Vikan - 14.06.1962, Blaðsíða 19

Að ofan: Loftmynd af Svínafellstjörn, milli Hvalsíkis og Skeiðarár, þar
sem togarinn strandaði. Mennirnir komust vestur yfir kvíslarnar — t. v.
á myndinni — og náðu Orrustustöðum á Brunasandi.
djúpur áll milli grunnsævisins og
lands.
Þó vitaö sé með vissu, að oft
hafi farizt skin á grynningunuin,
er það þó algengast að þeim skoli
alla leið á land, eða undan þeim
fjarar, svo að skipverjar geta geng-
ið þurrum fótum á land. Skipsins
bíða hins vegar þau örlög — þó
óbrotið sé — að grafast í fingerð-
an sandinn og enn þann dag i dag
þekkja menn enga örugga aðferð
til að ná skipum út úr sandi, frá
því að grafast i fíngerðan sandinn
i kirkjugarði skipanna. Það er að
því leyti rétt að tala um kirkjugarð
skipanna, að þar grafast skip i
bókstaflegum skilningi.
Um afdrif áhafnanna eru til
margar sögur. Þó fast land sé undir
fótum, sandurinn, þá biður skips-
brotsmanna oft eyðimerkurganga,
með sandstormum, botnlausum
kviksyndum og jökulám, frosti,
lijarni og jökulruðningi, eftir því
hvernig stendur á veðri. Milur eru
til bæjar frá ströndinni og skips-
brotsmannaskýli eru fá. Aðeins
þeir, sem þarna hafa alizt upp, eða
dvalið langdvölum, þekkja öruggar
leiðir um sandauðnirnar. Með þess-
ar staðreyndir í huga, skulum við
hverfa aftur i tímann, til ársins
1903, eða nánar til tekið 19. janú-
ar það ár, en þann dag strandaði
þýzki togarinn FRIEDRICH AL-
BERT, frá Getsemúnde á svo-
nefndri Svínafellsfjöru, sem liggur
milli Skeiðarárósa að austan og
Hvalsíkis að vestan.
Friedrich Albert.
Það mun hafa verið um 10 leytið
um kvöldið, sem togarinn kenndi
grunns í brimgarðinum. jFlestir
skipverja voru i fasta svefni, nema
þeir, sem voru á verði. Úti á grunn-
inu heltust brotsjóirnir yfir skipið
og fyrr en varði, hálffyllti það af
sjó. Þannig barst leikurinn gegnum
brimgarðinn, unz það hafnaði und-
ir sandbökkunum.
Þó undarlegt sé, sakaði engan
skipverja, né tók fyrir borð, með-
an brimsjóirnir steyptu sér lótlaust
yfir Friedrich Albert frá Getse-
múnde og klukkan fjögur um morg-
uninn hafði fjarað það undan skip-
inu, að áhöfnin komst á land —
lifaíidi.
Það er auðvelt að geta sér til
um það, hvað efst var i huga þeirra
12 þýzku sjómanna, sem á kaldri
janúarnótt stóðu votir inn að skinni
á ókunnri strönd, umluktir myrkri.
Að baki þeirra lá togarinn í brim-
löðrinu.
Um þetta segir i Fjallkonunni
17. febrúar 1903:
„Sem von var, varð veslings
mönnunum fyrst fyrir að fara að
leita mannabyggða. Þeir fóru viðs-
vegar um sandinn og gerðu ýmsar
atrennur til að vaða vötnin, bæði
uppi undir jökli og niðri við sjó,
en alls staðar var óvætt.“ Þeir kom-
ust sem sé að þeirri ömurlegu stað-
reýnd, að þeir voru innilokaðir i
gildru.
Um strandstaðinn er það að
segja, að hann var einn hinn versti,
sem þarna er að finna, og um liann
segir i sama blaði Fjallkonunnar:
„Þar eystra eru margar landtök-
ur ekki góðar, en þessi staður er
þó langvoðalegastur þeirra allra.
Þaðan eru nálega 5 mílur upp að
jöklinum, þar sem sumarvegurinn
Framhald á næstu siðu.
VIKAN 19