
mestu fyrir búi hans innan-
stokks og í raun réttri hafði
hún meiri völd á heimiiinu í
Kirkjuvogi, en margar giftar
húsfreyjur. Hún var snemma
skörungur mikill. stjórnsöm og
framtakssöm,
Sennilegt er, að Hákon í
Kirkjuvogi hafi verið orðinn
langeygður eftir hjónaskilnað-
arleyfinu úr höndum konungs
sumarið 1809, sérstaklega eftir
að hann var orðinn ástfanginn
í ungri stúlku, er galt honum
ást hans og var fús til að gift-
ast honum. Ekkj er vitað um,
að fundum þeirra Jörundar
hundadagakóngs og Hákonar í
Kirkjuvogi bæri nokkurn tíma
saman. En því má gera skóna,
að Hákon hafði góða aðstöðu
til að komast eftir ýmsu, er var
að gerast í Reykjavík um
hundadagana sumarið 1808, því
að kunningi hans og vinur,
Gísli Símonarson kaupmaður í
Reykjavík og mágur Jacobæ-
usar kaupmanns í Keflavík, var
náinn starfsmaður Jörundar.
Enda bendir margt til, að svo
hafi verið. í byrjun júlí um
sumarið, fór Jörundur fram á
það við embættismenn lands-
ins að þeir veittu sér trúnað
eða létu af embættum ella.
Hákon hreppstjóri í Kirkjuvogi
var fyrstur til að veita Jörundi
trúnað sinn sem hreppstjóri og
forlíkunarmaður Hafnarhrepps.
Kirkjuvogshreppstjórinn vissi
því vel, hvað klukkan sló, Þetta
var sannlega orð í tíma talað
hjá Hákoni, því margir þekkt-
ustu og reyndustu embættis-
menn landsins veittu Jörundi
trúnað sinn, og gerði það næst
á eftir honum Steindór Finnsen
sýslumaður Árnesinga í Odd-
geirshólum, einn þekktasti og
reyndasti embættismaður lands-
ins.
Líklegt er, að Hákon hafi
leitað eftir eða látið leita eftir
að fá skilnað við konu sína hjá
Jörundi hundadagakóngi. Jör-
undi var þetta auðvitað út-
gjaldalaust, þar sem skilnaðar-
leyfið var fyrir hendi útgefið af
Friðriki 6. En hann fór samt
varlega í sakirnar. Hann ritaði
biskupi landsins um málið og
felur honum, að framvísa eða
gefa út leyfið eins og venja var.
Biskupinn, Geir Vídalín, til-
kynnti svo viðkomandi að leyf-
ið var veitt. Er svo ekki að orð-
lengja það, að Hákon lét þegar
fara fram lýsingar með sér og
Onnu Jónsdóttur, fósturdóttur
sinni. Voru þau svo gefin saman
í hjónaband um sumarið á
fullkomlega löglegan hátt.
Jacobæus kaupmaður í Kefla-
vík var svaramaður Hákonar,
en svaramaður hennar var fað-
ir hennar, Jón Sighvatsson
bóndi í Höskuldarkoti.
Eins og þegar er sagt, er
flest af því, sem haldið hefur
verið fram um giftingarleyfi
Hákonar Vilhjálmssonar hrepp-
stjóra í Kirkjuvogi lítt á rök-
um byggt. Jörundur hunda-
Framh. á bls 40.
IILAIHIF
DAGIR
er víðlesnasta blað
sem gefið er út utan
Reykjavíkur.
BLAÐIÐ DAGUR,
Akureyri.
Áskriftasími 116 7.
DAGUR
falkinn