Veðrið - 01.09.1970, Blaðsíða 16

HLYNUR STCtTRYGGSSON:
Um lagnaðarís við ísland II
1767 Kerguelen de Tremarec getur þess, að Vatneyrarhöfn hafi verið ísi lögð
14. maí, og hafís hafi rekið inn á Patreksfjörð eftir norðanstorm síðast
í mánuðinum. Annálar segja vetur kaldan og frostasaman, en hafíss er
ekki getið.
Nú fer að líða að þeim tíma, er reglubundnar liitamælingar hefjast, Lievog
byrjaði á sínunt athugunum síðsumars 1779. En því niiður eru flestar þessara
mælinga ekki svo aðgengilegar enn, að hægt sé að vitna hér í einstök atriði
þeirra.
1792 „Veturinn var snjólítill, en frostharður; kom hafís nyrðra í janúar og lá
til miðsumars. Voru þá miklar hríðar og frost og í Stranda-, Húnavatns-,
Þingeyjar- og Múlasýslum varð töluverður fjárfellir. Firði lagði þá alla,
svo ganga mátti yfir þá og ríða fram á vor. Komu hvítabirnir á land,
og var einn skotinn á Látraströnd, annar í Fljótum, sá hafði tekið sauð-
kind úr fjárhúsi. Þá var gengið milli allra eyja hjá Seltjarnarnesi og frá
Viðey að Hofi á Kjalarnesi og svo yfir Hvalfjörð frá Klafastaðagrund á
Akranes. Hesta fullfeita og sauðfje kól á fótum, en frostbrestir urðu svo
hvellir sem mörgum fallbyssum væri af hleypt; urðu víða stórar og djúpar
sprungur í jörðu, helzt á harðlendi eða þar sem jarðhiti var undir, líka
sprungu þil sundur og veggir frá húsum. Sumarið eftir fór klaki aldrei
algjörlega úr jörðu. Þá var í fardögum riðið fyrir framan Bitru frá Skrið-
nesenni að Skálholtsvík og vertíðarlokahestar voru reknir á ísi yfir Hvítá
í Árnessýslu.“
1801 Hafísavor mikið. Lagnaðarísar hindruðu nokkuð þá um vorið sjósókn
bæði frá Innnesjum og Bolungarvík, og við Djúp tók hafís öll veiðarfæri
af 30 skipum, svo hætta varð sjósókn. Árið eftir var einnig kalt, vetur-
inn var nefndur Klaki á Vestfjörðum, og tók ísalög af fjörðum þar ekki
fyrr en eftir messur.
1816 Farið var með hesta yfir ísafjarðardjúp fram cftir vori. Gæti þar bæði
verið að ræða um hafís og lagnaðarís.
Árið 1845 hófust hitamælingar í Stykkishólmi, og þar hafa þær haldið áfram
síðan, samfellt að kalla. Mælingarnar hófust á frekar skammvinnu hlýindaskeiði,
en brátt sótti í sama far og áður um frosthörkur.
1848 Hafís var talsverður við Vestfirði. Lagnaðarísar voru sagðir fyrir vestan
Jökul, svo eigi varð á sjó komið í febrúar vegna ísa.
52 ---- VEÐRIÐ