Vikan - 09.07.1959, Blaðsíða 9

sé, en hafði einhver misfögur oi-ð um
klaufaskap sinn, þegar hann hafði
fast undir fótum!
Mörgum finnst Guðmundur í Vlði
þurr á manninn og frekast fráhrind-
andi. Mikið rétt er það, að hann er
fáskiptinn um annarra hagi og held-
ur sér að sínu og sínu fast að sér.
Maðurinn má líka halda vel í, þegar
liann rekur trésmiðju og mikla hús-
gagnaverzlun og hefur um áttatíu
manns í starfi. Auk þess sér hann
öllum fyrir verkefnum sjálfur, hversu
mikið skúli vinna af hverri tegund
eða hvaða gerð hitt og þetta skuli
vera. Hann velur meira að segja öll
áklœði sjálfur eftir áferðinni, en lœt-
ur segja sér til um litina.
Þá fer hann um vélasali, timbur-
og málningarverkstœði og bólstrun
og í verzluninni og má þar að auki
sitja á skrifstofu og sinna þar eðli-
legum stjórnarstörfum.
Við breyttar aðstæður.
Að sögn Guðmundar liafa tímarn-
ir skapað fyrirtœki hans. Fráleitt er
það ekki, og þess verður að gœta að
hann hefur ekki síður fylgzt með tím-
anum en flestir starfsbræður hans.
Hann sá í hendi sinni eftir striðið, að
tímarnir voru breyttir og nýir siðir
með nýjum herrum, en líka aðrar
lcröfur og lagfœrður smekkur.
Líka má geta þess, að hann fór á
kaupstefnu í Leipzig í hitteðfyrra og
hafði mikið gagn og gaman af.
Því hóf hann að byggja mest á
ódýrri fjöldaframleiðslu, þegar bygg-
ingu stórhýsis hans var lokið. Hann
framleiðir þannig nokkur hundruð
borðstofusett, 500—1000 stóla, nokk-
ur liundruð kommóður i einu. Við það
vinnst tvennt: framleiðslan eykst og
svo er til gamalt sígilt lögmál, sem
segir, að þá lœkki verð um leið. Með
þeim vélakosti og mannafla, nem
Guðmundur rœður yfir, er ]^etta
nœsta auðvelt og liefur gefizt vel í
Jramkvœmd. Þá hefur það líka orðið
•gœfa Guðmundar, hversu góða starfs-
menn hann hefur við framleiðsluna,
enda eru enn hjá honum smiðir, sem
byrjuðu hjá honum á Víðimelnum.
Pólitík, leikhús og skautar.
EN SVO er hinn aðskiljanlegi
Guðmundur Guðmundsson utan starfs
og anna. Maðurinn, sem iðkar fjall-
gömgur og dans og bregður sér upp
á Bauðavatn, til að hlaupa þar á
skautum.
Veitull gestgjafi, sem hefur yndi
af glöðum kunningjahópi og nánum
mannfagnaði. Hann er stœkur þras-
karl í pólitíkinni og sœkir og ver
málstað sinn fimlega á þeim vett-
vangi. Hann fer oft í leikhús, hlýðir
mikið á útvarp, kann feikn af þjóð-
legum fróðleik og Islendingasögurn-
ar utanbókar! Þá er hann ótrúlega vel
að sér í stundíegum fyrirbærum
samtímans. Áður var getið pólitískr-
ar eljusemi hans og líklega liefur
hann raunbetri þekkingu á nytjum
í kúm á Suðurlandsundirlendinu en
margur lágtlaunaður mjólkur„fræð-
iv gurinn“.
Hið dularfulla tímaskyn.
SVO ER LlKA vert að geta hér
Ásahreppsferða hans að nokkru. Þar
eiga sumarbústað þrír gagnmerkir
piparsveinar, á og ofan við miðjan
aldur. Eru þeir hinir kynlegustu
kvistir, sérvitrir óskaplega og
skemmtilega gamlir í hettunni. Þar
unir Guðmundur vel við þjóðlega
frœðaiðkun og ef til vill þvargar hann
ofurlítið við þá um pólitíkina góð-
kunnu. Herrum þessum þótti undar-
legt, hvernig Guðmundur vissi alltaf,
hvað klukkan var, að nóttu og degi.
Því var það, sem einn þeirra kumpána
faldi sig undir borði í herbergi Guð-
mundar og þorði varla að draga and-
ann. Hugðist hann reyna að upplýsa
lvinn óttalega leyndardóm um tíma-
skyn Guðmundar. Var Guðmundur
þó kominn í rúmið, er hann reis upp
og skimaði t kringum sig og mœlti
stundarhátt: „Hver er hér innif“ Sá
pipraði mátti skríða úr fylgsni slnu
og játa œtlun sína. Leyndardómur-
inn var þá, að Guðmundur var með
áþreifanlegt úr, sem œtlað er blind-
um mönnum.
Saga Guðmundar í Víði er ekki
hálf sögð. Atorka móður hans og
ódrepandi kjarkur hennar og lífs-
gleði gera líf hans dœmigerða hetju-
sögu. Hann hefur áreiðanlega rekið
sig oftar á i lifinu en í lyftuopinu
forðum, en hann sprettur jafnharð-
an á fætur og hleypur upp stigann
og er kominn vel á undaii sjálfri lyft-
unni.
Flutningatæki framtíðairinniar.
Nú hefur að noklsru leyti tekizt að framkvæma hugmyndina um fljúg-
andi disk. Menn hafa lengi talið að þannig yrðu farar- og flutningatæki í
framtíðinni og nú hefur brezkum vísindamönnum tekizt að búa til eins-
konar disk, sem er knúinn með loftblæstri. A myiulinni sést loftskrúfan í
stútnum. Hún er með 485 lia. lireyfli, og tekur loft niður um stútinn
og blæs því af mikiu afli niður undan disknum og heldur honum þannig
á lofti. Hann getur aðcins svifið mjög lágt yfir landi og legi, en vísinda-
. menn telja, að bygga megi risa-diska, sem hentugir verði til þungafiutninga.
