Vikan - 31.07.1969, Blaðsíða 22

Jii:
Kosningaúrslit í höfuðstað
Norðurlands undanfarna ára-
tugi eru merkileg heimild um
aðdraganda og atburði í ís-
lenzkri stjórnmálasögu. Jafn-
aðarmaðurinn Erlingur Frið-
jónsson var kjörinn þingmað-
ur Akureyringa 1027, og virt-
ist þróun verkalýðshreyfing-
arinnar ætla að verða söm
þar og í Ilafnarfirði og á Isa-
firði og Seyðisfirði. Þá kom til
klofningur Alþýðuflokksins,
er gerbreytti viðhorfunum í
þéttbýlinu við Eyjafjörð. Er-
lingur féll við lítinn orðstír
1931, og Alþýðuflokkurinn
átti jafnan eftir það lítið f.ylgi
á Akureyri, unz Friðjón
Skarphéðinsson og Bragi Sig-
urjónsson völdust til forustu.
líinar Olgeirsson bauð sig
fram á Akureyri 1931 fyrir
kommúnistaflokkinn nýstofn-
aðan og átti að fagna ein-
stökum vinsældum í fæðing-
arbæ sínum. Jók hann fvlgi
sitt úr 434 atkvæðum 1931 í
522 árið 1933 og 649 1934 og
reyndist Guðbrandi fsberg
sýslumanni hættulegur keppi-
nautur um þingsætið. Þá var
Einar kallaður af samherjum
sínum til baráttunnar í höf-
uðborginni með frægum ár-
angri, en eftinnaður hans á
Akureyri varð Steingrímur
Aðalsteinsson verkamaður,
síðar bifreiðarstjóri í Reykja-
vík. IJélzt honum vel á fvlgi
Einars 1937 og varð svo lands-
kjörinn þingmaður Sósíalista-
flokksins í fyná kosningunum
1942. Jók hann atkvæðamagn
sitt drjúgum í seinni kosn-
ingunum 1942 og enn 1946,
en hamingjan sneri við honum
baki 1949. Þó var hann lands-
kjörinn þangað til 1953, er
hann vék af alþingi heillum
horfinn. Björn Jónsson valdist
svo til framboðs fyrir Alþýðu-
bandalagið á Akureyri við
kosningarnar 1956 og vann
á svipstundu upp það, sem
Steingrímur hafði tapað. Var
sú frammistaða harla athvgl-
isverð, þar eð Friðjón Skarp-
héðinsson og Jónas Rafnar
kepptu svo hart um þinv-
mennskuna, að Björns gætti
lítt í átökunum. Hann kom á
óvart og hreppti þegar upp-
bótarþingsæti.
Björn Jónsson fæddist 3.
september 1916 á JTIfsstöðum
í Blönduhlíð í Skagafirði.
Hann komst í menntaskólann
á Akureyri fátækur sveinn og
varð stúdent 1936, en réðst
ekki í háskólanám vegna
fjárskorts og gerðist verka-
maður í höfuðstað Norður-
lands. Var hann svo starfs-
maður verkalýðsfélaganna á
Akurevri 1946—1949 og aftur
1952—1955, en jafnframt rit-
stjóri vikublaðsins Verka-
mannsins 1952—1956. Björn
hefur lengi verið formaður
verkalýðsfélagsins á Akureyri
og átt sæti í stjórn Alþýðu-
sambands Norðurlands frá
stofnun þess 1947, en í stjórn
Alþýðusambands íslands frá
1954. Ilann er varaformaður
V erkamannasambands Is-
lands frá stofnun þess 1964 og
var einnig kjörinn varafor-
maður Alþýðusambands ís-
lands í fyrra. Björn var bæj-
arfulltrúi á Akureyri 1954—
1962 og bæjarráðsmaður 1958
—1962. Hann hefur og starfað
í ýmsum nefndum og ráðum
sem fulltrúi Sósíalistaflokks-
ins, Alþýðubandalagsins og
Alþýðusambandsins.
Sósíalistaflokkurinn var í
sárum á Akureyri eftir kosn-
ingaósigurinn 1953. Björn
Jónsson hafði því allt að
vinna, þegar hann valdist þar
til framboðs á vegum Alþýðu-
bandalagsins 1956. Honum
vegnaði ágætlega í orrahríð-
inni eins og fyrr greinir, fékk
829 atkvæði og varð lands-
kjörinn þingmaður. Atkvæð-
um Björns fækkaði dálítið í
fyrri kosningunum 1959, en
hann varð eigi að síður lands-
kjörinn öðru sinni. Kom eng-
inn til álita að keppa við
Björn um forustu Alþýðu-
bandalagsins í Norðurlands-
kjördæmi eystra eftir að kosn-
ingalögunum hafði verið
breytt sumarið 1959. Hann
skipaði efsta sæti listans í
kosningunum um haustið,
hlaut 1373 atkvæði og varð
fimmti þingmaður kjördæm-
isins. Fylgi Björns jókst að
mun 1963, og reyndist hann
öruggur að halda þing-
mennskunni. Ósamkomulagið
í herbúðum Alþýðubanda-
lagsins sagði hins vegar til sín
nyrðra 1967, og Björn tapaði
atkvæðum, þó að hann væri
endurkjörinn með nokkrum
yfirburðum. Eigi að síður
mun fylgisaukning Alþýðu-
flokksins í kjördæminu valda
22 VIKAN »•tbl-