Nýtt kirkjublað - 01.05.1909, Side 2

98
NÝTT KIRK.rUBLAÐ
ömlu spdmcnnirnir aftur fundnir.
Svo hét íyrirlestur er prestur einn velmetínn í Torontó í Am-
eríku hélt nýlega; skal hér bjóða ágrip af þeirri fróðlegu ræðu:
Þarfasta verkið sem liggur eftir hina svo nefndu liœrri
krítík er Iiinir aftur fundnu fornu spámenn Israelsmanna.
Þeim var áður markaður bás aftast í Ganda testamentinu,
eins og gildi þeirra rita væri minna en hinna, en því er þver-
öfugt varið. Hinar frumlegustu hugsjónir hinnar fornu þjóðar,
hugsjónir sem hafið hafa bihlíuna í öndvegissæti meðal allra
heimsins helgirita, þær komu ekki frá löggjöfum eða æðstu
prestum þjóðarinnar; þær finnast miklu fremur í spádóma-
ritunum. — —
Spámannaritin voru fram til síðustu ára minst lesin og
minst skilin af bókum Gl.t. Vér könnuðumst að sönnu við
nöfnin Hósea, Amos, o. s. frv., en ekki grunaði oss, hverjir
menn þeir voru eða hvaða gildi rit þeirra höfðu. Nú sjáum
vér, að flest þessi nöfn tákna veruleg og sönn stórmenni and-
ans, hjartans og viljans. Og nú er oss auðið að greina eins
rit og stýl frá annars, svo og vita ýms söguleg deili á starfi
þeirra og stríði, þar sem og þegar þeir lifðu.1)
Engin stórmenni hiblíunnar standa oss nær en spámenn-
irnir, eða eru oss skiljanlegri, skemtilegri. Þeir voru hug-
sjónamenn og siðameistarar, og í undarlega sönnum og stór-
um stýl. Þeir stóðu fyrir ofan og utan skarkala lífs ogsam-
tíðar, og fluttu allsherjar sannindi og siðaspeki, ádeilur, fyrir-
boða, áminningar og vandlætingar — án þess að spyrja höfð-
ingja eða maktarvöld um lof, eða taka fé fyrir. Þeir voru
guðsmenn og guðs erindrekar, en hvorki lýðsins né landsstjórn-
arinnar. Þeir höfðu það á boðstólum, sem mest lyftir þjóð-
unum og göfgar; stórar fyrirmyndir og háledtar hugsjónir.
Þeir voru alfrjálsir menn, sem hvorki voru bundnir við háttu
fjöldans né nokkrar freistingar tímans.
Um fastar tíðagerðir eða steingerðar rétttrúnaðarreglur
hirtu spámennirnir lítið. Þeir mistu ekki sjónar á því, sem fram-
') Sbr. greinir sem birtust i „Verði ]jós“ fyrir nokkrum árum
(Í901) um „Spámenn Israelsríkis11 eftir prófqssor Cornill.