Vikan - 09.01.1958, Side 9

Það var llka vitað hver geymdi peninginn með hringnum. Ungur af-
greiðslumaður á ísbar einn af þessum síbrosandi piltum sem viðskipta-
vinunum geðjast svo vel að, hafði komið auga á peninginn í peninga-
skúffunni og fiskað hann sigri hrósandi yfir heppni sinni upp úr skúff-
unni.
„Bud Skinner hefur peninginn með hringnum," sögðu menn hver við
annan milli vonar og ótta. „Ég vona bara að pilturinn fái hnattferðina."
Loks rann upp hinn langþráði dagur. Það hafði safnazt mannfjöldi
ton . . . aumingja skinnið!“ tautuðu menn og lækkuðu röddina. „Dauðinn
væri hreinasta guðsblessun fyrir hann. Mesta furða að hann skúli ekki
vera búinn að skjóta sig.“
Eigandi peningsins með krossmarkinu brosti bitru brosi. „Ég vona
að þetta fjandans litla merki tákni það sem allir halda," sagði hann við
vin sinn.
Loks rann upp hinn langþráði dagur. Það hafði safnast mannfjöldi
fyrir utan skrifstofu blaðsins til að sjá eigendur merktu peninganna
þriggja sýna Haverty einseyringana sína og gefa upp nöfn sin til birt-
ingar. Vegna áhorfendanna kom ritstjórinn á móti þeim út.
1 kvöldblaðinu voru birtar myndir af þessum þremur, ásamt nöfnum
þeirra og heimilisföngum og tilheyrandi merkjum undir hverri mynd.
Ibúar Blankville lásu það . . . og héldu niðri í sér andanum.
AÐ morgni 22. marz sat gamla blinda betlikerlingin á sínum venjulega
stað og hugsaði um þennan æsandi atburð sem fyrir hana hafði
komið, þegar margt fólk kom og leiddí hana til skrifstofu dagblaðsins.
Það hafði verið að segja henni eitthvað frá merktum peningi, sem það
hafði fundið i betlikrúsinni hennar, frá hárri peningaupphæð og frá hættu
sem vofði yfir henni. Hún var guðsfegin þegar það leiddi hana aftur til
baka í skotið hennar.
Þarna sem hún nú sat á sínum venjulega stað, kinkaði í sífellu kolli,
sátt við tilveruna og raulaði fyrir munni sér, datt einhver miði í kjöltuna
á henni. Hún þreifaði á þessum stífa, aflanga pappír, fann að það var
umslag og kallaði á vegfaranda: „Viltu opna þetta fyrir mig?“ sagði
hún. „Það er bréf.“
Vegfarandinn reif upp umslagið og hrukkaði ennið. „Það er vélritað
bréf, með engri undirskrift,“ sagði hann. „1 því stendur aðeins ■— hver
fjárinn er nú þetta? — Það stendur aðeins: „Fjögur horn jarðarinnar
eru öll eins“. Og . . . ne-i! Lítið þið nú á! ... Ó, fyrirgefðu, ég var
búinn að gleyma því að þú ert . . . þetta er farmiði með skipi kringum
hnöttinn! Heyrðu, varst það ekki þú sem áttir einn af einseyringunum ? “
Blinda kerlingin kinkaði syfjulega kolli. „Jú, þennan með ferhyrn-
ingnum, sagði það.“ Hún andvarpaði. „Ég var að vona að ég mundi hljóta
peningana, eða . . . hitt, svo að ég þyrfti aldrei framar að betla.“
„Nú jæja, hér er miðinn þinn." Vegfarandinn rétti henni hikandi mið-
ann.
„Hvaða gagn hef ég svosem af honum?“ sagði gamla konan, um leið
og hún þreif hann í skyndilegri reiði og reif hann í tætlur.
Á sömu stundu tók Kenneth Carlton við umslagi af póstinum. Það
krunkaði meinhæðnislega í honum meðan hann opnaði það. „Þetta er
það bezta sem fyrir mig hefur komið i mörg ár, Jim. Ég er himinglaður!
