Nýtt kirkjublað - 01.09.1915, Blaðsíða 13

NÝTT KIRKJUBLAÐ
205
Hver sannfærir oss um að vér séum ekki einhver lang-ve-
sælasta skynsemdarskepnan í alheiminum?
Ekki get eg séð að eintóm vísindaleg skoðun geri það.
Samkvæmt henni erum vér nú að vísu langvitrasta dýrið á
jörðinni; en varla er maðurinn dygðugri eða sælli en dýrin,
sízt að þvi skapi sem hann er þeim vitrari.
I manninum er næsta merkilegt samsvörunarleysi milli
vitsins annarsvegar, og sælunnar og dygðanna hins vegar.
Hann vex í þekkingunni, en ekki í mannkostunum að því
skapi. Tilíinningar hans eru alt af í erjum við skynsemina,
og hvatirnar eru það eins við heilbrigðislögmálið; og æðstu
hugsjónirnar segja oft bæði hvötunum og heilsureglunum stríð
á hendur.
Geðveikin sækir mest á gáfuðustu þjóðirnar, virðist hún
líka heldur vaxa með menningunni.
Ekki er betur ástatt með mannslíkamann en sálina. Heila-
blóðföllin t. d. votta það, að heilinn er ekki vel gerður. Dýrs-
heilinn er þar að tiltölu sterkari, og alténd margar dýrateg-
undir virðast vera færri sjúkdómum undirorpnar en maðurinn.
Það er hægt að hugsa sér manninn miklu fullkomnari, hugsa
sér miklu meira samræmi í öllu lífi hans. Trúbrögðin, eink-
um vor, hafa annars lengi haft veður af þessu ósamræmi mann-
eðlisins, þessvegna tala þau um tapaða Paradis og horfið sak-
leysi, um endurfæðing og frelsun o. s. frv. Það er alténd
hægt að segja en örðugt að sanna, að þetta sé nú ekkert
annað en heilaspuni; maðurinn hafi verið ennþá aumari og
verri í fyrstunni, honum sé alt af að fara fram.
Já framþróun er auðvitað til, en of mikið hefir verið úr
henni gert, það sýnir öldin núna. Og álit margra lækna, t.
d. Steingrfms í fyririestri hans „Heimur versnandi fer“, bend-
ir á, að framþróunin gengur heldur skrykkjótt, bæði í einu
sem öðru.
Og ekki trúi eg því, að þetta blessað mannkyn sé mesta
meistaraverkið skaparans, fyrr en eg get trúað „Njólu“ eða
öðrum jafn bjartsýnum kristindómi, og samt tæj)lega, þótt eg
gæti það. Annars eru það nú trúarbrögðin ein sem kenna
oss, að maðurinn sé meira virði l'yrir guði en dýrin og plönt-
urnar, og að guð geti ráðið við alt. Það var Kristur einn