Veðrið - 01.09.1978, Page 8

Frumhandrit dagbóka Jóns Jónssonar, sem varðveitt eru í handritadeild
Landsbókasafns, hafa að geyma daglegar upplýsingar um vind, veður og
skýjafar ásamt vikuyfirliti, þar sem oft eru athugasemdir um búskap í sveitinni
og fiskveiðar á firðinum. Frekari sönnun um vísindalegt gildi dagbókanna er
hin merka lýsing Jóns Jónssonar eldra á áhrifum Skaftárelda í Eyjafirði 1783.')
Marsmánuðir áratugsins 1780— 1790
Mars liggur á milli vetrar og vors, að minnsta kosti í tempraða belti Evrópu
og getur því brugðið til beggja hátta og er mjög breytilegur. í sumum árum er
hann í vorbyrjun þar sem hann er í öðrum óneitanlega áframhald vetrar.
Kaldir marsmánuðir voru sannarlega ríkjandi í Englandi og á meginlandi
Evrópu á áratugnum 1780—1790. f veðurathuganaröðinni bæði fyrir Mið-
England frá 1659,2) og Mið-Evrópu frá 1761,3>eru 7 kaldir marsmánuðir á
áratugnum: 1782, ’83, ’84, ’85, ’86, ’88 og ’89. Fjórir þeir köldustu þessara 7
mánaða eru í framhaldi kaldra vetra, þ.e. 1783—84, 1784 — 85, 1785 — 86 og
1788 — 89. Hér verða veðurskilyrði á íslandi könnuð í tveimur þessara mjög svo
köldu marsmánaða í Englandi og á meginlandi Evrópu þ.e. 1785 og 1786.
Hvað viðvíkur fyrra árinu þá eru þar fyrir hendi skýrslur bæði frá Lambhúsum
og Eyjafirði svo að hægt er að bera þær saman. Árið 1786 er hinsvegar ein-
göngu um veðurdagbók Jóns Jónssonar eldra að ræða. Hvað sem öðru líður þá
heldur þessi eina heimild áfram að fylla út og ákvarða nánar heildarmynd af
vindafari við NA-Atlantshaf.
Mars 1785
Veðurfar við NA-Atlantshaf i mars 1785 einkenndist undantekningarlaust
af því að vindar blésu eftir lengdarbaugnum (N — S-vindar) því að þá voru
N-vindar greinilega ríkjandi, en algerlega vantaði flokkana V—A-vinda svo og
V—A og N—S vinda til skiptis, (sjá töflu 1). Samfara þrálátri fyrirstöðu
háþrýstisvæða yfir NA-Atlantshafi var mikið um N-átt, A-átt og vindafar
háþrýstisvæða á Bretlandseyjum, en aldrei V-átt, S-átt eða það vindafar sem
einkennir lægðir ( sjá töflu 2). Á Islandi voru hinsvegar tíðar suðvestan og
vestlægar áttir í mars 1785.
Tafla 1. Tiðni mismunandi vindafars í mars 1785.4>
Vindajar Tíðni
Dagafjöldi % Meðal % 1881-1966
Austur—Vestur 0 0 25
Blandað 0 0 29
Norður—Suður 30 97 45
1) Lbs 332,800. 3) Baur, 1975.
2) Manley, 1974. 4) Hess og Brezowsky,1969.
44 ----- veðrið