Himinglaður, Jim, heyrirðu það? Það kemur snögglega, vona ég . . .
og kvalalaust. Hvað skyldi þetta nú vera? Ritgerð um það hvernig
maður eigi að slá sig af?“ Hann hristi innihald umslagsins á borðið
og andartaki siðar glumdi við hlátur . . . miskunnarlaus . . . ógeðsleg-
ur hlátur.
Vinur hans starði á litla hrúgu af brakandi seðlum, sem hver hafði
meira verðgildi en hann hafði nokkru sinni séð áður. „Peningarnir! Þú
hefur fengið hundrað þúsundin, Ken! Ég trúi ekki mínum . . .“ Hann
þagnaði og greip gulan miða, sem lá innan um seðlana." Auðæfin eru sá
mesti kross sem maðurinn ber,“ las hann upphátt. „Þetta er alveg óskilj-
anlegt . . . auðæfin? Krossmarkið . . . hefur þá táknað auðæfi?“
Carlton snögghætti að hlægja." Hann veit hvað hann syngur, fugl-
inn sá — hver sem hann er! Skemmtileg kaldhæðni það, Jim — að auð-
æfin séu byrði en ekki sú blessun sem flestir halda að þau séu. Ekki þar
fyrir, ég býst við að hann hafi rétt fyrir sér. . . . Ég efast þó um að
honum sé kunnugt um mestu kaldhæðnina í þessum hluta leiksins ? Hundrað
þúsund dalir handa manni með — krabba. Jæja, Jim, ég hef einn mánuð
eða varla það til að eyða þeim . . . einn djöfulsins mánuð til að kveljast
áður en yfir lýkur!"
Aftur kvað við þessi hræðilegi hlátur.
En það furðulegasta í málinu var þó dauði Buds Skinners. Rétt eftir
mesta annatímann um hádegið hafði hann fundið lítinn pakka, sem skrifað
var utan á til hans, á einu af hliðarborðunum. Hann reif með ákafa brúna
pappírinn utan af honum, meðan hópur af vinum hans þyrptist i kring-
urn hann.
1 pakkanum fann hann kynlega undna silfuröskju. Með skjálfandi fingr-
um þrýsti hann á lásinn og opnaði lokið. Andartaki síðar var kominn
undarlegur svipur á andlitið á honum — og hann hneig hljóðlaust á
gólfiö.
Lögreglurannsóknin, sem á eftir fór, leiddi ekkert í ljós annað en að
Skinner hefði verið byrlað crotalin eitur — slöngueitur — sem komizt
hafði inn I líkama lians gegnum stungu á þumalfingrinum, sem komið
hafði þegar hann þrýsti á lásinn á silfuröskjunni. Þetta var einasta skýr-
ingin á dauða hans, ásamt vélrituðum miða í tóma kassanum: „Lífið
endar þar sem það byrjar — hvergi."
Leyndardómurinn um merktu peningana þrjá, sem sennilega eru enn
í umferö, var heldui- aldrei upplýstur.
Hve marga vini
parrtu að eiga í
eftir ALEXANDER BARRIE
HVAÐ áttu marga vini —
raunverulega vini ? Sam-
kvæmt skoðun sálfræðings
nokkurs í London er ekki hægt
að eiga marga. Sá sem á f jóra,
má teljast vinmargur, segir
hann. En það er óþarfi að hafa
áhyggjur ef maður á einn, seg-
ir hann ennfremur. Hver mann-
eskja þarfnast raunverulegrar
vináttu. Ef þér finnst, þegar þú
hugsar um það, að í rauninni
eigirðu engan vin í lífinu — þá
skaltu fara að hafa gát á hlut-
unum. Og þá skaltu spyrja
sjálfan þig um ástæðuna.
Sálfræðingar meta vináttu
ákaflega mikils. Sumir segja
að hún sé það sem mikilvæg-
ast er til að gera lífið ánægju-
legt og koma í veg fyrir tauga-
áföll og aðra taugaveiklun. Og
jafnvel þeim sem ekki meta
hana alveg svo mikils, kemur
saman um að góðir vinir séu
aðal kryddið í lífinu.
Hvað er það þá sem gefur
vinum þessa sérstöðu? Reynd-
ur sálfræðingur útskýrir það
fyrir sjúklingum sinum, að vin-
ur sé maður sem við getum
hitt án þess að fara að leika.
