Vikan - 28.02.1952, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 9, 1952
3
Kraftaverkið miíl.
Sönn frásaga eftir William H. McDougall.
ÞAÐ er sagt, að kraftaverk
gerist ekki lengur, en ég
veit betur. Það var kraftaverk,
sem bjargaði lífi mínu.
Það gerðist í Indlandshafi
nálægt Javaströndum um sólar-
lag 7. marz 1942. Ég var frétta-
ritari fyrir United Press og átti
senda fregnir um hernað Jap-
ana á Java. Þeir höfðu nýlega
tekið Batavíu. Brátt mundi öll
eyjan á þeirra valdi. Það var
mál að forða sér.
Ég fór út í Poelau Bras, hol-
lenzkt skip, sem átti að fara til
Indlands. Á skipinu voru líka
síðustu hollenzku liðsforingj-
arnir og yfirmenn Shell olíu-
félagsins og fjölskyldur þeirra,
alls 240 farþegar. Um 250 míl-
ur frá ströndinni náðu japansk-
ar flugvélar okkur. Fyrsta
sprengjan hæfði kl. 11.03 f.
hád. Poelau Bras sökk kl. 11.38.
Ég treð marvaðann óratíma
og einblíni á staðinn, þar sem
skipið var. Hafið krökkt af æp-
andi fólki, — neyðaróp — hjálp-
arköll. Raddir æpa á björgunar-
bát, eina björgunarbátinn, sem
ég gat séð, og biðja hann um að
snúa við og bjarga þeim. En
hann hreyfist í hina áttina. Ég
syndi eins og óður maður
Björgunarbátinn ber hærra.
Ekki nema tuttugu stikur eftir.
„Hjálp! Hjálpið þið mér!“
Þeir láta sem þeir heyri ekki.
Þeir róa hægt í burtu á ská.
Breyttu stefnunni og syntu í
veg fyrir þá. Hraðara. Hertu
þig. Nú er ég nærri kominn.
„Hjálp! Hjálp!“ Svei þessu
björgunarbelti; hefði átt að losa
mig við það fyrir löngu. Slepp-
um því.
Ég er kominn svo nálægt, að
ég sé andlitin. Mér er borgið.
Þeir munu innbyrða mig. Dá-
samleg tilfinning — að vera
hólpinn. Ég lyfti höndum, til
þess að þeir geti innbyrt mig.
En enginn teygir sig eftir
mér til þess að hjálpa mér.
Báturinn er þéttskipaður and-
litum, stirðnuðum og eins og
skornum í tré. Þau s^ara aðeins
á mig, snúa svo undan. Ég fer
bónarveg að manninum við
stýrið. „Hjálpaðu mér. Ég get
ekki synt í land.“ Ekkert svar.
Ég man eftir áttavitanum, sem
ég er með í vasanum. Ég æpi
sigri hrósandi: „Ég á tvo átta-
vita. Þið getið haft gagn af
þeim.“
Maðurinn hristir höfuðið.
„Báturinn er fullur.“
Það er satt. Báturinn er full-
ur. Drekkhlaðinn. En þeir geta
ekki, þeir ætla ekki að láta mig
drukkna. Sei-sei, jú. Það ætla
þeir. Þeir eru að róa burt.
Ég hrifsa í fáti í ár. Henni
er snúið frá mér. Reyndu ekki
aftur. Þeir rota þig. Ég reyni
að stökkva upp og grípa í
stjómvölinn, en fingumir sleppa
af. Báturinn sígur fram hjá
mér. Kaðall lafir úr skut og
dregst í sjónum. Ég hendist á
hann. Einhver í bátnum kipp-
ir honum úr gómunum á mér.
Þreytan togar í handleggi og
fætur eins og þyngsli, dregur
allan líkamann niður, þrýstir
andlitinu á mér niður í sjóinn.
Mér finnst sem það séu tveir
„ég“, maðurinn í sjónum og
annað sjálf einhvers staðar
„uppi“, áhorfandi, er gefur
gaum að viðbrögðum sund-
mannsins í þessum háska, veg-
ur hugsanir hans.
„Áhorfandinn“ segir: „Farðu
þér hægt, McDougall. Treindu
kraftana. Þú getur flotið lengi
í björgunarbelti. Og það verð-
ur þú að gera, því að þetta var
síðasti báturinn. Þú mátt ekki
erfa það. Hann er fullur.“
Smám saman rennur víma
magnleysisins af mér, þoku
þreytunnar léttir. Loftið er
ekki lengur viðurstyggilegt af
ópum. Ég sé enga aðra á, sundi.
