Iðnneminn - 01.05.1981, Blaðsíða 7

7

Viðtal við
Ásmund Stefánsson
Nokkrar spurningar fyrst um verk-
föll. Við erum úti á vinnumarkað-
inum og heyrum hjá launafólki að
það sé ekki hrifið af verkföllum og
jafnvel segir forystan líka að verk-
föll séu ekki góður kostur. Hefur
ekki vantað svolítið á að forystan
undirbyggi verkföll betur, til að
launafólk sannfœrist um að verk-
fall sé góður kostur í baráttunni?
Ég tel raunar að verkfall sé al-
drei góður kostur. Það er augljóst
að verkfaU leiðir til tekjumissis um
þann tíma sem verkfallið stendur
og í því þjóðfélagi sem við búum í
dag eru verkföll líklega mun erf-
iðari fyrir f jölskyldur en þau voru
áður fyrr. Þá voru dregnar fram
kartöflur eða eitthvað þess konar
til að þrauka af tekjulausa tímann,
en nú eru svo mörg fastaútgjöld
sem þjaka fólk, afborganir og alls
konar kúnstir. Þannig verða verk-
föll erfiðari fyrir fólkið. Það sér
fram á að missa húsið o.s.frv. Þess
vegna er verkfall að mínum dómi
óneitanlega vondur kostur. Hins
vegar er ljóst að VSÍ er harður
viðsemjandi og það gefur sig
sjaldnast, nema hafa verkfalls-
svipuna yfir sér. Þess vegna er oft
nauðsynlegt að grípa til þessa
vopns, þó að það sé ekki góður
kostur.
Er það ekki óhjákvæmileg nauð-
vörn í kjarabaráttunni að nota
verkfallsvopnið? Eða er það ekki
nógu mikið samband milli foryst-
unnar og hins almenna félaga?
Nú er út af fyrir sig aldrei hægt
að svara þvi einhlítt hvort sam-
bandið milli forystunnar og al-
mennra meðlima er nógu gott. Ef-
laust er það aldrei nógu gott. í
okkar skipulagskerfi eru það nátt-
úrulega félögin sjálf sem fást við þá
hlið málsins að mestu leyti. Það
eru félögin sem eiga við sitt fólk úti
á vinnustöðunum og forystumenn
félaganna standa sig eflaust mis-
jafnlega í því, ég efast ekki neitt
um það.
Eg átti við íþessarispumingu hvort
launafólk telur verkfallsbaráttu
undanfarinna ára eða afrakstur
hennar fremur rýran og leggist því
gegn verkföllum? Mig langar til að
spyrja líka hvort atvinnurekendur
séu ekki hœttir að óttast verkfalls-
vopnið. Þeir virðast ekki sýna
neinn bilbug á sér þó þeir sjái að til
verkfalla kunni að verða gripið? Er
verkfallsvopnið hœttað bíta eins og
það gerði?
Það er afskapiega erfitt að meta
það. Verkfallsvopnið hittir ein-
stök fyrirtæki og einstaka aðila
mjög misjafnlega og þess vegna
bítur það kannski misjafnlega. Ég
held nú samt sem áður að verk-
fallsvopnið bíti. Mér finnst t.d. ef
ég Iít til þess sem gerðist í síðustu
samningum að atburðarrásin
styðji þá skoðun. Þegar 43 manna
nefndin samþykkti 9. september
að biðja um verkfallsheimildir,
eða skora á félögin að afla sér
verkfallsheimilda, urðu viðbrögð
VSÍ strax betri. Það náðist fljót-
lega samkomulag um röðun í
Iaunaflokka. Þessi jákvæðu við-
brögð VSÍ í september tengi ég
þeirri ákvörðun 43 manna nefnd-
arinnar, að biðja félögin að afla sér
verkfallsheimilda. Það kom líka í
ljós vegna þess hve það gekk hægt
hjá félögunum að afla sér verk-
fallsheimilda harðnaði afstaða VSÍ
aftur. En hvaða árangri verkföll
skila er aldrei hægt að mæla endan-
lega vegna þess að við getum aldrei
fullyrt með fullri vissu hvemig við
værum stödd ef við hefðum ekki
farið í verkfall.
Og það er ekki bara spumingin
um mat á niðurstöðu þeirrar ein-
stöku kjaradeilu heldur líka þeirr-
ar næstu því ef við gefum eftir
vegna þess að við viljum spara
okkur að fara í verkfall má segja að
við séum búin að gefa vinnuveit-
endum til kynna að það sé hægt að
fara þannig að okkur. Við getum
þannig veikt stöðu okkar ef við
skirrumst við að nota verkfalls-
vopnið. Þess vegna er þetta aldrei
endanlega útreiknanlegt. Ég held
einnig að á ýmsan hátt hafi kostn-
aður af verkföllum verið nokkuð
ofmetinn. Það er misjafnt hvemig
verkfall kemur við fólk. Sú minn-
kun framleiðslu sem varð á verk-
fallstímanum er oft unnin upp á
eftir að miklu leyti, með yfirvinnu
þannig að þau eyðileggi ekki þann
vinnuvettvang sem við lifum á.
