Vikan - 15.08.1974, Side 4

t rauninni er gull gersamlega
verðlaust. Það er glansandi
málmur, sem efnafræðingar
tákna með Au og bráðnar við 1063
gráðurá Celsius. Ameriski rithöf-
undurinn Timothy Greene segir:
„Ég get ekki imyndað mér neitt
verðlausara en gull. Væri það allt
sett á eina eyju, til hvers gætu
eyjaskeggjar þá notað það?”
Samt ásælist allur heimurinn
gullið — oliufurstar og fjármála-
ráðherrar, borgarar og bændur,
sparifjáreigendur og atvinnurek-
endur. Nýtt gullæði hefur gripið
um sig á hnettinum okkar og
æðisgengnara en nokkru sinni
fyrr.
Gjaldeyrishrunið og orku-
kreppan juku enn á gullæðið.
Verðhækkanirnar á oliu juku
mjög tekjur arabisku oliufurst-
anna og talið er, að þeir hafi varið
gróðanum til gullkaupa. En eng-
inn veit hve miklu fé þeir hafa
varið til þeirra, þvi að þeir kaupa
ekki sjálfir gullið, heldur stað-
genglar þeirra.
Þegar egypzki faraóinn Tutench-
Amun dó, fékk hann þessa tákn-
mynd með sér i gröfina. Hún á að
tákpa hina ódauðlegu sál, sem
Forn-Egyptar trúðu, að byggi i
hverjum mannslikama. Myndin
er úr tjörguðum viði rfg skreytt
gulli og bronsi. Grafhýsi Tutench-
Amuns fannst árið 1922 og var
mestur fundur fornra gullmuna
til þessa.
En það eru ekki oliufurstarnir
einir, sem valdið hafa hækkandi
verði á gulli. Mörg riki hafa grip-
ið til gullsins til þess að vernda
sig með gegn verðbólgunni og til
þess að borga oliuna með. Meira
að segja lát Pompidous Frakk-
landsforseta olli verðhækkun á
gulli.
Gullna musterið i Amritsar er 200
ára gamalt og er mikill helgistaö-
ur pflagrima.
Allt þetta hefur orðið til þess, að
verð á gulli er nú hærra en nokkru
sinni fyrr — um og yfir hálfa
milljón króna kilóið. Fyrir tveim-
ur árum kostaði sama magn ekki
nema rúmlega hundrað og sextiu
þúsund krónur.
Sumir fjármálasérfræðingar
segja, að ásóknin i gull verði ekki
skýrð nema með sálfræðilegum
skýringum. Bæði rikisstjórnir og
einstaklingar álita, að gull sé ör-
ugg fjárfesting. En það er fyrst og
fremst eftirspurnin eftir gullinu,
sem veldur verðgildi þess. Þar
við bætist að sjálfsögðu, að gull er
varanlegra flestum málmum.
Fæstar sýrur vinna á
þvi. Það varðveittist öldum sam-
an I fornum gröfum og i sokknum
skipum. Auk þess er tiltölulega
Meira að segja fátækustu bændur
i Indlandi fá dætrum sfnum gull-
skartgripi til þess að þær eigi
auðveldara með að finna sér
mann.
Vopn hafa lengi verið gulli prýdd.
A myndinni má sjá sverð frá
Húnum, Persum, Bandarikja-
mönnum og Frökkum.
litið framboð af gulli, þvi að
vinnsla gulls úr námum verður
stöðugt erfiðari og kostnaðar-
samari.
Tæpast hefur nokkuð leikið
mannkynið eins grátt undanfarin
sex þúsund ár og þessi mjúki
eðalmálmur. Hjörð Móses dans-
aði kringum gullkálfinn. Faraó-
arnir i Egyptalandi skreyttu hof
sin og grafir gulli.
Fyrir gull voru rán framin og
morð drýgð, strið háð og þjóðir
kúgaðar. Miþridates Persakon-
ungur lét hella munn rómverska
sendimannsins Aquiliusar fullan
af gulli 90 árum fyrir Kristburð til
þess að sefa „sólarmálmsþorst-
ann” i eitt skipti fyrir 611. Róm-
verski söguritarinn Gaius Cae-
cilius Plinius segir „gullhungrið’’
hafa valdið ránsferðum Róm-
verja til Galliu og Spánar.
Eins og Rómverjar ásældust
spænskt gull, sóttu Spánverjar
siðar i ameriskt gull. Gullgræðgin
var aðalorsök þess, að Hernando
Cortez og Francisco Pizarro
lögðu undir sig riki Azteka i
Mexikó og Inkarikið i Perú. Þó aö
Atahualpa, siðasti Inkinn, feng'
Spánverjum 11.000 pund gulls
skálar, diska og guðalíkneski
og helmingi meira silfurs, drápU
þeir hann. Aztekarnir lýstu
græögi Cortezar og manna hanS
svo: „Þeir þrifu eftir gullinu einS
og apar og hlógu að ásjónum guð-
anna. Þvi að svo mjög þyrsti þ4
og hungraði i gullið, að þeir rýttu
eins og svin”.
í kjölfar spænsku ævintýrannu
kom gullæðið i N-Ameriku. Ari6
1848 fann James Wilson Marshall
sex hnefastóra gullmola i Sacra-
mentodalnum i Kaliforniu. Eftif
það streymdu ævintýramenn þús-
undum saman til villta vestursinS
til að freista gæfunnar. FjörutiU
árum siðar endurtók sama sagaU
sig i Alaska.
Amerisku gullgrafaraborgirn-
4 VIKAN 33.TBL.