Getur það verið, að svo margir
liafi drukknað með svo skjót-
um hætti? Aldan er svo há, að
annað andartakið sést ekki upp
úr öldudalnum, en hitt, á öldu-
faldinum, ekki nema þröngur
hringur af sollmun sævi.
Að lokum ber fyrir sjónir
annan sundmann. Hann syndir
bringusund, hakan hvílir á
flotholti, hann ýtir þessu
skeifubákni á undan sér. Okk-
ur ber hægt og hægt nær hvor
öðrum. Augu okkar mætast, en
við segjum ekkert, kinkmn
jafnvel ekki kolli. Ándlitið er
rólegt, svipurinn ber ekki vitni
um annað en þreytu. Um hríð
rekum við hvor við annars hlið,
svo ber okkur sundur.
Síðustu orð móður minnar,
sem hún sagði við mig fyrir
tveim dögum í símann yfir
Kyrrahafið, hljóma stöðugt fyr-
ir eyrum mér: „Gleymdu því
ekki, sonur, að ég elska þig.“
Heyri ég eitthvað annað ?
Eitthvað á þessa leið: „Haltu
áfram að synda, sonur. Ég bið
fjrir þér.“ Rétt — og, móðir.
Eg held áfram að synda.
Hvað skyldi ég geta synt
lengi, áður en ég drukkna? Þeg-
ar ég verð orðinn of þreyttur í
hálsinum, sígur andlitið á mér
í sjóinn. Ég minnist undarlegr-
ar sögu um mann, sem drukkn-
aði. Hann synti, þangað til hann
var orðinn svo þreyttur og
sljór, að hann gleymdi, hvað
var haf og hvað himinn, hvað
var vatn og hvað loft, og hvoru
hann ætti að anda sér til lífs.
Hvað verður langt þangað til
ég gleymi því?
Þá segir þessi annar „ég“
uppi: „Þér er betra að byrja á
bænunum. Það verður ekki
langt eftir.“ Ég biðst fyrir. Það
er í fyrsta skipti sem mér verð-
ur ljóst, hvað bænin er í raun og
veru. Sláttumaðurinn, sem bíð-
ur, breytir vissulega mati þínu á
gildi hlutanna. Þetta, sem
skipti áður svo miklu máli,
varðar nú alls engu. Að lokum
er það ekki nema tvennt, sem
varðar: ástvinir og Guð.
Þú ert ekki hræddur. En þú
sérð eftir. Þú sérð eftir hlutun-
um, sem þú gerðir og vildir að
væru ógerðir, sem þú gazt gert,
en gerðir ekki. Þú óskar þess,
að þér hefði áunnizt meira með
þessu lífi, sem þér var gefið til
meðferðar.
„Góði Guð, ljáðu mér dálít-
ið lengri tíma. Ég skal reyna að
nota hann vel.“
Mér er nú hugarhægra. Ör-
væntingin er horfin. Oveðrinu
innra er slotað. Traustið flæðir
aftur inn, fyllir hið voðalega
tóm eftirsjárinnar. Ég er þess
nú fullvís, að bænir mínar verða
heyrðar. Ég hef ekki minnstu
hugmynd um, hvað verður mér
til bjargar. Það verður eitthvað.
Má vera, að kafbáti skjóti upp.
Svipastu um eftir sjónpípu.
Ég kem auga á stórt rekald.
Haltu þér í það um stund,
hvíldu þig. Þú getur flotið dög-
um saman, ef þú getur haldið
þér í eitthvað.
Hvað er framorðið? Hvar er
sólin ? Þarna, bak við loðna gat-
ið í þykkninu og hnigin þó nokk-
uð til vesturs. Hlýtur að vera
komið undir kvöld.
Ég sé lítinn titt bera við him-
in. Flak? Nei. Bíddu næstu
báru. Það er sjónpípa! Ó, Guð,
það er sjónpípa á kafbáti! Ein-
mitt það, sem ég bjóst við að
bjargaði mér, kafbátur. Syntu
þangað. Hertu þig að synda,
þeir geta ekki séð þig svona
langt í burtu. Nei, eitthvað bog-
ið við þetta. Þetta er ekki sjón-
pípa. Það er siglutré, — sigla
í björgunarbáti.
Áhorfandinn uppi tekur til
máls: „Þarna er tækifærið.