Við viljum klemma atvinnurek-
endur, en jafnframt verðum við
líka að reyna að haga aðgerðum
þannig að þær leiði ekki til þess að
það verði ekki til vinnustaðu'r til
þess að koma á aftur. Það setur
þessum þrýstingi alltaf ákveðin
takmörk. Hins vegar erum við líka
svolítið treg til þess að láta að-
gerðir bitna í meira mæli en nauð-
synlegt er á okkar eigin fólki. Og
fólk sem við erum ekki að kljást
við, eins og öldruðum og veikum
o.s.frv. Þannig hefur alltaf verið
venja hér á landi að gefa býsna
miklar undanþágur. í þessu sam-
bandi verðum við alltaf að velta
því fyrir okkur, hvaða stöðu við
höfum í verkfallinu, hvaða áhrif
það hefur á móralinn í fólkinu sem
er í verkfallinu að veita undan-
þágumar eða veita þær ekki. Yms-
ar undanþágur hafa að megin-
markmiði að sjá til þess að aðgerð-
imar komi ekki of mikið niður á
fólkinu sem er í verkfalhnu eða
aðstandendum þess.
.Eg átti nú kannski við í sam-
bandi við vörn, þœr birgðir sem
menn þyrftu að losa sig við, sem
lœgju undirskemmdum eða jafnvel
til að halda mörkuðum, að þar
mætti herða aðeins á skrúfunni ef
út í verkföll erfarið?
Það getur vel verið. Það finnst
mér hljóta bara að fara eftir að-
stæðum hverju sinni. Það er ekki
hægt að meta það í eitt skipti fyrir
ÖU. Afleiðingin af því að beita
,, Verkaskiptingin er ekki þannig að INSÍ finni
kröfur og svo komi ASI ogfái þœr í gegn. Þannig
getur það aldrei verið. Þar er ekki hcegt að velta
ábyrgðinni alfarið yfir á aðra. Auðvitað verður
INSI að fylgja sínum kröfum eftir,...” segir Ás-
mundur í viðtali við Iðnnemann.
þannig að þar koma tekjur á móti.
Dæmið verður alltaf svoh'tið flókið
í útreikningi en ég er ekki viss um
að tapið sé alltaf eins mikið og af er
Iátið. Ef ég má skjóta hér inn einu
atriði varðandi viðhorf fólks til
verkfalla og vantrú þess á að þau
þýði nokkuð. Að mínu viti er ein
megin ástæðan hvemig stjómvöld
hafa gripið inn í gerða kjarasamn-
inga á undanfömum árum oftast
með því að skerða vísitölu og
þannig takmarka þá kauphækkun
sem hefði átt að verða. Ég held að
þetta hafi á vissan hátt leitt til þess
að fólk sem hefir fulla trú á því að
við getum lamið VSÍ til að gera
eitthvað, kemst á þá skoðun að
það skipti e.t.v. ekki svo miklu
máh hvað VSÍ er knúið til að sam-
þykkja, því ef við náum góðum
árangri í viðureigninni við VSÍ
komi ríkisvaldið bara og taki það
aftur. Ég held að þetta sé atriði
sem hefur orðið töluvert áberandi
á seinni árum og leitt til hræðslu
hjá fólki við það að fóma sér í
baráttu fyrir árangri sem það hefur
enga fullvissu fyrir að verði ekki
stolið frá því aftur.
Þú ert ekki á því að megi fara út í
harðari verkföll heldur en áður?
Með minni undanþágum og jafnvel
stoppa þær greinar sem bíta best ef
svo má segja?
Það er náttúrulega tvennt sem
þarf að hafa í huga í þessu sam-
hengi. Það er annars vegar það, að
verkföllum verður helst að beita
slíku, getur komið niður á báðum
aðilum. En það gerir verkfall út af
fyrir sig raunar alltaf. Það 'verður
alltaf að meta út frá þeirri stöðu
sem menn em í hvað þeir telja sig
vilja ganga langt, og hvað þeir
treysta sér til að ganga langt.
En er ekki síðasta haldreipið hjá
launafólki sem fer í verkfallsbar-
áttuna að tap atvinnurekenda er
alltaf margfallt á við þeirra eigið?
Það þarf auðvitað að haga verk-
fallsbaráttunni þannig að það
verði sem raunverulegust niður-
staða. Og það fer að sjálfsögðu eft-
ir því hvemig því er hagað.
Skv. vísitölukröfum ASÍ síðast,
átti að.greiða óskerta vísitölu á laun
á bilinu 300-400 þús. kr. í dag-
vinnu. Flokkast laun þar fyrir ofan
til hárra launa þar sem þau átti að
skerða. Teljist þið forystumenn
launþegaskv. því hátekjumenn eða
eruð þið undir þessum mörkum?
