Vikan - 18.06.1970, Page 49

ÞAD TOK ADENS ANDARTAK
T
Ef sonur yðar vill eignast vélhjól, þá ættuð þér að láta hann lesa þetta greinarkorn. —
Casper Caspersen er bundinn við hjólastólinn, það sem eftir er ævinnar. í Noregi
voru 1.735 manns, ýmist drepið eða hættulega slasað vegna vélhjóla síðastliðið
ár. Hvað er hægt að gera til að koma í veg fyrir þessi slys? Rolf Ringkjöb, deildar-
læknir við Ullevál sjúkrahúsið heldur, að unglingar nú séu það greindir að þeir skilji
hvað í húfi er, þegar þeir heyra um dæmi, sem eru eins ljós og slys Caspers . . .
Það er sárt að hitta ungling,
sem er fæddur með ólæknandi
lömun, sem aldrei getur tekið
þátt í leikjum eða störfum, eins
og annað ungt fólk. Ennþá öm-
urlegra er að sjá þá, sem eru
fæddir hraustir, sem lífið blasir
við, en sem fyrir eigin ógætni
verða fyrir ævilangri óhamingju.
HRAÐINN LOKKAR
Nú er ennþá einu sinni komið
vor og vegirnir freistandi í skín-
andi sól. Ennþá einu sinni fara
unglingarnir er nauða á foreldr-
um sínum, til að fá óskadraum-
inn uppfylltan, að eignast vél-
hjól, þetta hættulega ökutæki!
Geta foreldrar staðið á móti?
Eða á það opinbera að grípa inn
í, til að fá endi bundinn á þessa
hættu? Það væri bezt ef unga
fólkið sjálft skildi þetta betur!
Blaðamenn fóru til Sunnaas
sjúkrahússins, til að tala við pilt,
sem orðið hafði fórnardýr hrað-
ans. Honum var ekki ætlað líf í
fyrstu. Það leit lengi út fyrir að
ekkert þýddi að flytja hann til
Sunnaas, sem er þjálfunar- og
dvalarsjúkrahús fyrir langlegu-
sjúklinga. Nils Sponheim, sem er
læknir við Sunnaas, hitti Casp-
er á taugaskurðdeildinni í Ulle-
val, þar sem hann leitar uppi
sjúklinga, sem Sunnaas getur
tekið. Hann talar við sjúkling-
ana, og þegar hann talaði við
Casper, komst hann að því að
hann hafði mikinn áhuga á mú-
sik. Þannig varð það úr að þessi
piltur var fluttur þangað.
Casper Caspersen er frá Frog-
ner í Oslo, hann var nítján ára,
þegar hann varð fyrir þessu
slysi, sem bindur hann við hjóla-
stólinn.
Nú er hann tuttugu og tveggja
ára, grannur og laglegur piltur.
En hann er máttlaus upp að
brjósti. Angurvært bros leikur
um varir hans, þegar hann réttir
fram máttlitla höndina. Hann
liggur á maganum í herbergi
sínu, máttfarinn eftir uppáfall-
andi lasleika. Þetta herbergi er
eins og venjulegt herbergi hjá
ungu fólki, fullt af myndum og
klæðaskápshurðin er alsett póst-
kortum, sem hann hefur fengið
frá kunningjum víðs vegar að.
Hann vill helzt sleppa við við-
tal, en hann segist ekkert hafa
á móti að segja frá reynslu
sinni, ef það gæti orðið til að
hjálpa öðrum, og hann spyr
hvort það sé nauðsynlegt að taka
mynd.
HANN NÁÐI EKKI BEYGJ-
UNNI
Hann átti ekki ökutæki sjálf-
ur, fékk einstaka sinnum að taka
í bíl föður síns. Það var í lok
vorprófanna og hann hafði feng-
ið að vita einkunnir sínar. —
Þær voru ekki sérstaklega glæsi-
legar en hafði þó staðizt stúd-
entspróf og var því mjög ánægð-
ur. Hann fékk lánað vélhjólið,
og ók af stað á geysihraða. Á
leiðinni hitti hann tvær stúlkur,
sem voru á höttum eftir ferð
heim til sín. Hann tók þær báð-
ar aftan á, en eins og allir vita
er ekki leyfilegt að hafa tvo fyr-
ir aftan. — En, segir hann, —
það er svo oft að maður verður
ekki hygginn fyrr en eftir á.
Úti á Bygdö náði hann ekki
beygju og ók beint á steinvegg.
Hraðinn var kannske heldur
mikill? — Já, því var ekki að
neita, segir hann og brosir. Hann
var heldur ekki með hjálm? —
Nei, en það hefði ekki komið að
neinu gagni í þessu tilfelli.
Casper lenti á steinveggnum og
hálsbrotnaði.
Önnur stúlkan slapp ómeidd,
en hina vissi hann ekkert um,
hann þekkti stúlkurnar ekki.
Svo var hann hálft ár á Ullevál,
áður en hann var fluttur til
Sunnaas. Hann var meðvitund-
arlaus aðeins stutta stund, og
hann hafði alveg skýra hugsun,
þegar hann vaknaði. Hvað hugs-
aði hann þá?
HONUM VARÐ ÁSTAND SITT
LJÓST SMÁTT OG SMÁTT
— Mér var þetta ekki ljóst í
fyrstu, segir Casper, — en smátt
og smátt varð mér ljóst að ég
var lamaður; jafnvel þegar mér
var sagt að ég hefði brákað háls-
liðina, vissi ég ekki hvað það
hafði í för með sér. Það leið
langur tími þangað til mér varð
ljóst að ég var máttlaus upp að
brjósti og líka að nokkru leyti
á báðum handleggjum.
- Hvernig er það fyrir svona
ungan mann að fá þessa ægilegu
vitneskju?
— f upphafi var ég viss um að
mér myndi batna, og vegna þess
að ég fékk að vita þetta smátt
og smátt, var auðveldara að
sætta sig við það. Casper brosir,
eins og til að veita blaðamönn-
unum kjark til að spyrja áfram.
— Hvað gerir þú á daginn?
Er tíminn ekki lengi að líða?
— Nei, það finnst mér ekki.
Eg les mikið, — allt mögulegt.
Það er eiginlega það eina sem
ég get gert, segir hann rólega,
en segir ekki að hann sé búinn
að taka ýmis próf, og sé um
þetta leyti að berjast við stærð-
fræði. Það fengu blaðamennirn-
ir að vita annars staðar. Félags-
málaráðgjafinn á sjúkrahúsinu
segir að hann eigi að geta tekið
vinnu heim, með tímanum geti
hann tekið að sér ýmis hag-
fræðileg störf.
ÞAÐ TRÚIR ÞVÍ ENGINN AÐ
ÞETTA GETI HENT HANN
SJÁLFAN
— Og hvað ætlarðu að gera í
framtíðinni?
Við höfum fengið loforð
um lóð, og þá ætlar faðir minn
að byggja hús, svo ég geti búið
heima. Ég get það ekki þar sem
við búum núna. Þegar hann er
spurður um fjölskylduna, segist
hann eiga þrjú yngri systkin. —
Þau ættu að minnsta kosti að
láta sér örlög mín að varnaði
verða.
— Nú er komið vor á ný, og
þá fara unglingar að jagast við
foreldra sína um að eignast vél-
hjól, eða eitthvert vélknúið öku-
tæki. Heldurðu að það þýði
Framhald á bls. 45.
25. tbi. VIKAN 49