Syntu og biddu. Þarna er vin-
ur þinn á flotholtinu. Segðu
honum frá bátnum.“
Hann er rétt á undan mér og
syndir hægt. Ég syndi að hon-
um og ýti við öxlinni á honum
og bendi í áttina að siglunni.
Hann kinkar kolli. Hann kem-
ur upp brosi. Ég fer fram úr
honum og syndi rösklega. Vissi
aldrei, að ég gæti synt svona.
Og svona lengi. Báturinn hreyf-
ist ekki mikið, rekur aðeins. Ég
hef það, ef hann fer ekki af
stað.
Guð minn góður! Þeir eru að
setja upp segl. Þeir ætla að
skilja mig eftir, alveg eins og
liinir. „Guð minn,“ æpti ég, og
ég legg alla krafta mína í þetta
óp. „Guð minn, láttu seglið
detta niður!“ Seglið dettur nið-
ur. „Ég þakka þér, Guð.“
Ég dreg á bátinn. Ég sé menn
að verki við sigluna; þeir eru
að reyna að setja seglið upp
aftur. Seglið fer aftur að mjak-
ast í rykkjum upp sigluna.
„Heyrðu, Guð. Þetta er síð-
asta lífsvonin mín.“ Seglið er
komið að hún.
„Láttu það ekki hanga uppi.
Guð, láttu það falla.
Kraftaverkið mitt gerist.
Aftur fellur seglið.
„Þakka þér, Guð.“
Æptu á þá. Þeir munu róa til
þín og draga þig upp. „Hjálp!
Hjálp!“ Einhver í bátnum veif-
ar hendi. Dásamleg hönd. Þeir
sjá mig. Þeir ætla að draga mig
upp.
En báturinn hreyfist ekki í
áttina til mín. Enginn hreyfir
ár. Þeir eru allir að athafna sig
við sigluna, reyna að koma
seglinu upp. Fyrir aftan mig
heyri ég óp, lágt, en ekki um
að villast. Vinur minn á flot-
holtinu. Ég syndi og syndi.
Ég er kominn að bátnum,
stend á öndinni, rétti upp báð-
ar hendur. Tveir menn draga
mig innbyrðis.
Eg er í bátnum, skjálfandi,
holdvotur, en hólpinn. Hólpinn!
Himnaríki hlýtur að vera eitt-
hvað líkt Joví, sem mér er innan-
brjósts. Eg tek andköf, ég segi
við mennina í bátnum: „Ástar-
þakkir, piltar, þakkir!“
Ég dreg aftur andann. Það
er dásamlegt að anda og vera
ekki ofan í sjónum. Ég segi
þeim frá vini mínum á flotholt-
inu. „Hann er þama.“ En ég get
ekki séð hann. „Hann var þarna
fyrir nokkrum mínútum. Rétt
hjá. Róið þið þangað.“
Andartak er ekkert nema
þögn. Þá kallar rámur, rauð-
hærður sjómaður skipunarorð
á hollenzku, hallar sér fram
yfir árina og tekur bakföll. Sjö
ræðarar aðrir gera slíkt hið
sama. Báturinn skríður í áttina
frá vini mínum.
„Hæ, þangað!“ segi ég og
bendi aftur. Rauðhærði sjómað-
urinn tekur til máls. Það eru
komnir of margir 1 bátinn. Þú
ert síðasti maðurinn, sem við
getum tekið.“ Enginn annar
segir neitt. Það er ekki neitt að
segja frekar. Árarnar sveiflast
samtaka í löngum, sterklegum
togum, bera bátinn frá síðasta
manninum, sem er enn á sundi.
Ég stari og stari, en get
hvergi séð hann á þessari úfnu
víðáttu. Hann hefur sjálfsagt
fagnað og hugsað með sér: „Nú
vita þeir líka af mér.“ Hvað
hlýtur að hafa verið honum í
hug, þegar bátnum var róið
burt? Ég held, að ég viti það,
því að mér var eins innan-
brjósts, þegar hinn báturinn
skreið frá mér. En það er ein
hugsun, sem ég vona, að hann
hafi ekki hugsað. Ég vona, að
hann hafi ekki haldið, að ég
hefði brugðizt honum.
Stundum ligg ég enn and-
vaka á nóttunni og hugsa um
þennan mann, sem var skilinn
eftir. Ég er að velta því fyrir
mér, hve lengi hann hefur synt,
áður en hann varð svo þreytt-
ur, að hann gleymdi því, hvað
var vatn og hvað loft og hvoru
hann ætti að anda sér til lífs.