Vikan - 16.09.1954, Qupperneq 5

Maria
__19.
Chapdelaine
Ástarróman úr óbyggðum Kanada eftir Louis Hémon
IAUGUM bændanna er allt, sem viðkemur jörð-
inni, ræktun hennar og árstíðunum, sem
ýmist deyða jörðina eða vekja hana til lífsins,
svo mikilvægt, að það eru engin helgispjöll að
ræða um það við dánarbeð. Öll litu þau ósjálfrátt
í áttina til litla gluggans, en það var enn dimmt
af nóttu og þau sáu ekkert út.
Ephrem Surprenant byrjaði aftur að lofa hina
látnu. — 1 allri sókninni var ekki til duglegri og
laghentari kona en hún. Hún var líka svo gestris-
in og hvað hún tók elskulega á móti öllum. Það
eru ekki margar konur á borð við hana i gömlu
sveitinni og jafnvel ekki í þorpunum, sem járn-
brautin liggur í gegn um. Já, þú áttir svo sann-
arlega góða konu.
Brátt reis hann á fætur og fór, sorgmæddur
á svipinn.
Nú varð löng þögn. Höfuðið á Chapdelaine seig
smám saman niður á bringu og hann virtist
blunda. María var hrædd um að þetta væru helgi-
spjöll og spurði hárri röddu:
-— Sefurðu, pabbi ?
— Nei, nei.
Hann rétti úr sér á stólnum og setti fram brjóst-
kassann. En þar sem augnalokin héldu áfram að
siga gegn vilja hans, reis hann skömmu seinna
á fætur. — Við skulum lesa bænirnar okkar einu
sinni enn.
Þau gengu að rúminu, þar sem hin látna hvíldi
og fóru enn einu sinni með jafnmargar bænir og
perlurnar voru á talnabandinu. Þegar þau risu á
fætur, heyrðu þau að rigningin lamdi rúðurnar
og þakið. Þetta var fyrsta vorregniö og það boð-
aði að veturinn væri að enda, að bráðum kæmi
jörðin undan snjónum, árnar færu aftur að
streyma ofsakátar niðureftir, að enn einu sinni
mundi öll veröldin breytast eins og falleg kóngs-
dóttir, sem leyst er úr álögum risans. En þau
þorðu ekki að gleðjast, því dauðinn var nýbúinn
að heimsækja þau, enda fundu þau ekki til mik-
illar gleði yfir þessu, þar sem sorg þeirra var
djúp og falslaus.
Þau opnuðu gluggann, settust aftur og hlustuðu
á hvernig stóru droparnir buldu á þakinu. María
sá að faðir hennar hafði litið undan og sat hreyf-
ingarlaus. Hún hélt því að svefninn sækti enn einu
sinni á hann. En þegar hún ætlaði að tala til
hans og vekja hann, stundi hann og sagði:
— Ephrem Surprenant sagði satt, sagði hann.
•— Móðir þin var góð kona, María. Óvenjulega
góð kona!
María kinkaði kolli og beit á vörina.
— Hún var alltaf hughraust og góður ráðgjafi
meðan hún lifði, en hún sýndi bezt sína afburða
kosti í byrjun, rétt eftir að við giftum okkur,
þegar þið Esdras voruð lítil. Eiginkonur smá-
bænda geta alltaf átt von á þvi að eiga erfiða æfi.
En þær eru ekki margar, sem leysa störf sin eins
vel af hendi og hún og með jafn góðu geði, María.
— Ég veit það, pabbi, ég veit það, muldraði
María. Og hún þurrkaði sér um augun, því sorgin
heltók hana.
— Þegar við settumst að á fyrstu jörðinni okk-
ar i Normandin, áttum við tvær kýr og höfðum
fremur lítið haglendi, því næstum allt landið var
þakið skógi, sem erfitt var að ráða við. Ég tók
mér öxi í hönd og sagði við hana: — Nú ætla ég
að ryðja land handa þér, Lára. Og ég hjó skóg-
inn frá morgni til kvölds og kom aðeins heim
í kvöldmatinn. Og á meðan hélt hún húsinu hreinu,
eldaði matinn, hirti skepnurnar, gerði við girð-
ingarnar, mokaði gripahúsin og stritaði stanz-
Sögulok næst
laust. Þrisvar eða fjórum sinnum á dag kom hún
út í dyrnar og stóð svolitla stund og horfði
út í skógarjaðarinn, þar sem ég kepptist af alefli
við að höggva furutrén og birkitrén, til að ryðja
jörðina okkar.
Svo varð brunnurinn þurr í júlímánuði. Kýrnar
gátu ekki svalað þorsta sinum og urðu næstum
geldar. Þá lagði mamma þín af stað með sína
fötuna í hvorri hendi niður að ánni, meðan ég var
úti í skógi. Sandurinn skriðnaði undan fótum
hennar, en hún losaði föturnar átta eða tíu sinn-
um í tunnuna, sem hún ók svo heim á hjólbörun-
um. Þar hellti hún úr henni í stóra vatnskerið í
kúagirðingunni. I meira en þrjú hundruð álna
fjarlægð frá húsinu. Það var ekkert kvenmanns-
verk og ég sagði henni oft, að ég skyldi gera það.
En i hvert skipti hrópaði hún upp: — Skiptu þér
ekki af því. Þú skalt bara hugsa um að ryðja
jörð handa mér. Og svo hló hún til að hughreysta
mig, en ég sá það vel, hvað hún lagði á sig og að
hún var komin með dökka bauga undir augun af
þreytu.