Sannur vinur er maður, sem
okkur er jafn hlýtt til og fjöl-
skyldu okkar og vina á
bernskuheimilinu.
En ef það hefur nú verið lít-
ið um hlýjar tilfinningar á
heimilinu, þegar við vorum að
alast upp? Það verður oft til
þess að við vöxum upp án
hæfileika til að finna til og
sýna öðrum hlýju, eins og sál-
fræðingarnir verða næstum
daglega varir við í starfi sínu.
Og áhrif þess á vináttu eru
vægast sagt skaðsamleg.
Því er aftur á móti erfiðara
að svara, hvað það er sem vek-
ur hjá okkur viðbrögð hlýrrar
vináttu. Það eru hvorki sam-
eiginleg áhugamál, ekki sam-
eiginlegar lífsskoðanir, ekki
sameiginlegt uppeldi. Satt að
segja viðurkenna sérfræðingar
í sálfræði að þeir hafi ekki
hugmynd um það hvernig vin-
átta myndast. Þeir vita að þar
er einhvér hulin þáttur.
En það krefst vinnu að eign-
ast vini — og það er þessvegna
sem ekki er hægt að eiga
marga í einu.
„Vinátta visnar í umhyggju
og aðgerðai’leysi." segir einn
sálfræðing'urinn." Þegar allt
kemur til alls er ekki hægt að
eiga vin, sem ekki er hægt að
glata; hann væri þá ekkert
annað en jábróðir, og áhuga-
laus áhangandi."
Við verðum líka að fara var-
lega með orðið ,,vinur.“ Það er
oft kæruleysislega notað. Til
dæmis eiga kunningjar og sam-
starfsmenn ekki skilið það
nafn. Samkvæmt skilgreiningu
sálfræðinganna er vinur ein-
hver sérstök manneskja sem
við ekki aðeins þekkjum, held-
ur elskum og treystum jafn-
framt. Einhver sem ber i
brjósti samskonar tilfinningar
í okkar garð.
Læknar reka sig oft á að
sjúkt fólk, sem til þeirra leitar,
á erfitt með að eignast vini og
halda þeim. Þessi vöntun er al-
geng meðal sálsjúkra. En það
ætti að vera manni eðlilegt og
auðvelt að eignast vini. Þegar
það bregst er eltthvað alvar-
legt á seiði.
Sumar manneskjur skortir
hæfileika til að elska eða
treysta fólki. Það gefur sál-
fræðingum vísbendingu um
geðrænt áfall, sem oft er komið
alla leið aftur úr bernsku. Þeg-
ar foreldrar bregðast börnum
sinum með því að vera óþolin-
móð við þau og sjálfum sér ó-
samkvæm, þá eru vinalausir
einstaklingar i deiglunni.
Það er ekki auðvelt að koma
vinalausum manni til hjálpar.
Eða eins og sálfræðingur nokk-
ur orðai' það: „Vinátta er gott
læknislyf — það vitum við vel.
En gallinn við það er sá, að
það er ekki hægt að gefa upp-
skriftina af þvi eins og öðrum
meðulum."
Stundum veit fólk, sem hef-
ur áhyggjur af einstæðings-
skap sínum, á hvern hátt hegð-
un þess er ábótavant, en stund-
um hefur það enga hugmynd
um það. Kona nokkur sagði
sálfræðingi sínum að hún ætti
enga vini. „Hvers vegna?“
spurði hann, og bjóst ekki við
að hún gerði sér nokkra grein
fyrir því. En hún hafði svar á
reiðum höndum: „Um leið og
ég hitti fólk sem mig langar
til að eiga að vinum, ætla ég
alveg að éta þá,“ sagði hún til
skýringar. „Ég er einhvern
veginn alltof áköf." En úr því
að hún vissi í hverju hegðun
hennar var ábótavant, var
hálfur sigur unninn.
Sálfræðingum er kunnugt
um hve óendanlegar miklar á-
hyggjur sumt fólk hefur af
vináttuböndunum, svo eðlislæg
sem þau eru og svo eðlilega
sem þau ættu að bindast.
Mesta sölubókin í heiminum
að undanskildri Biblíunni, ef
skáldsögur eru ekki taldar
með, er látlaus og hreinskilnis-
Framhald d bls. 13.
VIKAN
9