Ég held ég geti fullyrt að all-
flestir forystumenn séu hálauna-
menn í þeim skilningi að þeir fari
yfir þetta mark í kaupi. Samt fer
það svoh'tið eftir því hvemig kaup
þeirra er samsett þ.e. skipt á dag-
vinnu og yfirvinnu. Mitt kaup er
alla vega vel þama fýrir ofan. En
út af fyrir sig held ég að ekki sé
hægt að nota þessi mörk sem skil-
greiningu á því hverjir séu há-
launamenn og hverjir láglauna-
menn. Það voru uppi deilur í haust
og í fyrravetur um það hvemig ætti
að haga vísitölukröfunni. Þessi
krafa sem þú vitnar til er einskonar
málamiðlun í þeim deilum, þannig
að menn sögðu að þeir'sem væm
undir 300 þús. á mánuði, væm svo
illa staddir að þeirra kaup yrði að
lyfta sérstaklega. Þeir sem em rétt
yfir 400 þús. fá næstum því óskert-
ar bætur og svo dregur úr bótum
eftir því sem ofar kemur. En ein-
hverja ákveðna línu verður held ég
aldrei hægt að draga, og segja þessi
er hálaunamaður og þessi er lág-
launamaður það fer hka eftir ýmsu
öðm, svo sem aðbúnaði og hlunn-
indum hvaða laun teljast há laun.
Nú er samningsréttur iðnnema í
höndum ASÍ. En nú er föst álykt-
unarsamþykkt hjá ASÍ þess efnis
að ASÍstyðji þá kröfu að INSÍfari
sjálft með sína samninga (samn-
ingsrétt iðnnema). Telur ASÍ þetta
vera minni háttar mál eða mun
sambandið leggja einhvern þunga í
þetta?
Það er alltaf erfitt að eiga við
spumingu með tóninum; „hvað
ætlar þú að svík ja af því sem lagt er
fram?”, það em engin svona mál
minni háttar mál. ASÍ hefur stuðl-
að að því á undanfömum ámm að
gefa INSÍ sem besta aðstöðu til að
framfylgja sínum málstað í þessum
efnum. ASÍ hefur á undanfömum
ámm lagt töluverðan þunga á
kröfur INSÍ. Vorið 1975 strandaði
á samningum iðnnema og þó að
ahur landslýður biði, þá var beðið í
heilan sólarhring eftir úrshtum
iðnnemamála. Það var þá sam-
komulag á borðinu um alla aðra
þætti en iðnnemakjörin. í þeim
samningum og raunar öllum samn-
ingum sem ég hef fylgst með áttu
iðnnemar beina aðild að viðræð-
um og samningsgerð og ég tel tví-
mælalaust, að almennur vilji sé til
staðar að treysta samningsstöðu
INSÍ sem best. í hverjum samn-
ingum hefur ASÍ veitt þjónustu og
aðstöðu sem hægt hefur verið að
veita. En ákvörðun um Hvaða ein-
staka kröfur eru gerðar að úrshta-
atriði á lokastigi, fer eftir því
hvaða stemningu tekst að vinna
upp á bak við kröfuna og hve öfl-
ugur stuðningur reynist við hana í
samninganefndinni. Það geta eng-
in samtök sagt já við viljum þetta
og ætlum að fá það og beðið síðan
eftir því að það fáist. Það verður
að sannfæra viðkomandi aðila um
að það sé virkilegur þrýstingur að
baki. Það þarf að vinna að skiln-
ingi á því að sú krafa sem sett er
fram sé nauðsynleg og vekja sam-
úð annarra á henni. Verkaskipt-
ingin er ekki þannig að INSÍ finni
kröfur og svo komi ASÍ og fái þær í
gegn. Þannig getur það aldrei ver-
ið. Þar er ekki hægt að velta á-
byrgðinni yfir á aðra. Auðvitað
verður INSÍ að fylgja sínum kröf-
um eftir, byggja upp stemningu
hjá sínum meðlimum og skilning
hjá öðrum. Hvort tveggja verður
að fara saman ef árangur á að nást.
SVEINSPRÓF
Sveinspróf í löggiltum iðngreinum nefndar fyrir 1. maí næstkomandi
skulu fara fram um land alltfrá 1. ásamt venjulegum gögnum, próf-
maí til 30. júní næstkomandi. gjaldi og sveinsbréfsgjaldi, alls kr. 745. - sem rennur í ríkissjóð, svo og
Meisturum, fyrirtœkjum og iðn fræðsluskólum ber að sækja um greiðslu á öðrum kostnaði.
próftökufyrir þá nemendur sína sem Meistarar og iðnfyrirtæki í Reykja-
lokið hafa námstíma og burtfarar víkfá umsóknareyðublöð afhent í
prófi frá iðnskóla. skrifstofu Iðnfræðsluráðs, Suður landsbraut 6, sem einnig veitir upp-
Umsóknir um próftöku sendistfor- lýsingar um formenn sveinsprófs
manni viðkomandi sveinsprófs- nefndar. IÐNFRÆÐSLURÁÐ