Þá tók ég öxina mína og fór út í skóginn. Ég
réðist af svo miklu afli á birkitrén, að þverhandar-
þykkar flýsar þeyttust í allar áttir, um leið og ég
sagði við sjálfan mig, að konan mín væri óvið-
jafnanleg og að ef góður guð gæfi mér heilsu, þá
skyldi ég ryðja og rækta handa henni góða jörð.
Regnið buldi enn á þakinu. öðru hvoru þeytti
VEIZTU —?
1. Hverjir eru hinir svokölluðu bedúínar?
2. Hver sagði og við hvaða tækifæri: Um
hvat reiddust goðin, þá er hér brann
hraunit, er nú stöndum vér á?
3. Er það rétt að Mont Blanc sé í Sviss?
4. Hvaða þjóðai'fáni, af þeim sem enn
eru í notkun, er elztur?
5. Hver flutti kartöflur til Evrópu og
hvenær var það ?
6. Hvaða ríki er þéttbýlast í heimi ?
7. Hver sagði þessa frægu setningu: —
Nú verðum við að hanga saman, herr-
ar minir, því annars fáum við að hanga
hver fyrir sig. ?
8. Hver ber kostnaðinn af vegum á ís-
landi ?
9. Hverjir af þessum bræðrum eru frægir
söngvarar: Millsbræður, Wrightbræð-
ur, Smithbræður eða Marxbræður?
10. Gáta: Rassboginn og reimaður
reyrður á halabroddi,
fugla jóð og flóðgarður
finnst hjá honum Oddi.
Sjd svör á bls. 1J/.
rokið þungum regndropum á gluggana, en þeir
runnu síðan niður rúðuna, eins og tár. Eftir nokk-
urra klukkustunda rigningu yrði jörðin auð, og
lækimir mundu renna niður bakkana. Eftir
nokkra daga færu þau aftur að heyra árniðinn.
Þegar við fengum okkur aðra jörð upp með
Mistassini, var þetta alveg eins, hélt Samuel
Chapdelaine áfram. — Eilift strit. Hún þrælaði
ekki síður en ég. En alltaf var hún jafn uppörf-
andi og kát. Þar bjuggum við inni í skóginum, en
þar sem við höfðum hvamma með safamiklu grasi
milli klettanna, þá fengum við okkur kindur.
Kvöld nokkurt . . .
Hann þagði enn einu sinni góða stund og þegar
hann hóf aftur máls, þá horfði hann fast á Maríu,
eins og hann vildi láta hana skilja vel, það sem
hann ætlaði nú að segja:
— Það var í septembermánuði, á þeim tíma árs,
þegar öll dýr skógarins verða ill viðureignar.
Maður nokkur frá Mistassini, sem var á leið niður
ána á báti og kom við hjá okkur, sagði við okk-
ur: — Gætið vel að kindunum ykkar, því birn-
irnir drápu kvígu rétt hjá einum bænum i vik-
unni sem leið. Um kvöldið fórum við móðir þín
upp í grösugu hvammana, til að reka kindurnar
heim í hús fyrir nóttina, svo birnirnir tækju þær
ekki.
Ég fór eina leiðina og hún aðra, þvi það var
erfitt að finna kindurnaf miUi elritrjánna. Þetta
var um sólarlag og skyndilega heyrði ég að Lára
hrópaði: — Ó, illfylgin ykkar! Einhverjar skepn-
ur voru að hreyfa sig inni í kjarrinu og það var
fljótséð, að það voru ekki kindur, því þær
eru eins og hvítir blettir í skóginum í rökkrinu.
Ég hljóp af stað eins hratt og ég gat, með öxina
í hendinni. Móðir þín sagði mér alla söguna seinna,
þegar við vorum á leiðinni heim. Hún hafði séð
hvar dauð kind lá á jörðinni og tveir birnir stóðu
yfir henni og voru farnir að éta hana. Menn
verða að vera mjög hugaðir, til þess að þora að
mæta björnum í septembermánuði, þó þeir hafi
byssu í höndunum. En þegar það er vopnlaus
kona, þá getur hún ekki annað gert en að forða
sér og enginn ásakar hana fyrir það. En móðir þín
greip grein upp af jörðinni og réðist á birnina
og hrópaði :— Feita fallega kindin okkar! Flýið,
þjófarnir ykkar, eða þið skulið fá að kenna á því.
Ég kom á harða hlaupum, en þegar ég kom til
hennar, þá voru birnirnir flúnir inn í skóginn,
skömmustulegir og vesældarlegir, þvi hún hafði
hrætt þá.
María hlustaði og hélt niðri í sér andanum. Hún
spurði sjálfa sig hvort móðir hennar, sem hún
hafði alltaf þekkt svo blíða og þolinmóða, sem
aldrei hafði getað skammað Télephore án þess
að taka hann á eftir á hné sér og hugga hann og
gráta með honum, um leið og hún sagði, að sig
tæki það sárt að þurfa að refsa barni, — hvort
hún hefði getað gert þetta.
Hinn skammvinni gróðrarskúr vorsins var bú-
inn. Tunglið gægðist forvitnislega í gegnum skýin,
eins og það væri að athuga hve mikið væri enn
eftir af snjónum frá vetrinum eftir fyrstu rign-
inguna. Jörðin var enn alhvít. Djúp kyrrð nætur-
innar gaf til kynna að enn mundu líða margir
dagar, áður en fjarlægu drunurnar frá fossunum
færu að heyrast. En hlý golan hvíslaði hughreyst-
ingarorðum og fyrirheitum.
Samuel Chapdelaine þagði svolitla stund. Hann
laut höfði, studdi höndunum á linén og minntist
liðinna ára, sem höfðu verið erfið en þó full
af glæstum vonum. Þegar hann hóf aftur máls,
5