Q>r. m atthías ffónasson
Tvegfa kynslóða
móðir
,, Ammamamma. “
Góð amma gegnir mikilvægu
hlutverki í uppeldi barnabarn-
anna. Hún hefir tóm til að hlusta
á barnið, svala fróðleikslöngun
þess, greiða úr vanda þess, stytta
því stundir með sögum og kvæð-
um. Amma kann að hlusta með
þolinmæði, og hugur hennar er
fullur af töfrandi lífsreynslu, sem
hún miðlar barninu í einföldu
forrni, sem því er skiljanlegt. Þeg-
ar hið daglega annríki vex móð-
urinni yfir höfuð, svo að hún
gleymir því að barnið þarfnast
annars en matar og hreinlætis,
þá er indælt að geta hjúfrað sig að
fangi ömmu. Hún gefur sér tíma
til að sýna bárninu ástúð og mildi.
Samt er hið eiginlega móður-
hlutverk ömmunni ofvaxið. Eng-
in kona um fimmtugs aldur get-
ur gengið barnabarni sínu fylli-
lega í móðurstað. Vegna vaxandi
fjölda lausaleiksbarna hér á landi
er fjölmörgum ömmum þó ætlað
þetta hlutverk.
Einstæðingsmóö-
ir getu.' naum- bi*
lega unnið fyrir
barni sínu — sízt
ef hún er enn á og
gelgjuskeiði þeg-
ar hún eignast OaiTIIO
það — nema hún
njóti stuðnings Isítt
frá heimili for- "
eldra sinna.
Henni er því nauðugur einn
kostur að fela ömmunni uppeldi
barnsins. Þannig neyðist mörg
silfurhærð amnia til að taka við
hlutverki ungrar móður. Hún
verður móðir tveggja kynslóða.
££í !i 'V' I; &i í.ai i.ifT
Tengdasonur óskast.
Ung einstæðingsmóðir getur
ekki látið sér nægja brauðstritið
fyrir sér og barni sínu. Hún þráir
eftir sem áður að njóta æsku sinn-
a’1 í glaðværum hópi jafnaldra,
skemmtanalífið seiðir hana til
sín á sama hátt og fyrr og hún
þráir að finna sér maka. Til alls
þessa þarf hún frelsis frá vöggu
barnsins, hún þarf að vita það
óhult og í öruggri umsjá, og hún
þarf e. t. v. að leyna því um hrið
til að losna við skuggann, sem
henni finnst það kasta á hana.
En hjá góðri ömmu á barnið
alltaf skjól. Hún reynir að létta
byrðinni af dóttur sinni, því frem-
ur sem hún skilur og viðurkennir
þrá hennar. Afstaða hennar mark-
ast í senn af djúpsærri heims-
vizku og ofurlítilli hégómagirnd.
Hún vill bægja frá dóttur sinni
vonbrigðum og beizkju sém myndu
lama tilfinningalíf hennar og gera
hana m. a. miður hæfa til að ann-
ast uppeldi barnsins. Svo getur
kynslóð ömmunnar um miðja 20.
öld ekki losnað við þá hégóma-
girnd að vilja eiga vísan föður
handa dótturbörnum sínum. Sú
kynslóð, sem fæddist á 1. og 2.
tug aldarinnar, finnur af því svo-
lítinn beizkjukeim að tala um
barnabörn sin án þess' að geta
nafngreint feður þeirra sem
tengdasyni.
Mörg amma tekur. lausaleiks-
barnið upp á þreytta arma sína
þeirri von, að endurnýjað frjáls-
ræði dótturinnar leiði til þess, að
hún finni mannsefnið og festi ráð
sitt. En þrátt fyrir vaxandi frjáls-
lyndi aldarinnar í ástamálum,
gengur lausaleiksmóðurinni oft
dálítið illa að komast í brúðar-
kjólinn.
Oftakslúnar hendur.
Það er landnemakynslóð, sem nú
ber silfurlitáð hár og hampar
barnabörnum sínum. Eftir langar
eymdaraldir var landið numið að-
eins að nafni til. Það voru afi
og amma sem i alvöru tóku til að
rækta landið, reisa hús, virkja
fossa, smíða skip, vinna sjávar-
aflann — i einu orði: að skapa
verkmenningu í landinu. Margra
kynslóða verk var unnið á einum
mannsaldri, og stritið hvilir þungt
á „oftakslúnum höndum“.
En nú bætist þessari sömu kyn-
slóð nýtt og vaxandi hlutverk: að
sjá fyrir óskilgetnum barnabörn-
um, sem faðirinn hefir svikið.
Hvildin, sem þau væntu sér í elli,
snýst hjá mörgum upp í strit fyr-
ir lífsviðurværi barnabarnanna
og áhyggjur út af uppeldi þeirra.
Þær áhyggjur eru sjaldan ástæðu-
lausar. Ef fimmtug kona æli barn,
væri hún miklu færari til að ala
það upp en barn dóttur sinnar.
Amman getur aldrei komið barn-
inu í móðurstað. Hún er of slitin
til þess, vaxin upp í anda liðinn-
ar tíðar og barninu því of fjar-
læg.
Hið mikilvæga menningarhlut-
verk, sem ömmunni er ætlað, er
ráðholl aðstoð. Það er vottur úr-
kvnjunar og samfélagshnignunar,
ef hún þarf meir og meir að taka
aíí sér móðurhlutverkið yfir barna-
börnum sínum.